DİYARBAKIR – Pir Said ve 46 arkadaşının mezar yerlerinin açıklanması için Diyarbakır Barosu ve Pir Said Derneği üyeleri, Tahir Elçi Konferans Salonu’nda açıklama yaptı.
Açıklamaya başvuruyu yapan Diyarbakır Barosu Lideri Av. Nahit Eren ile idare heyeti üyeleri, Pir Said Eğitim, Kültür ve Dayanışma Derneği Lider ve yöneticileri ile ve Pir Sait mirasçısı Mehmet Kasım Fırat katıldı.
‘MEZAR YERİ 97 YILDIR SAKLANIYOR’
Diyarbakır Barosu Lideri Nahit Eren, cenazenin yakınlarına tesliminin insani hukukta değerli bir hak olduğuna dikkat çekerek, idam edilen Pir Said ve arkadaşlarının mezar yerinin açıklanmasını talep etti.
Eren, yaptığı açıklamada, “Bugün itibariyle Pir Said’in mirasçıları, Pir Sadi Derneği ve Diyarbakır Barosu olarak İçişleri Bakanlığı’na idari müracaatta bulunduklarını, bu müracaatta Pir Said’in ve arkadaşlarının 97 yıldır saklanan mezar yerlerinin açıklanmasını talep ettiklerini, vakit zaman geçmişle yüzleşme ve hesaplaşmanın gündeme geldiğini, Kürtler açısından bu olayın büyük bir ehemmiyete sahip olduğunu ve yüzleşmenin bu mezar yerlerinin açıklanması ile başlayabileceğini, mezar yerlerinin bu müracaat ile açıklanmasını beklediklerini aksi bir yanıtta yargısal süreci başlatacaklarını” belirtti.
‘DİYARBAKIR’DA DEFNEDECEĞİZ’
Şeyh Said’in torunu Mehmet Kasım Fırat ise, iç hukuk yollarının tükenmesi durumunda AİHM’e başvuracaklarını söyledi. Fırat, “Şeyh Said’in idam edildiğinde üzerindeki paranın bir kısmının, gözlüğünün, tespihinin ve Kur-an’ı Kerim’inin varislerine teslim edilmesini istiyoruz. Ayrıyeten, varisleri cenazesinin gömüldüğü yerden çıkarılarak, uygun bir yere defnini istiyor. Biz de varisleri olarak bu vasiyeti yerine getirmek istiyoruz” dedi. Fırat, mezar yerinin açıklanması durumunda Pir Said’in naaşını bulunduğu yerden alarak Diyarbakır’a defnedeceklerini belirtti.
TALEP DİLEKÇESİ
Diyarbakır Barosu Başkanlığı ismine Baro Başkanı Av. Nahit Eren, Mehmet Kasım Fırat ve Şeyh Said Eğitim, Kültür ve Dayanışma Derneği imzasıyla verilen dilekçede şu tabirler yer aldı:
“1- Pir Said ve 46 arkadaşı Şark İstiklal Mahkemesi tarafından alınan karar gereğince, 29 Haziran 1925’te Diyarbakır Dağkapı Meydanı’nda idam edilmişlerdir.
2- Pir Said’in mirasçılarından müracaatçı Mehmet Kasım Fırat tarafından Hınıs Sulh Hukuk Mahkemesi’ne mirasçılık evrakı isteminde bulunulmuş olup, ekte sunduğumuz 2009/204 temel ve 2009/249 sayılı kararıyla mirasçılar tespit edilmiştir.
3- Pir Said Eğitim, Kültür ve Dayanışma Derneği, 31.10.2014 tarihinde kuruluş bildiriminde bulunularak, faaliyetlerine başlamıştır. Derneğin tüzüğünün 2. Unsuru kapsamında, Pir Said’in bâtın tutulan mezar yerinin açığa çıkarılmasının dernek faaliyetlerinden olduğu belirtilmiştir.
4- 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun Baroların Kuruluş ve Görevlerini düzenleyen 76/1 ve Baro Yönetim Heyetlerinin Görevlerini düzenleyen 95/21. Unsurlarında; Hukukun Üstünlüğünü, İnsan Haklarını Savunmak ve Korumak Baroların temel görevleri ortasında sayılmıştır. Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi yapmış olduğumuz istinaf sonrasında 15/09/2020 tarih ve 2019/5476 Temel, 2020/1555 Karar sayılı kararı ile istinaf başvurumuzun kabulü ile Şanlıurfa 1. İdare Mahkemesinin üstte belirtilen red kararını ‘Kamu Kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşu olan Baroların birebir vakitte insan haklarının savunucusu olduğu ve kişi ya da kişilere karşı işlendiği sav edilen suçların araştırılması konusunda başvuru yapma hakkının bulunduğu göz önüne alındığında; Said-i Nursi’nin naaşının kaçırıldığı teziyle kayıp naaşın yeri ile ilgili olarak yaptığı başvurunun reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada ehliyetli olduğu anlaşıldığından istinafa mevzu yönetim mahkemesi kararında hukuka uygunluk bulunmadığı’ gerekçesiyle kesin olarak oybirliğiyle karar verilmiştir.
5- Merhum Pir Said idam edilmeden önce cezaevi savcısı Ahmet Süreyya Bey’i vasi olarak görevlendirdiği bilinmektedir. Bu kapsamda, vasiyetnamenin düzenlendiği hususu, 25.07.1957 tarihli Dünya isimli yayında Ahmet Süreyya beyefendi tarafından vasiyetname düzenlendiği ve vasiyetin icrası için kendisinin görevlendirildiğini, vasiyetnameyi İçişleri Bakanlığı’na verdiğini belirtmiştir.
6- 29.06.1938 tarihli ve 3527 sayılı Af Kanunu ile İstiklal Mahkemeleri kararı ile mahkum edilmiş olanların affedildiği belirtilmiştir. Af yasası ile prestiji iade edilen Şeyh Said ve 46 arkadaşına ilişkin naaşının yeri mirasçılarından gizlenmiş, iş bu dilekçe tarihi itibariyle bilinmemektedir.
7- Merhum Pir Said ve 46 arkadaşının maaşının Genelkurmay Başkanlığı (Ankara Seferberlik Bölge Başkanlığı da dahil olmak üzere) ve Askeri Makamlar, İçişleri Bakanlığına, Ulusal İstihbarat Teşkilatı (1965 yılından önceki ismiyle Ulusal Emniyet Hizmeti Riyaset kayıtları da dahil olmak üzere), Emniyet Genel Müdürlüğü, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, TBMM Darbeleri Araştırma Komitesi, Diyarbakır Valiliği, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanlığı’ndan gerektiğinde bilgi alınmak suretiyle, naaş yerinin tespiti gerekmektedir.
8- Bilindiği üzere hakikati bilme hakkı temel bir insan hakkıdır. Hakikati bilme hakkı, İnsancıl Hukukun en önemli evraklarından Cenevre Sözleşmesi Ek 1 Nolu Protokolü’nün 32. Ve 33. unsurlarında açıkça yer almaktadır. Yeniden 1992 tarihli ‘Kayıplar Bildirisi ‘ve 2006 tarihli ‘Kayıplar Sözleşmesi’ de hakikati bilme hakkına yer vermiştir. ‘Birleşmiş Milletler Dokunulmazlıkla Mücadele Yoluyla İnsan Haklarının Teşvik Edilmesi ve Korunmasına İlişkin Güncellenmiş İlkeler Bütünü’ de hakikati bilme hakkını bağımsız olarak açıkça tanımlamıştır. Hakikati bilme hakkı, mağdurlar açısından ferdî bir hak olmakla birlikte, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komiserliği Raporunda da vurgulandığı üzere, toplumsal boyut nedeniyle kolektif bir nitelik de taşımaktadır. Hakikati bilme hakkı, Devletlerin ihlalleri kayıt altında tutma, bu ihlallerle ilgili kanıt ve evrakları arşivleme ve hasebiyle kolektif hafızanın revizyonist ve inkarcı eğilimlerle ortadan kalkmasını önleme ödevi ile iç içe tanımlanmaktadır.
9- BM Zorla Kayıp Edilmeye Karşı Herkesin Korunmasına Dair Bildiri ile cebren kaybedilmelere ilişkin genel unsurlar belirtilmiştir. 1. Unsur ile Zorlanmış ortadan kaybolma insanlığa karşı bir suç olduğu; 2. Husus ile hiçbir devletin zorla kaybedilmeyi uygulamayacağı, müsaade veremeyeceği yahut hoş göremeyeceği; 3. Unsur ile zorla kaybettirmenin önüne geçilmesi için faal, yasal, idari, isimli ve diğer önlemleri alacağı; 4. Unsur ile zorla kaybettirme olayının faillerinin cezalandırılması gerektiği belirtilmiştir.
10- İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi, CANGI/TÜRKİYE davasında (Başvuru No:24973/15, 29 Ocak2019); Allianoi antik kentinin muhafaza planları ile Kültür ve Tabiat Varlıkları Müdafaa Konseyinin toplantı tutanaklarının bir avukat ve hak savunucusu olan bir vatandaşla paylaşılmamasını, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinin 10. Unsuru ile garanti atına alınan söz özgürlüğünün ihlali olarak saptamış “toplantı tutanaklarının halkın mevzuyla ilgili farkındalığını artırmak için mücadele eden bir sivil toplum kuruluşunun üyesi ve bir vatandaşın kamu faydası hakkında bilgi alıp iletme hakkının ihlal edildiğine” karar vermiştir.
SONUÇ ve İSTEM: Üstte arz ve izah edilen nedenlerden ötürü;
1- Arşiv kayıtlarınızın tetkik edilerek Merhum Şeyh Said ve 46 arkadaşının Kayıp naaşının yeri ile ilgili tarafımıza bilgi ve evrak verilmesini,
2- Arşiv Kayıtlarında kayıp naasşın yeri ile ilgili bilgi ve doküman bulunmaması halinde, Genel Kurmay Ankara Seferberlik Bölge Başkanlığı ve Ulusal İstihbarat Teşkilatı kayıtlarında Merhum Şeyh Said ve 46 arkadaşının kayıp naaşı ile ilgili bilgi ve evrakların tarafımıza verilmek üzere bahsi geçen Kurumlardan talep edilmesi konusunda; gereğini talep ederiz.” (DUVAR)
