Anushka Asthana
Türkiye nin doğusunda yer alan Van kenti karla kaplı dağların hudut dışına ve Travesti İran a yanlışsız uzandığı inanılmaz hoşlukta bir yer Türkiye hudutlarına altı metre yüksekliğinde bir duvar inşa ediyor ve oraya ulaştığımızda derin karın içinde dizimize kadar battık sıcaklık eksi 20 C Antalya Travesti ye düştüğünde titremeye başladık ve yüzümüzü donduran şiddetli bir ayaz vardı Başınızı nereye çevirseniz görünüm mükemmel büyüleyiciydi
Bununla birlikte bu hoşluk kasvetli ve midenizde kramplara neden olan bir gerçekliği gizliyor Bursa Travesti Pek çok insan için bu görüntü sırf yürüyerek tamamlanabilecek dehşetli ve umutsuz bir seyahatin modülü olan bir vefat tuzağı
ÖLÜMCÜL BİR YOLCULUK
Burası çoğunlukla Afganistanlı sığınmacılar için Türkiye ye ve ötesine giden hayati ehemmiyete sahip bir yol bu yüzden hudut boyunca kıvrılan duvar kimi vakit Avrupa ya açılan kapı diye tanımlanıyor
Yapımcı Helen Clifford ve kameraman Rob Turner ile birlikte ITV de yayınlanan On Assignment isimli program dahilinde bir kısım çekmek emeliyle oradaydım ve birkaç dakika içinde el ve ayak parmaklarımızdaki bütün hisleri kaybettiğimizde kendimize şunu sorduk Beşerler bunu neden kışın denesin ki Zira kaçakçılar bu sıkıntı şartlar altında yakalanmalarının daha düşük bir ihtimal olduğunu söylüyorlar
İnsanların bu rotayı kullanarak göze aldığı tehlikeler ilkbaharda karlar eriyip gebe bayanlar ve çocuklar da dahil olmak üzere onlarca ceset gün yüzüne çıktığında gözler önüne serildi Artlarında Afganistan dan binlerce kilometre uzaklıktaki Van kentinde bulunan isimsiz bir mezarlıktaki mezar taşına kazınmış bir sayı bırakarak kaçma teşebbüsleri başarısızlığa uğramıştı
Şu anda Ukrayna da yaşananlar ayrım gözetmeyen bombalamaların yerle bir ettiği meskenler savaşın aldığı canlar ve kaçmaya zorladığı milyonlar ile hudutlarda ve tren istasyonlarında ellerinde kartondan yapılmış dövizlerle sığınmacı aileleri konutlarına davet eden beşerlerle içerisinde hem berbatlığı hem de insanlığı barındıran bir öykü
Bununla birlikte bu türlü bir devirde bile öbür savaşlardan kaçan insanların yaşadığı dehşetli durumunu anımsamak gerekiyor Onların öyküleri unutulmamalı
GERİ DÖNECEK BİR YER YOK
Türkiye deki en üzücü ânımı tahminen de hudut dışı merkezindeki bir oyun alanının yerinde diz çöküp yürümeye yeni başlamış bir çocuğun dinozor biçimli bir kaydırağın yeşil plastik basamaklarından arka arda çıkarak aşağı kaymasını izlerken yaşadım Yanında eğitimine devam etmek istediği için Taliban dan kaçtığını söyleyen bir kız çocuk duruyordu O ve annesi birebir hain dağlardan geçerek o güçlü seyahati yapmışlardı Şimdi on yaşında bir çocuktu en büyük oğlumla birebir yaştaydı
Aynı mülteci merkezideki bir adam bana birlikte geldiği insanların hudutta öldüğünü söyledi bir oburu ise kaçakçılar tarafından 10 kişilik bir araca tıkılan 70 bireyden biri olduğunu anlattı Oksijen eksikliği nedeniyle seyahat boyunca dört kişi öldü dedi
Ve bu az duyulan bir kıssa değildi birebir kıssayı tekrar tekrar dinledik Tıpkı evvelden Afganistan da hukuk öğrencisi ve makyaj sanatkarı olan Fatima dan da dinlediğimiz gibi Artık makyaj yaptığı için Taliban tarafından iki defa azap edilmesinin akabinde Van da saklanıyor İran a yaptıkları güç bir seyahatin akabinde kaçakçılar binlerce dolarını alıp onu Türkiye hududunda geçilmesinin imkânsız olduğunu bildikleri bir yere bırakmışlar Sonra tekrar geçmeyi denemek için daha fazla para istemişler
En sonunda duvara tırmanmış ve beş metre derinliğinde bir hendeğe atlamış O ve başka sığınmacılar hendekten çıkmak için birbirlerinin sırtına tırmanmak zorunda kalmışlar Arından Türkiye polisinden kaçmışlar Kaçakçılar onu uydurma bir ambulansla kente götürmüş ve sonrasında mültecilerin haftalarca ya da aylarca bilinmeyen tutulduğu şok odası dedikleri yerde tutmuşlar Bu yerdeyken onu tecavüzle tehdit etmişler
Daha sonra Türkiye polisi tabanında çukurlar ve tavanında buz sarkıtları olan bir binaya baskın düzenlerken kendilerine eşlik etmemize müsaade verdiğinde bu odalardan birini kendimiz de gördük Bir kat üst çıktığımızda buz katmanıyla kaplı koridor boyunca yürüdükten sonra küçük ve çok soğuk bir odaya tıkılmış 12 beşere rastladık
HAZIRLANAN PLANLAR UYGULANMIYOR
Adamlardan biri polis onları hudut dışı merkezine götürecek bir araca bindirmeden evvel köşede sessizce dua etti Her iki mümkünlük da merkeze gitmek ya da kaçakçılarla kalmak umutsuz hissettiriyordu
İngiltere Afganistan da İngiliz hükümetine çalışan beşerler için bir tekrar yerleştirme planı hazırladı ama bu plan da birtakım zorluklarla karşılaşıyor üzere görünüyor Türkiye nin öteki bir bölgesinden süreksiz sığınma müddeti dolan bir adam bana tekraren ileti attı Taliban dan geldiğini ve vefat tehditleri içerdiğini söylediği mektuplarla birlikte İngiliz hükümetine bağlı G4S için aktif bir formda çalıştığına dair ispatlar paylaştı
Ne var ki İngiltere nin Afgan Yer Değiştirme ve Yardım Siyaseti planına başvurduğundan beridir hiçbir karşılık almadığını tabir ediyor Yaşadığımız krizde tüm gözler Ukrayna ya çevrilmiş durumda ve şartların ne vakit güzelleşeceğini kimse bilmiyor
Türkiye nin pozisyonu milyonlarca Suriyeli mültecinin geldiği ve pek çok Afgan mültecinin birebir istikamette ilerlediği bir ülke olmasını da birlikte getiriyor Aktivistler yeni mültecilere verilen sert reaksiyonun haksız olduğunu savunuyorlar Van valisi ülkesinin dolu olduğunu savunarak ve göç krizine global bir karşılık verilmesi gerektiğini söyleyerek bu tavrı savunuyor Problem bizim ya da rastgele bir ülkenin bu krizle baş edip edememesi değil dünyanın tıpkı anda kaç krizle baş edebileceği
Yazının özgünü The Guardian sitesinden alınmıştır Çeviren Tarkan Tufan
