Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) Rusya’nın Ukrayna’ya ataklarının akabinde Kremlin ile ilişkisi olan şahısların kapalı servetini ve offshore hesaplarını içeren Pandora Papers dokümanlarını yayımladı.
800’den fazla Rus vatandaşına ait şirket isimleri ve öbür bilgiler, çoğunlukla Rus müşterilere hizmet veren Seyşeller merkezli Alpha Consulting Ltd.’den geliyor. Bilgiler, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in müttefikleriyle ilişkili şirketler ve global yaptırımlardan kaçmak için kullanılabilecek şeffaf olmayan işletmelerin gerisinde varlıkları barındıran öbür Rus siyasi figürleri hakkında yeni keşfedilen detayları içeriyor.
Alpha Consulting 2008 yılında, Moskova’dan bir Hint Okyanusu ada ülkesi olan Seyşeller’e taşınan ve eşi Roy Delcy ile birlikte firmayı açan Rus mütercim Victoria Valkovskaya tarafından kuruldu. Offshore bölümünde tipik olduğu üzere, firma, paravan şirketlerin gerçek sahiplerini örtbas etmeye yardımcı olmak için resmi kurumsal evrak işlerine kelamda yöneticiler yahut vekiller sağlıyor. Şirket, 2019 yılında müşteri tabanının yüzde 75’inin Rus olduğunu bildirdi.
Açıklanan evraklara nazaran, sızdırılan Alpha Consulting dataları ortasında bulunan 2 binden fazla offshore şirket ve vakfın yüzde 40’ının bir yahut daha fazla Rus sahibi var. Veritabanı, Rusya ile irtibatları olan 11 binden fazla varlık hakkında bilgileri içeriyor. Pandora Papers evrakları yaklaşık 3 bin 700 şirketi 4 bin 400’den fazla Rus vatandaşıyla ilişkilendiriyor. Bu sayı evraklarda yer alan milletler ortasında en yükseği. Ruslar, sızıntıda ortaya çıkan tüm şirketlerin ve başka hukukî şahısların yaklaşık yüzde 14’ünü denetim ediyor.
Pandora Papers evraklarında, Rus eski bakanlar, Rus parlamentosunun eski üyeleri (Duma) ve bir lider adayı da dahil olmak üzere Rus siyasi figürlerinin 163 farklı iştirake sahip olduğunu gösteriyor. Argümana nazaran, bu, öteki rastgele bir ülkeden siyasetçilerin sahip olduğu şirketlerden daha fazla. Siyasetçilere ek olarak, dokümanlarda 45’ten fazla milyarder yer alıyor. Kayıtlar, 2021’de toplam net pahası Rusya’nın gayri safi yurtiçi hasılasının yüzde 15’ine eşit olan en az 42 Rus milyarderin isimlerini içeriyor. Bu milyarderlerden en az 12’si son yaptırımların maksadı oldu.
PUTİN’İN ESKİ İRTİBAT BAKANI DA LİSTEDE
Belgelere nazaran, büyük Rus petrol şirketi RussNeft’in kurucusu ve eski Duma üyesi olan Mikail Gutseriev ve bir öteki eski Duma üyesi olan kardeşi Sait-Salam Gutseriev, finansal hizmet sağlayıcıları Alcogal ve Dadlaw tarafından kayıtlı 84 offshore şirkete bağlı. Bu iki isim dokümanlarda en fazla offshore şirkete sahip olan Rus siyasetçiler olarak göze çarpıyor.
Belgelere nazaran, Putin’in eski bağlantı bakanı Leonid Reiman bakanlığı sırasında Rusya’nın telekom sanayisindeki büyük çıkarları denetim etmek için paravan olarak bir offshore yatırım fonu kullandı. Reiman ise devlet telekom varlıklarına sahip olduğunu daima olarak reddetti.
2021’DE RUSYA’NIN EN ZENGİNİ MORDASHOV VE MUHASEBE FİRMASI PwC
Listede yer alan bir öbür isim, 2021’de Rusya’nın en zengini olan Alexei Mordashov. Mordashov’un ana şirketi Severstal, ülkenin en büyük çelik üreticilerinden biri ve Rus ordusu için zırhlı araçlar ve denizaltılar için çelik üretiyor. Sızan belgeler, dünyanın en büyük ikinci muhasebe firmasının Mordashov’un 2021 yılına kadar, Forbes’in kestirimi 29 milyar dolar ile Rusya’nın en zengini olmasına nasıl yardımcı olduğunu ortaya koyuyor.
Buna nazaran, PwC, çelik hükümdarı Mordashov’a ve Putin devrinde büyüyen oligarklara hizmet eden düzinelerce Batılı muhasebe ve hukuk firması ortasında en üst sıralarda yer alıyor. Dokümanlara nazaran, PwC, Mordashov’a bağlı bir holding şirketinin Britanya Virjin Adaları’nda ve öbür yerlerde 65’ten fazla paravan şirket kurmasına ve yönetmesine yardımcı oldu.
Mordashov’un bu offshore şirketler ağını Avrupa şirketlerine yatırım yapmak ve Rusya içinde çelik sanayisinin ötesinde kömür, kereste ve medya sanayilerinde büyük hisseler almak için kullandığını gösteriyor. Kapalı kayıtlar birebir vakitte bu offshore şirketlerinin karanlık ve kuşkulu yollarla dünya çapında büyük meblağlarda para hareket ettiren süreçlerde bulunduğunu da gösteriyor. Bunlar, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in en yakın iş ortaklarından biriyle irtibatlı şirketleri içeren en az dört süreci de içeriyor.
‘KIBRIS MERKEZLİ HOLDİNG ŞİRKETİYLE BAĞLANTILI’
Ayrıca, PwC Alexei Mordashov ve hayat arkadaşı Marina Mordashova’ya kriz vakitlerinde, yaptırımlar üzere, paravan şirketlerinin mülkiyetini tekrar yapılandırmalarında yardımcı oldu. Bu şirketlerin birçok, Mordashov’un Kıbrıs merkezli holding şirketi Unifirm Ltd.’ye bağlı. Evraklara nazaran Kıbrıs, varlıklı Ruslar için favori bir offshore merkezi. Mordashov, Rusya’nın 24 Şubat’ta başlayan Ukrayna’yı işgaline cevap olarak Avrupa Birliği ve Birleşik Krallık tarafından yaptırım uygulanan ve sayıları giderek artan Rus oligarklarından biri.
ENERJİ DEVİYLE TEMASLI İSİMLER DE LİSTEDE
Ukrayna’daki savaştan evvelki yıllarda PwC, 124 büyük şirket de dahil olmak üzere 2.000’den fazla Rus işletmesiyle çalıştığını bildirdi. Bunlar ortasında Rus güç devi Gazprom, Rusya’nın en büyük devlet bankası olan Sberbank ve basında çıkan haberlere nazaran Putin’in eski damadı Kirill Shamalov tarafından denetim edilen petrokimya devi Sibur da var. Buna nazaran PwC’nin Singapur ünitesi, Putin’in eski yardımcısı Kirill Androsov’un yatırım fonunun ve Androsov’un fonunun yatırım yaptığı Londra merkezli bir petrol şirketinin denetçisiydi. PwC, 2017 yılında Belçika, İspanya, Yunanistan ve ABD’de sav edilen mali kabahatler nedeniyle soruşturulan Putin müttefiki milyarder Oleg Deripaska’nın emlak işinin bir kısmını de denetledi.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline karşılık olarak PwC, firmanın Rus ünitesinin artık global ağıyla bir irtibatının kalmadığını ve Rusya dışındaki bağlı kuruluşlarının “yaptırımlara tabi olan Rus kuruluşları yahut bireyleri için” çalışmayacağını duyurdu.
SÜLEYMAN KERİMOV VE GÜÇ VARLIKLARI BELGELERDE
Belgelerdeki bir diğer oligark Süleyman Kerimov. Kerimov, Sovyetler Birliği’nin çöküşünden sonra Rus bankalarındaki güç varlıklarını ve büyük paylarını satın alarak servet kazanan bir altın hükümdarı. Birebir vakitte Rusya parlamentosunun bir üyesi ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgal ettiği gün Putin tarafından Moskova’ya çağrılan seçkin bir güçlü oligark kümesinden biri. 2016 Panama Papers dokümanlarına nazaran, Kerimov’un Putin’in kapalı servetini elinde tuttuğuna inanılan kapalı bir finansal ağı var.
Kerimov’a bağlı paravan şirketler ağı ve kusurlu bir banka ikaz sistemi, Batı hükümetlerinin Kremlin kontaklı para avında karşılaştıkları zorluklara işaret ediyor. Altı yıl boyunca BNY Mellon bankası, ABD makamlarına toplam 700 milyon doları aşan banka havaleleri hakkında bir dizi ihtar gönderdi. Lakin banka, kimin parasının hareket halinde olduğunu bulamamıştı. Evraklara nazaran, fonlar, Kerimov ile bağlı geniş bir offshore imparatorluğunun kesimiydi.
Para transferlerinin merkezinde yer alan isim, Kerimov ile yakın bağları olan İsviçreli bir finansör olan Alexander Studhalter. Evraklara nazaran, Studhalter, İsviçre’deki kasabasında bir dövme sanatkarını Kerimov’a bağlı firmalara 300 milyon dolardan fazla transfer yapan bir paravan şirketin sahibi olarak gösterdi ve Kerimov’un yeğenini, özel bir Boeing 737 de dahil olmak üzere iki özel jeti finanse eden diğer bir firmanın tek hissedarı olarak listeledi. Toplamda, kayıtlar, Kerimov’un ailesinin sahip olduğu firmalar ile Studhalter’in sahibi olduğu yahut yönettiği paravan şirketler ortasındaki süreçlerde milyarlarca dolarlık süreci tanımlıyor. Bu süreçlere ek olarak, 2012-2015 yılları ortasında Britanya Virjin Adaları firması Fren Küresel Corp.’tan Kerimov’un ailesi tarafından denetim edilen bir şirkete yaklaşık 3 milyar dolarlık kredi verildi.
OFFSHORE SİSTEMİNE KARIŞAN RUS BANKALARININ YÖNETİCİLERİ DE VAR
Pandora Papers evrakları, son on yılda Rusya’nın en büyük beş finans kuruluşundan (Sberbank, Alfa Bank, VTB, Gazprombank ve VEB) sekiz yöneticinin uzak ülkelerdeki servetlerini saklamak için offshore finans sisteminin kapalılığından yararlandığını da ortaya koyuyor. Kayıtlara nazaran, Rusya’nın dünyanın geri kalanıyla ilgileri giderek gerginleşirken, sekiz bankacı da son yıllarda çeşitli offshore süreçlerine karıştı.
Sızan kayıtlara nazaran bankacılardan üçü, Londra ve Kıbrıs’taki lüks mülklere yatırım yapmak için offshore paravan şirketleri kullandı. Başka dördü ise en az 2 milyar dolarlık offshore şirketlerle işbirliği yaptı. Evraklar ayrıyeten, Rusya’nın en büyük bankası olan Sberbank’ın CEO’su Herman Gref’in, 2015 yılında Singapur’da bir dizi offshore şirkete bağlı 75 milyon dolarlık aile sermayesini tekrar yapılandırmak için kullandığını gösteriyor.
RUS OLİGARKLARA YARDIM EDEN BATILI FİRMALAR DA DOKÜMANLARIN KONUSU
Belgeler son olarak, Rus oligarkların bu derece büyümesinde ve yasadışı süreç yapmalarında kimlerin onlara yardım ettiğini de ortaya koyuyor. Kayıtlar, satın aldıkları her şey için şu anda yaptırımlar altındaki Rusların Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika’daki küçük bir profesyoneller ordusunun hizmetlerine güvendiğini gösteriyor: Kontrat yazmak için avukatlar, sigorta satmak için komiteciler, parayı taşımak için bankacılar, muhasebeciler, anahtarları teslim etmeleri için gemi imalcileri.
PUTİN’İN JUDO PARTNERİNİN DE PARAVAN ŞİRKETİ VAR
2011 yılında Putin’in judo partneri milyarder Arkady Rotenberg offshore hukuk firması Appleby tarafından Britanya Virjin Adaları’nda kurulan zımnî bir paravan şirket aracılığıyla bir jet satın aldı. Arkady’nin kardeşi Boris de emsal bir düzenlemeyle bir jet aldı. Kanada’daki Bombardier şirketi jeti Rotenberg’in offshore şirketine sattı. Ernst & Young (EY) şirketi vergiler konusunda tavsiyelerde bulundu. Meyer Avocats şirketine bağlı İsviçreli avukatlar yasal tavsiyelerde bulundu ve Avusturya’daki Avcon Jet jetin bakımını üstlendi. İskoçya Kraliyet Bankası’nın Man Adası şubesi Rotenberg’in şirketi için bir hesap açtı.
2009’da, Rus gaz ve petrokimya milyarderi Gennady Timchenko, Lena yatını 18 milyon dolardan fazla satın almak için bilinmeyen bir offshore şirketi kullandı. Britanya Virjin Adaları’nda faaliyet gösteren offshore hukuk firmaları Aleman, Cordero, Galindo & Lee, Timchenko’nun Karayipler’de bir paravan şirket kurmasına yardım etti. İtalyan gemi imalcisi Sanlorenzo SPA, oligarkın offshore şirketi ile bir mukavele imzalayarak 130 metrelik yatı inşa etti. Timchenko’nun offshore şirketini temsil eden iki hukuk firması vardı: Londra’daki Clyde & Co. ve Monako merkezli Moores Rowland.
2010’da Rus gaz şirketi Gazprom, 157 metrelik bir yatı 25 milyon dolardan fazla bir paraya satın aldı. Kayıtlara nazaran jakuzili yat Gazprom konukları ve çalışanları içindi. 2016’da Gazprom, vergi cennetleri Singapur, Britanya Virjin Adaları ve Lihtenştayn’daki üç yeni paravan şirketle mülkiyet yapısını karmaşıklaştırdı. Kayıtlara nazaran, Asiaciti de dahil olmak üzere şirketler, yat için hizmet sağlarken Gazprom’un yaptırımlar altında olduğunu biliyorlardı. Yatın sahibi olan bir paravan şirketin denetçileri, Singapur’daki Robert Yam & Co. idi ve yatın çalışması hakkında bir kapalılık mutabakatı imzaladı. Büyük bir hukuk firması olan KhattarWong LLP, paravan şirkete tavsiyelerde bulundu. Yatın ardındaki Singapurlu bir şirket olan Winable Investments Pte Ltd., İsviçre’de CIM Bankası hesap açtı. (DIŞ HABERLER)
