Yunus Ülger
DUVAR– Almanya’nın Dortmund kentinin büyük bir parkı andıran Ana Mezarlığında bir avuç insan, 8 Mart Dünya Bayanlar Günü münasebetiyle Türkiye’nin birinci bayan hekimi Dr. Safiye Ali’yi ‘mezarı’ başında andı. Mezarı, tırnak içinde yazmamın sebebi, aslında bir mezarının olmaması… Safiye Ali’nin Alman eşi Dr. Ferdinand Krekeler ile birlikte gömüldüğü mezar 1987’de kaldırılmış, yeri düzlenmiş. Almanya’da mezarlar muhakkak bir mühlet için veriliyor, sonra düzleniyor, üzerine diğer beşerler gömülüyor… Safiye Ali’nin mezarı da, Google’ın doğum gününde hatırlatması üzerine tam 69 yıl sonra, geçen yıl doğum günü olan 2 Şubat’ta bulunmuştu.
Essen Başkonsolos yardımcısı Efsane Tatar. Anma merasiminde Essen Başkonsolos yardımcısı Efsane Tatar ile kentteki Türkiye kökenli derneklerin temsilcileri Safiye Ali’nin mezarına çiçek bıraktı, dua etti. Efsane Tatar, Safiye Ali için anıt mezarın bir an evvel yapılmasını istek ettiklerini söyledi. Dortmund Belediye Meclisi üyesi Emre Güleç, Dortmund Belediyesi’nin anıt mezar kelamı verdiğini, bir sonraki Dünya Bayanlar Günü’nde Safiye Ali’yi anıt mezarının başında anmayı ümit ettiğini belirtti.
ALMANYA’DA TIP ÖĞRENİMİ
Dr. Safiye Ali, 2 Şubat 1894’te İstanbul’da dünyaya geldi. Babası, Osmanlı sultanları Abdülaziz ve 2. Abdülhamit’in yaveri Ali Kırat Paşa’ydı. Amerikan Kız Kolejini bitiren Safiye Ali, hekim olmak istiyordu. Kolejin müdürü de, öğrencilerini tabip olmaları için teşvik ediyor, cesaretlendiriyordu. Safiye Ali’nin hekim olmasında okul müdürünün büyük katkısı vardı….
Ayrıca tabip ve sıhhat elemanı yetersizliği sebebiyle savaşlarda yaralanan askerlerin ölmesi de Safiye Ali’nin doktorluğu tercih etmesinde büyük rol oynuyor.
Ne var ki, o vakit bayanların tıp tahsili yapmaları yasak. Bu yasak Safiye Ali’yi yıldırmıyor, vaktin Eğitim Bakanı Ahmet Şükrü Bey’in yardımıyla burs alıyor ve Almanya’nın Würzburg kentine tıp tahsili için geliyor. 1. Dünya Savaşı yeni bitmiş, genç bir bayan lisanını bilmediği ve savaştan yeni çıkmış bir ülkeye tıp tahsili yapmaya geliyor. Bu hamaseti ve azmi, Safiye Ali’nin bir hekim ve siyasi bir kişilik olarak ileride İstanbul’da yapacağı çalışmalarının da habercisi oluyor…
Safiye Ali, kısa müddette Almanca öğrenip tıp tahsiline başlıyor, mezun olduktan sonra, bayan ve çocuk hastalıkları alanında uzmanlık tahsiline başlıyor, bunu da muvaffakiyetle bitiyor. Bu sırada göz tabibi olan Ferdinand Krekeler ile evleniyor. Eşi, daha sonra Müslüman olup Ferdi Ali ismini alıyor.
KADIN DOKTORA İTİMAT YOK…
Uzmanlık tahsilini tamamladıktan sonra 1923’te, eşiyle birlikte İstanbul’a dönüyor ve muayenehane açıyorlar. Almanya’da kalma ve mesleğini burada sürdürme imkanı olmasına rağmen o ülkesine dönüyor, zira en büyük isteği ülkesinde doktorluk yapmak… Beş yıl kadar kendi muayenehanelerinde doktorluk yapıyor lakin bayan olduğu için kendisine güvenilmiyor, münasebetiyle işleri yürümüyor. Kendisine muayeneye gelen bayanlar, erkek tabiplerden daha düşük fiyat veriyorlar. Ayrıyeten erkek tabipler, kendilerine bir bayan hekimin rakip olmasını istemiyor.
Safiye Ali Dortmund’daki muayenehanesinin önünde.
POLİTİK BİR DOKTOR
Safiye Ali, yalnızca mesleğini çok seven bir hekim değil, tıpkı vakitte politik bir kişiydi…
Kadın haklarının dar bir etrafta gündemde olduğu, ‘feminizm’ sözünü daha kimsenin duymadığı bir periyotta bayan hakları alanında çalışmalar yapıyor. Bayan erkek eşitliğine inanmış, bunu her fırsatta savunan biri olarak Türk Bayanlar Birliği’ne üye olup derneğin çalışmalarına takviye veriyor. Dahası milletvekilliğine de aday oluyor. En ağır çalışmasını, bayanların fuhuşa zorlanmasına karşı yapıyor, buna karşı yapılan şovlara katılıyor.
ÇOCUKLAR İÇİN İSTEKLİ ÇALIŞMALAR
Kadın ve çocuk sıhhati alanlarında uzmanlaşan Dr. Safiye Ali, bu alanda birçok istekli çalışma yapıyor. Bir müddet Fransız Kızılhaç’ı tarafından kurulmuş olan İstanbul’daki yardım kuruluşu Süt Damlası Bakımevi’nin yöneticiliğini yapıyor. Süt Damlası Bakımevi, anne sütünden kesilen ve steril süt içme imkânından yoksun olan çocuklar için kurulmuş. Süt Damlası Bakımevi’nin başına geçen Safiye Ali, istekli çalışmalarıyla bakımevine aktiflik kazandırıyor. Süt Damlası’ndaki çalışmaları bayanları emzirmeye teşvik etme, yetersiz beslenen çocukların sağlıklı beslenebilmeleri hedefli eğitimler düzenlemeye yönelik.
Safiye Ali, bu çalışmalarının yanı sıra Türkiye dışındaki sıhhat bahislerindeki toplantıları da katılıyordu. Ayrıyeten çocuk ve bayan sıhhati hakkında birçok kitap yazdı.
ALMANYA’YA DÖNMEK ZORUNDA KALDI
Ancak Safiye Ali, bu verimli ve ağır çalışmalarına rağmen, 1930’lu yılların başlarında Almanya’ya dönmek zorunda kaldı zira tabip olarak işleri yeterli gitmiyordu. Almanya’ya döndükten sonra eşiyle farklı kentlerde çalıştı ve sonra Dortmund kentine yerleşip burada muayenehane açtılar. Doktorluğunun yanı sıra üniversitelerde dersler de verdi. Kansere yakalanmasına rağmen 2. Dünya Savaşı yıllarında mesleğini olabildiğince sürdürmeye çalıştı. 5 Temmuz 1952’de kansere yenik düşerek yaşama veda etti.
