DİYARBAKIR – Karikatürist Seyda ile Zerzevan Konağı’nda açtığı standın son günlerinde tanıştık. Tanışırken Seyda’nın birinci söylediği, Diyarbakır’da olmaktan duyduğu memnunluğu belirtmek ve burada stant açma imkanı bulduğu için hissettiği heyecanı lisana getirmek oldu. Seyda, “İlk sefer burada stant açıyorum ve şu an bunun heyecanını yaşıyorum” dedi.
Sergiyi daha evvel gezmiştim fakat Mardin’de olduğu için Seyda ile karşılaşamamıştık. Mardin’den de keyifli dönmüştü Seyda, gezdiği tarihi yerleri yüzünde güller açarak anlatıyordu. Seyahatten duyduğu memnuniyeti, “Mardin de benim toprağım. Ülkemin kokusunu duydum, hasret giderdim” kelamlarıyla lisana getirdi.
Karikatürist Seyda, Kuzey Doğu Suriye’nin Amudê kentinde dünyaya geldi. Amudê, Mardin hududunda, birçok medeniyete konut sahipliği yapmış çok eski bir kent. Yıllardır İsveç’te yaşayan Seyda’nın Mardin’i kendi memleketi üzere hissetmesi, temel olarak bu nedenle. Mardin’de olmak bir burukluğa da neden oluyor elbette. Bu kadar yakına gelmişken doğduğun kente gidememek burukluğu.
İlk defa geldiği Diyarbakır’ı ve Mardin’i çok sevdiğini belirten Seyda, “Mardin’de Dara’ya da gidecektik fakat vakit kalmayınca Diyarbakır’a dönmek zorunda kaldım. Bir daha Diyarbakır’a geldiğimde, hem Dara’ya hem Amudê’ye de gidebilmeyi umuyorum” dedi.
Diyarbakır’da olduğu için ve burada stant açma imkanı bulduğu için memnun olduğunu vurgulayan Seyda; “İlk kez burada stant açıyorum ve şu an bunun heyecanını yaşıyorum” tabirlerini kullandı.
SEVDA MÜLTECİSİ
Karikatürleri ve kendisi hakkında sohbet ettiğimiz Seyda, üniversite eğitimini Halep’te tamamladığını ve 2002 yılından bu yana İsveç’te yaşadığını söyledi. İsveç’e yerleştiği tarih Suriye’de başlayan ve hala devam eden savaştan evvel, bu nedenle “Seni İsveç’e götüren ne oldu” soruma gülerek karşılık verdi: “Ben siyasi mülteci değilim, sevda mültecisiyim.” Seyda’nın anlattığı İsveç’e yerleşme kıssası, kısaca şöyle: Seyda, İsveç’te yaşayan Amudêli bayana aşık olup peşinden İsveç’e gidiyor. Aşkı karşılıksız olmadığı için evleniyorlar ve iki çocukları var artık. 2002 de başlayan öykü hoş devam ediyor.
‘BİR DİKTATÖRLE BAĞ KURMADIM’
Karikatüre çok genç yaşta başlamış Seyda. Halep’te üniversitede okurken profesyonel olarak karikatür çizmeye başladığını söylüyor Seyda. “Halep’te okurken Suriye’de yayımlanan en değerli mecmualardan birinde çalıştım. Mecmua Suriye hükümeti tarafından destekleniyordu. Bu yüzden biraz mesafeliydim. Aslında daha sonra beni hem partilerine hem de mecmuanın takımına almak istediklerinde mazeretler üreterek kabul etmedim. Bu kararı verdiğimde 19 yaşında bir geçtim. Artık çok memnunum, vicdanım rahat, şahsî tarihimde bir diktatörle bir bağ kurmadığım için.”
Karikatürün yanı sıra fotoğraf sanatında da eserleri bulunuyor Seyda’nın. Suriye’de yaşadığı yıllarda fotoğraf ve karikatürleriyle karma stantlara katıldığı üzere şahsî stantlar de açtı.
‘KADROLU SANATÇI OLMAK İSTEMEM’
Seyda İsveç’te de fotoğraf yapmaya, karikatür çizmeye ve stantlar açmaya devam etti. Lakin bağımsızlığına düşkün olduğu için bir mecmuanın ya da kurumun takımlı sanatkarı olarak çalışmıyor. Seyda, “Eğer bir mecmuanın çalışanı olursam onların istediği hususları çizmek zorunda kalırım. Ben çiziyorum, onlar bakıyorlar ve uygun gördüklerini yayımlıyorlar. Bu sayede karşılıklı olarak bir sorun yaşamamış oluyoruz” diyor.
Çizdiği karikatürlerden elbette para kazanıyor Seyda fakat İsveç’te temel olarak fotoğraf ve karikatür dersleri vererek hayatını idame ediyor.
DİYARBAKIR İÇİN ÖZEL SEÇKİ
Diyarbakır’daki stantta yer alan karikatürlerde Seyda’nın diktatörlük ve savaş aksisi fikirlerinin yanı sıra ekonomik ve toplumsal sıkıntılara dair tenkitlerini görmek mümkün. Savaşlar, erkeklerin bayana bakışı, dini sömürenler, ekmek hengamesi Diyarbakır’da sergilenen karikatürlerin konusunu belirlemiş.
Diyarbakır’daki stant için karikatürlerinden özel bir seçki hazırladığına dikkat çeken Seyda, “Siyaset, din, iktisat üzere hususları işliyorum. Bunlar kıymetli problemler ve bu hususlardaki fikirlerimi paylaşmaya çalışıyorum. İsveç’te Avrupalıların kimi hususlardaki fikir üslubunu eleştiren karikatürlerim yayınlanıyor. Son yayımlanan karikatürüm Ukrayna-Rusya savaşını eleştiriyor. Diyarbakır standı için seçtiğim karikatürler ise Ortadoğu’daki sorunları ele alıyor ve Ortadoğu’daki meselelere nasıl baktığımı gösteriyorlar” diyor.
‘DİYARBAKIR’IN ZİHNİ AÇIK’
Diyarbakır’da açtığı standın gördüğü ilgiden de hayli mutlu Seyda. “Diyarbakır’ın zihni açık” tespitini yaparak, şunları söyledi: Kimi toplumların zihni bir ırmak üzere akmadığı için bir mühlet sonra bataklığa dönüşüyor ve makûs kokmaya başlıyor. Mesela bu sergiyi Hewler’de açabilir miydim, bilmiyorum. Zira orada kimi hususlar hala tabu.”
Karikatürlerde konuşma balonu kullanmıyor Seyda. Bunun avantajını ve kendisine kattıkları için “Ben karikatürle bir durumu yorumluyorum ve izleyicisi ile paylaşıyorum. İzleyici, konuşma balonu olmadığı için, baktığı karikatüre öbür manalar da yüklüyor. Birtakım yorumlar benim benimkinden çok farklı ve benim yorumumdan daha gerçek olabiliyor. Bu yorumların sanatımda büyük katkısı oluyor” dedi.
‘KARİKATÜRÜN BİLDİRİSİ DAHA NETTİR’
Yukarıda Seyda’nın fotoğraf yaptığını söylemiştik. Fotoğraflarını göremediğimiz için kıymetlendirme yapmak ya da konuşmak için talihimiz yok elbette. İki sanat ortasındaki farkı ise Seyda, şöyle anlattı: “Karikatür ileti vermeye odaklıdır. İletisini direkt, net ve süratli bir formda verir. Beşerler bir karikatüre bakarken gülümseyebiliyor ancak birebir vakitte verdiği bildiri üzerine düşünüyor. Karikatürün bu özelliği, toplumsal problemleri kendisine sıkıntı eden sanatkarları motive eden bir durum. Fotoğraf de yapıyorum, fotoğraf yapmayı da çok seviyorum. Ancak karikatür vermek istediğim bildirisi çok süratli ve net bir formda topluma iletiyor. Fotoğraftan en büyük farkı da budur.”
Seyda’nın Zerzevan Konağı’nda açtığı ve bir hafta süren karikatür standı bitti. Lakin sanatçı, Diyarbakır’da gerçekleşecek yeni bir aktiflikte yer alabilmek için sabırsızlandığını söyledi.
