Bölge Baroları ve hukuk örgütleri “15 Mayıs Kürt Lisan Bayramı” hasebiyle ortak bir açıklama yaptı. Diyarbakır Adliyesi önünde yapılan ortak açıklamayı Diyarbakır Barosu Kürtçe Lisan Komitesi Lideri Elif Birkili okudu.
15 Mayıs 1932 tarihinde Celadet Alî Bedirxan ve arkadaşları tarafından hazırlanan Kürtçe Hawar mecmuasının 15 Mayıs 1932 yılında yayın hayatına başladığını hatırlatan Birklil, “Hawar Mecmuası, Latin alfabesiyle yayınlanmış birinci Kürtçe mecmua olmasının yanı sıra Kürt lisanının gelişimine çok büyük katkılar sunmuştur. Kürt lisanı açısından bir mihenk taşı olan bu mecmuanın yayın hayatına başladığı 15 Mayıs günü, 2006 yılından itibaren Kürt Lisan Bayramı olarak kabul edilmekte ve kutlanmaktadır” dedi.
‘ANADİLİNDE EĞİTİM DESTEKLENSİN’
Dünyada yaklaşık 2 bin 500 lisanın kaybolma tehlikesi altında olduğunu vurgulayan Diyarbakır Barosu Kürtçe Lisan Kurulu Lideri Elif Birkili, “UNESCO Lisan Atlası’na nazaran, dünyada yaklaşık 2 bin 500 lisan kaybolma tehlikesi altında ve her 15 günde bir lisan kaybolmaktadır. Türkiye’de konuşulan Kapadokya Yunancası, Mlahso, Ubıhça lisanları çoktan yok olmuş, Kürtçenin bir lehçesi olan Zazaca dahil olmak üzere Batı Ermenicesi, Abhazca, Adigece, Kabar-Çerkes, Abazaca, Hemşince, Lazca, Pontus Yunancası, Romanca, Suret, Gagavuzca, Ladino, Turoyo ve Hertevin lisanları de maalesef yok olma tehlikesi altındadır. UNESCO’ya nazaran, toplumların kendi ana lisanlarını konuşabilmesi ve çocuklarına öğretebilmesi için uygun şartların yaratılması gerekmektedir. Bunun yolu ise azınlık ya da farklı lisanları tanıyan, koruyan ve anadilde eğitimi destekleyen siyasetler oluşturmaktan geçmektedir” diye konuştu.
‘DİL YASAKLARI DEVAM EDİYOR’
Türkiye’nin lisan siyasetine işaret eden Birkili, “Türkiye’nin lisan siyaseti, Cumhuriyet’in kuruluşundan bu yana eşitlikten uzak iç siyasi istikrarlara nazaran yasaklayıcı ve engelleyici bir seyir izlemektedir” dedi.
Bitkili, şunları söyledi: “1983 tarihinde yürürlüğe giren ve lakin 1991 tarihinde kaldırılan 2932 Sayılı Türkçeden Öbür Lisanlarla yapılacak Yayınlar Hakkında Kanun ile Türkçe dışındaki lisanların kullanılması yasaklanmış, bu devirde Kürtçe konuşan, yazan çizen binlerce kişi cezai yaptırımlara maruz kalmıştır. Devam eden süreçte Kürtçenin günlük hayatta ve basın yayın araçlarında kullanılması konusunda çeşitli iyileştirmeler yapılmış olsa da, lisan konusunda özgürlükçü ve bütünlüklü bir siyasetten hala çok uzak olduğumuz da bir gerçektir. Gerçekten mahallî idarelerin lisan alanında devletin tekçi siyasetine karşı toplumsal gereksinim ve talepler doğrultusunda, kültür sanat alanından eğitime, sıhhat alanından toplumsal yaşama kadar birçok alanda kısıtlı imkan ve araçlarla hayata geçirdiği çok lisanlı politikayı temel almış kazanımlar, kayyumlarla birlikte sonlandırılmıştır. Lisan ve kültür konusunda halkın hizmetine sunulmuş eğitim ve sanat merkezleri kapatılmış, çok lisanlı tabelalar yerine sırf Türkçe tabelalar bölümü tekrar başlamıştır. Özetle çok dilliği temel alan lokal idare anlayışı terk edilmiştir. Tıpkı biçimde 1913’te başlayan ve 1980’lere kadar devam eden periyotta ülke genelinde Türkçe olmayan yerleşim yerlerinin isimleri eşitlikten uzak, çok dilliği reddeden bu siyaset kapsamında değiştirilmiş ve Türkçeleştirilmiştir. Bu değişiklikler ile hem tarihî hem de kültürel hafıza yok edilmek istenmiştir.”
‘YASAL DÜZENLEME YAPILMALI’
Anadilde eğitimin değerine vurgu yapan Birkili, “Kürt Lisan Bayramı vesilesiyle, başta tarih boyunca baskı ve asimilasyona uğrayan Kürt lisanı ve kültürü olmak üzere, tehlike altında olan ve yok sayılan bütün lisanların korunması, geliştirilmesi ve kullanılması konusunda asimilasyon siyaseti terk edilerek, lisan konusunda yasal düzenlemelerle desteklenecek özgürlükçü siyasetler geliştirmeye, isteyen tüm yurttaşların kendi ana lisanlarında eğitim ve tahsil görebilmesi konusunda başta TBMM olmak üzere tüm yetkilileri gerekli düzenlemeleri yapmaya çağırıyoruz” tabirlerini kullandı.
BAROLARIN ORTAK TALEPLERİ
Bölge baroları ismine açıklama yapan Diyarbakır Barosu Kürtçe Lisan Kurulu Lideri Elif Birkili, taleplerini ise şu formda sıraladı:
“- Anadilde eğitimin önündeki pürüzlerin kaldırılması ve bu hakkın kullanımı için yasal düzenlemelerin yapılmasını,
– Asimilasyon ve tekçi siyasetlerinden vazgeçilerek çok lisanlı ve kültürlü ve yaşama imkan sağlanmasını,
– İsimleri değiştirilen yerleşim yerlerinin isimlerinin iade edilmesini,
– Lisan tahsili ve kullanımıyla ilgili, başta Uygar Ve Siyasal Haklar Mukavelesi ile Birleşmiş Milletler Eğitimde Ayrımcılığa Karşı Memleketler arası Kontrat olmak üzere öteki tüm milletlerarası metinlere konulan çekincelerin kaldırılmasını ve bu hususta Anayasal düzenlemelerin yapılmasını, talep ediyoruz.”
İMZACI KURUMLAR
15 Mayıs Kürt Lisan Bayramı açıklamasına imza atan Barolar ve hukuk örgütleri şöyle: Adıyaman Barosu, Batman Barosu, Bingöl Barosu, Bitlis Barosu, Dersim Barosu, Diyarbakır Barosu, İnsan Hakları Derneği Diyarbakır şubesi, Kürt Lisanı ve Kültürü Ağı Hukuk Masası, Mardin Barosu, Muş Barosu, Özgürlük İçin Hukukçular Derneği Diyarbakır Şubesi, Siirt Barosu, Şanlıurfa Barosu, Şırnak Barosu, Tahir Elçi insan Hakaları Vakfı, Van Barosu ve Hakkari Barosu. (HABER MERKEZİ)
