Valentyn Vasyanovych’in yönettiği “Yansıma”, 41. İstanbul Sinema Festivali’nde izleyicilerle buluştu. Sinema, Doğu Ukrayna’daki çatışma bölgesinde Rus askeri güçleri tarafından esir alınan ve esir alındığı andan itibaren birçok şiddet sahnesine maruz kalan Ukraynalı genel cerrah Serhiy’i odağına alıyor.
Vasyanovych, 2019 üretimi sineması “Atlantis”te de ‘hayali’ bir savaşı mevzu alıyor ve gelecekte gerçekleşen Ukrayna ve Rusya ortasındaki bir savaşın sona ermesinin akabinde yaşananları anlatıyordu. “Yansıma” da bu ‘hayali’ savaşın başlangıcına bakarak, “Atlantis”in öteki yarısını tamamlıyor.
Kasım 2014… “Yansıma”, genel cerrah Serhiy’in kızı Polina’nın doğum günü için paintball oynanan bir yere Polina’yı izlemeye gelmesiyle başlıyor. Ateş açılıyor, çocuklar ‘savaşırken’ paintball izleme penceresi rengarenk boyalarla doluyor. Bu sırada Serhiy de eski eşi Olha’yla yaşayan Andriy ile ‘gerçek’ savaşı konuşuyor. Andriy, savaşa katılan bir asker. Serhiy ise cepheden ‘kilometrelerce uzaklıkta’ki bir hastanede yaralıları tedavi eden bir cerrah.
. Sahne değişiyor. Geniş açılı çekimle, bir pencereden, mayınlı bölgede yaralanan bir askerin ameliyatını görüyoruz. Tabipler uğraşıyor fakat hasta kurtulamıyor. Hekimlerin ve hemşirelerin de çaresizliğine ve alışmışlığına pencere gerisinden bakmaya devam ediyoruz…
Sahne ansızın gece yarısında yolda ilerleyen bir otomobile geçiş yapıyor. Yeniden geniş pencereden izliyoruz. Yaralı Ukraynalı askerlere yardıma giden Serhiy, yolda Ruslar tarafından yakalanıyor. Azap gören ve hapsedilen Serhiy, öbür Ukraynalı askerlere yapılan işkenceyi izlemeye, sonra da onların ölüp ölmediğini denetim etmeye zorlanıyor. Hayat kurtaran eller, bir müddet sonra can almaya başlıyor. Natürel ölen askerler de ‘ortalıkta’ bırakılmıyor. Ölüler, ardında ironik bir halde “Rusya Federasyonu’ndan İnsani Yardım” sözleri yazan ve krematoryum olarak yine tasarlanan bir tırda yakılarak ‘ortadan kaldırılıyor.’
. Film, Serhiy, ‘takas’ edilerek ülkesine döndüğünde kızıyla olan bağına odaklanmaya başlıyor. Serhiy, kızı Polina’yla vakit geçirirken dairesinin penceresine bir güvercin çarparak ölüyor. Serhiy, Polina’ya kuşun pencerede gördüğü gökyüzünün yansımasını gerçek sandığını ve bu nedenle öldüğünü açıklıyor. Güvercinin camda bıraktığı o iz, silinse dahi bir formda kalmaya devam ediyor.
Filmin birinci sahnesinden itibaren koyduğu aralığa bağlı kalan direktör, çoğunlukla geniş çekimler yaparak, hem dehşet verici hem de gündelik görüntüleri panoramik bir halde izleyiciye sunuyor. Vasyonovych, tasvir ettiği şiddet sahnelerini -yakından çekmese de- dürüst bir formda izleyiciye aktarırken sahnede izleyicinin dikkatini dağıtacak, olayı yumuşatacak rastgele bir müzik koymuyor.
. Tesadüfi bir halde günümüzde yaşanan savaşla ‘çakışan’ “Yansıma”, sade anlatımıyla savaşın vahşetini, salondan kimi izleyicileri terk ettirecek kadar sert bir biçimde tabir ediyor. Epey kasvetli ve yorucu bir yapıya sahip olan sinema, savaşın ana haberlerde takip edebileceğimiz kadar yakın olduğu bu günlerde izleyene hissettirdikleriyle çok da yabancı gelmeyecek.
Belki yaşadıklarımız, savaş ve acılar da birebir o kuşun, yansımasını gördüğü ve uçtuğunu sandığı o parlak gökyüzü üzere bir yanılsamadır. Camdan silindiği halde lekesini bırakan bir yanılsama…
