Reşîdê Kurd li Rewanê (1966)

Hevkarê rojnameyê nivîskar Egîtê Xudo birayê dîrokzan Şekroyê Xudo ye Mesken nivîsa Egîtê Xudo di esasê xwe de ji bîranînên wî pêk cilt ew li vir qala wan rojên sala 1966an dike ku wî li Rewanê ligel Reşîdê Kurd derbas kiriye 1 Di nivîsê de navê wî her bi forma Reşîd Kurd hatiye nivîsîn Em ji nivîsê fêr tabanın ku Reşîdê Kurd wek mêvanê Partiya Komunîstên Ermenîstanê hatiye Rewanê qasî du hefteyan li wir maye Dema li Rewanê maye ji bo wî bigerînin partiyê Egîtê Xudo wek rêber û alîkar jê re nîşan daye Egîtê Xudo piştî 24 salan vedigere rojên bihurî û van bîranînên xwe bi nivîskî di sala 1990î de di Rêya Teze de belav dike 2 Piştî ku tevgerên daçêkirin ê prestroyka û eşkereti yê glasnost çawa tê zanîn özgürü û rehetîke mezin di warê azadiya xweîfadekirinê de li Sovyetê pêk tê 3 Di van salan de êdî herkesî dest pê kir dîtinên xwe bi vekirî diyar kirin Mirov vê yekê di vê nivîsa Egîtê Xudo ya di derbarê vî kurdê ji Kurdistanê de jî tabanına

Rêza rûniştî ji çepê Mîroyê Esed Reşîdê Kurd Ofêlya Egîtê Xudo Rêza paş ji çepê Tîtal Mûradov Karlênê Çaçan G Harûtyûnyan Qaçaxê Mirad Svêtlana Bayloz Elîyê Ebdilrehman û Emerîkê Serdar

BEXTÎYARIM BEXTÎYARIM ÇIMKÎ EZ PROLÊTARIM

Egîtê Xudo dibêje ku mesken mêvantiya Reşîdê Kurd di nav mercên veşartî dizîka derbas bûye Wan nikaribûye zêde herkesî bibînin û li herderê bigerin Mirov van gazin û lomeyan di nameke Reşîdê Kurd de jî tabanına ku wî piştî vegera xwe ji Egîtê Xudo re şandiye Dema mirov vê nivîsa Egîtê Xudo bi baldarî dixwîne mirov di nav rêzên nivîsê de rastî şopên vê tirs û xofê tê Vê yekê wek mînak di hevdudîtina Reşîd û Egît ligel kurdekî bi navê Ahmed de jî tabanına Dema Reşîdê Kurd li Rewanê maye ronakbîr nivîskar û kurdzanên navdar dîtine Çend wêneyên ku em li jêr diweşînin şahidê van hevdudîtinan in Di wêneyekî ku di lokala rojnameya Rêya Teze de hatiye kişandin em wî bi berpirsê rojnameyê Mîroyê Esed û komek hevkarê rojnameyê tabanının Vê demê du helbestên Reşîdê Kurd jî di hejmareke Rêya Teze de hatine weşandin Bextîyarim Rêya Azadan 4 Li jora helbestan vê nota rojnameyê cîh girtiye Em îro gazêta xweda çend şiêrêd nivîskarê Sûryaêyî kurdayî progresîv Reşîdê Kurd neşir dikin Egîto Xudo navê nivîsa xwe ya ku me li jorê qala wê kir jî daniye Bextîyarim bextîyarim çimkî ez prolêtarim Li jêr me hemû tekstê nivîsa Egîtê Xudo bêî ku têkilî kurdiya wê bibin latînîze kir bona xwendevan naveroka van bîranînan tam bizanibe

Ji çepê Reşîdê Kurd û Egîtê Xudo

Ev herdu xet ji şiêreke şaîrê Sûrîaêyî kurd şerkarekî bona azayî û serbestiya cimaeta xwe Reşîd Kurdin ku sala 1966 a mêvanê Rêspûblîka Ermenîstanê bû

Payîz bû payîza Ermenîstanêye bedewe têre tijî Kommerkezîya PKE spartine min wekî du heftîa rêberîya şaîr û komunîstê kurd bikim Ermenîstanê û wê para cimaeta mera bikme nas ku wargêd respûblîkaêye başqe başqeda dijî

Kî bû Reşîd Kurd Çawa ku ewî şiêra xweda nvîsîye rastîyê jî prolêtar bû Bona şerkariya xweye polîtîkîêye aktîv çendik çend sala kela û zindanêd Sûrîaêda hatibû zêrandinê Bi gotina wî jin û zarê wî halê tunebûnêda bûne Ew bi hîvîkirina Partîya Komûnîstîêye Sûrîaê hatibû Ermenîstanê Min zûva dixwest bihatama Ermenîstanê ewî minra got Cimaeta meye li vir bidîta

Nizam çima hatina Reşîd Kurd dizîva xwey dikirin spartibûne min bi serî xwe wî nebme hemû cîya Programa gera meye herroje hazir didane me û ji wê programê der em nikaribûn cîê mayînda biçûna Ew bi emrjîyîna xwe bnelîêd respûblîkaê tebîyeta wê heyr hijmekar mabû Pirs pirsiyar dikir dixwast hemû tiştî bizanbe ji gerê têr nedibû

Reşîd Kurd merivekî dûrdîtî bû xweyê zanebûnêd dewlemend Bi kurmancîke delal û dewlemend xeberdida nenihêrî salê emrê wîye pir ew wî çaxî deve devî 60 salî bû egin diçû dihat Xweyê kûltûra blind bû pizka ser zimanê wî cimaeta wî şerkariya wê bû ku wan sala li Iraqê gumreh pêşda diçû Hesreta wî ew bû rastî bnelîêd resbûblîkaêye kurmanca bê wanra qseke Deba xwe rabûn rûniştindanê xweda merivekî sade bû tarîxa cimaeta xwe erf edetê wê zargotina wê rind zanibû Wexta rasthatina tevî întelîgênsîa Erêvanêye kurd ewî derheqa pirsêd şerkariya cimaeta kurdaye mletîê azadarîêda dirêj xeberda Wextê gilî sınır ser pirsêd dîn û hebandinê ewî got Ax wî dînî Eger dixwazin bizanibin kurdê lape sofî û pak kurdê êzdîne wana hebandina meye mletîêye pêşin pak xweykirine em ji wana qetîyane û me bi destî zorê dînê musulmanîê qebûl kiriye

Du helbestên Reşîdê Kurd Rêya Teze 27 10 1966

Rojekê bi programê em gotî biçûna Kanakerê mal mûzêa Xaçatûr Abovyan Berî çûyînê min kekê Reşîdra şirovekir kêye Abovyan derheqa cimaeta meda çi nvîsîye Ew bi xeysetê xweva merivekî usa bû wekî derheqa her tiştî û hemû kesîda dixwest hûrgilî bizanibe Wexte min jêra şirovekir wekî ronayîdarê ermenîya Xaçatûr Abovyan derheqa cimaeta me deb rabûn rûniştina wêda gelekî nvîsîye bêsebir bûbû dixwest gavekê zû mal mûzêa wî bibîne Lê telebextra ew yek mera li hev nehat çimkî em gîhiştine cî elametî ser derê mal mûzeê xistibûn wekî rûê tezekirina avayîda mûze wedelî naxebite Me avtomaşîna xwe îdî paşta şandibû avtoajora gotibû wekî sehetekê şunda bê me bibe

Em çi bikin kekê Reşîd Min jê pirsî

Emê çi bikin Dha rinde em nav Kanakerê bigerin dîna xwe bidne wan cîya li ku Abovyan gerîaye zarotî û cahiltiya xwe derbaskiriye

Em kûçeke Kanakerêye tengra hildikşiyane jorê Min hew nihêrî Reşîd Kurd lezand pêşîa min ket û kire gazî

Ro ryo ca kerema xwe bisekine

Merîkî kurmancî papax sêrî nişkêva meva derket û hevraz çû Xof kete lisana min gelo konut merîya kêye kekê Reşîdê çi jêra bêje ne axir eşeretî dabûne min wekî ne lazime ew hemû merivê nenasra xeberde here hemû cîya Mêrik sekinî heta em çûn gihîştinê Reşîd slav daê û jê pirsî

Tu kurmancî

Belê ewî gayret wî da Paşê bi edetê mletîê slav kilav hev kirin Û Reşîd milê wî girt bir ser rûniştekeke darîne drêj ku ber derê malekê çêkiribûn da rûniştandinê bi xwe jî kêlekê rûnişt

Ev her tişt usa zû hate kirinê Wekî min pêra negîhand ji mêrkê nenas pê bihesim ew kêye û ji kîderêye

Navê te xêr pismam Reşîd jê pirsî

Navê mi Ahmede lê tu kêyî bibaxşîne ez te nas nakim

Navê min Reşîde ez ji Kurdistana Sûrîaême

Min Ahmedra got Reşîd Kurd kêye û bi desta çeva dida serwextkirinê wekî nişkêva gilî mlîyê zêde nebêje Wana qasekê pir pirsyar hev kirin paşê Reşîd nişkêva jê pirsî

Ahmedê bira tu Barzanî nas dikî

Çima nas nakim Ahmed cûrekî bi kubarî got Ew bi ordîya xwe şer dike wekî Kurdistanê azake

Şayet lazimbe tuê herî pişta wî bigrî

Ne ez ne jî Ahmed hîvîya ha nîbûn Ahmed demekê fikirî çevê me nihêrî Xof lisana minda hîvîê bûm ka Ahmedê çi bêje

Reşîdê bra raste em bi dîn donê xweva başqene lê çawa dibêjin em kurê bavê hevin pirsa xîretêye rojê oxirmê giran em gotî pişta hev bigrin

Ser vê gotinê ji firnaxbûnê û şabûnê çevê Reşîd biriqîn û dîsa ji Ahmed pirsî

Hûn kurmancê vî welatî çawa dijîn kese zorê we nake

Tî saxbî Reşîdê bra Ahmed gotê şikir kêmasî tune kê kare mera çi bêje vî welatîda extîyarîê me gişka wekehevin Deriye cîê çêra pez û dewarê me tune Wê Roma Reş erdê me zevtkiriye cîê me tenge

Ser vê gotina Ahmed Reşîd Kurd bi lisan û blind blind kenîya milê xwe stuê Ahmedra bir û hemêz kir

Ser vê xeberdanê me texmîn jî nekir sehetek çawa derbas bû me hew nihêrî avtomaşîna me ber me sekinî

Wextê demaxatra Ahmed çend cara hîvî Reşîd û min kir wekî herne mala wî Lê femdarîye em nikaribûn biçûna mala wî nenihêrî Reşîd ji xeberdana Ahmed têr nedibû û bi lisan dixwast biçûya mala wî Heyf wê rojê min pêra negîhand navê bavê Ahmed pê bihesim cilde got wekî ji gundê Emoye Zovûnîya Niha

Roja berî çûyînê katibê KM PK Ermenîstanêyî duda G A Têr Gazaryans em qebûl kirin

Reşîd Kurd razîbûna bi lisan da katibê Kommerkezîê bona qebûlkirina usaye ser dereca blind û derheqa vê epîzoda rasthatina xwe û Ahmedda gilî kir Gêorgî Artaşêsovîç gotê wekî şaye ku gaznê bnelîêd respûblîkaêye kurmanc cilde ewe wekî cîê çêrê heywanê wan tenge

Pey çûyînêra mehekê şunda Reşîd Kurd ji şeherê Amûdîê minra neme şand kîjanêda nvîsîbû wekî gelekî ber xwe dikeve bona wê yekê wekî wî tirê gotiye qey ez xebatkarê Çêkaê 1 bûme û wan 14 15 roja tevî wî geryame û gele tişt minra negotiye

Pey vê yekêra du sal jî derbas nebûn wexta em pê hesîyan wekî ew wefat bûye Egîtê Xudo Rêya Teze 4 12 1990

Jêrenot

1 Di vê çavkaniyê de sala Reşîdê Kurd li Rewanê bi xeletî wek 1967 hatiye nîşandan Reşîdê Kurd Karwan Helbestên neçapkirî Weşanên Komela Jinên Kurdistanê Stockholm 1991 Bi alîkariya Amed û Zîn hatiye amadekirin rûp 17

2 Egîtê Xudo Bextîyarim bextîyarim çimkî ez prolêtarim Rya Teze 4 12 1990

3 Navên van têgehên wek daçêkirin ê prestroyka û eşkereti yê glasnost bi rêya Rêya Teze di salên 1989 1991an de hatine belav kirin

4 Reşîd Kurd Bextîyarim Rêya Azadan Rêya Teze 27 10 1966

5 Sazîya saloxgêriyê îstîhbarat ku di sala 1917an de li Sovyetê saz bûye