Mahsum Kara
DİYARBAKIR – Diyarbakır’ın Bağlar ilçesinde 2013 yılında şiddet mağduru, ekonomik durumu berbat ve çalışmak isteyen bayanların istihdam edilmesi gayesiyle kurulan Jiyan Semt Pazarı’na bir müddettir erkekler girmeye çalışıyor. 2019’daki lokal seçimde belediye başkanlığını HDP’li aday kazanmasına karşın KHK’li olduğu gerekçesiyle mazbatanın ikinci sıradaki AK Partili adaya verilmesiyle başlayan bu sorun her gündeme geldiğinde geri adım atılsa da, erkekler pazara girmeye başladı.
Erkeklerin pazarda tezgah açması sonrası bayanlar, kelamlı ve ruhsal şiddette maruz kaldıklarını lisana getirdiler. Pazarda çalışan bayanlar, bu duruma reaksiyon gösterdiklerindeyse erkek pazarcılar tarafından tehdit edildiklerini söylüyor.
‘KADINLARIN ÇALIŞMASINA TAHAMMÜLLERİ YOK’
Üç yıldır pazarda çalışarak geçimini sağlamaya çalışan Şükriye Mızraklı, iki yıldır bayan pazarına yerleşmek isteyen erkeklere karşı direndiklerini lakin kimsenin onlara takviye çıkmadığını anlattı. Erkek baskısından ötürü pazarda rahat çalışamadıklarını söz eden Mızraklı şunları söyledi:
“Önceleri hiçbir sorun yoktu, bayanlar burada kendileri için çalışıyor, birbirlerine dayanak çıkıyorlardı. Ancak yaklaşık iki yıldır Bağlar Belediyesi’nin verdiği takviye yüzünden erkekler buraya yerleşmeye başladı. Bu pazar gereksinim sahibi bayanlar için kuruldu ve bu emel için hizmet etmeli. Erkekler buraya yavaş yavaş yerleşmeye başladı ve biz bu durumdan çok rahatsızlık duyuyoruz. Biz bu duruma reaksiyon gösterdiğimizde erkeklerden reaksiyon görüyoruz. En son bir erkek, ‘Ben burada 15 yer kiraladım, kimse beni buradan çıkaramaz, çıkarmak isteyenin kanını dökerim’ diyerek bizleri tehdit etti. Biz bayanlar yalnız bırakıldık. Bizim tek çalışma alanımıza bile karışıyorlar. Bayanların çalışmasına erkler ve onları destekleyen zihniyetin tahammülü yok.”
‘TEK GEÇİM KAYNAĞIMIZ BURASI’
Sivil toplum kuruluşları ve siyasi partilerin Jiyan Semt pazarına ve bayanlara sahip çıkması gerektiğini söyleyen Rabia Ataş, “Ben 4 yıldır burada tezgah açıp geçimimi sağlamaya çalışıyorum. Benim buradan öteki bir gelir kaynağım yok. Erkekler gelir kaynağıma göz diktiler. Evvelce her şey çok hoş gidiyordu, kimse bir sorun yaşamıyordu. Ne vakit erkekler buraya yerleşmek istedi, bizim huzurumuz kalmadı. Biz bayanlar olarak buraya sahip çıkmaya çalışıyoruz. Herkesin gelip bize takviye vermesini istiyoruz. Bayanlar tek başına kalmasın. Erkekler bizim kendi pazarımızda bile çalışmamıza müsaade vermeyecekler. Lütfen gelin, yanımızda olun. Bizim tek geçim kaynağımız burası, bu da elimizden giderse bayan başımıza ne yapacağız bilmiyorum” dedi.
‘BELEDİYE KELAMINDA DURMADI’
Yaklaşık beş yıldır bayan pazarında kurduğu meyve ve zerzevat tezgahıyla geçinmeye çalışan Sultan Alp, belediye ve zabıta müdürlüğünün pazara erkeleri yerleştirme konusunda kendilerine baskı kurduklarını söyledi.
Erkek pazarcıların pazarda tezgah açmasına daima karşı çıktıklarını söyleyen Alp “Belediye her seferinde bu bahiste bize kelam verdi fakat kelamında durmadı ve erkeleri pazara yerleştirdi” dedi ve ekledi: “Biz bu durumdan rahatsızlığımızı ne vakit lisana getirmek istediysek erkekler tarafından reaksiyonla karşılandık. Üç yıl evvel belediye erkeklerin burada çalışmasına müsaade vermiyordu. Daima denetliyordu, eşlerimizin dahi yardım etmesine müsaade vermiyorlardı. Bugün ne değişti? Neden bu türlü yapıyorlar? Burasının kurulma gayesi aşikâr, bayanlar için kuruldu. Bayanlar için kalsın istiyoruz. Erkekler buraya geldiği günden beri kimi bayanlar tezgahını satıp gitmek zorunda kaldı. Biz buraya sahip çıkmak istiyoruz. İrademizi, işimizi bayan olduğumuz için yok sayıyorlar.”
‘KİMSE BİZE DAYANAK ÇIKMIYOR’
Kurulduğu günden bu yana pazarda çalışan Armağan Demir de, pazarın muhtaçlık sahibi ve mağdur bayanlar için kurulduğunu hatırlatarak, reaksiyonunu şöyle lisana getirdi: “İlk günden beri ben buradayım. Burası kurulduğunda biz bayanlar çok sevinmiştik, artık bizim de gönül rahatlığıyla çalışabileceğimiz bir yeri belediye sayesinde elde etmiştik. Bugün gelinen durum tam aksisi, elde ettiğimiz her şeyi yavaş yavaş kaybediyoruz. Erkekler zabıtayı da artlarına alarak bu pazarda birçok yer kiralamışlar. Daha iki sene öncesine kadar erkeklerin giremediği yere erkekler dolmuş durumda. Bu durum bizleri rahatız ediyor. Kimse bize dayanak çıkmak istemiyor. Bu bayanlara karşı bir zulümdür. Hakikaten ekmeğimizle oynuyorlar. O kadar pazar yeri var, gidip orada çalışsın erkekler. Bir bayan pazarı var ona bile göz koydular.”
