DİYARBAKIR – Bağlar İlçe Belediyesi’nin 2013 yılında dezavantajlı bayanlar için kurduğu Jiyan Bayan Semt Pazarı erkek pazarcılar tarafından işgal edilmek isteniyor. Pazar yeri için Bağlar Belediyesi’nin 7 Nisan’da yeni bir karar alması bekleniyor. Kelam konusu kararla pazar yerinin erkek pazarcılara tahsis edileceğini ileri süren bayanlar, her gün saat 13:00’te ses çıkarma hareketi yapıyor. Bayan pazarcılar, pazar yerinin bayanlarda kalması için kamuoyundan takviye bekliyor.
PAZAR BAYAN İSTİHDAMI İÇİN KURULDU
Gazete Duvar’da Jiyan Bayan Semt Pazarı hakkında daha evvel de haberler, bayan pazarcılar ile yaşadıkları sıkıntılar hakkında söyleşiler yapıldı. Jiyan Bayan Semt Pazarı hakkındaki bilgileri hatırlatmak gerekirse, kısaca şu bilgiler verilebilir:
Jiyan (Hayat) Semt Pazarı, Türkiye’nin birinci resmi bayan pazarı olma özelliğini taşıyor. Pazar, 2013 yılında Barış ve Demokrasi Partisi’nden (BDP) Yüksel Baran’ın belediye lideri seçilmesiyle hayata geçirildi.
Pazar, sabit bir noktada 212 adet tezgâha sahip bayanlarla kuruldu. Daha sonradan 69 tezgâhla gezici bir pazara dönüştü ve o tarihten beri haftanın 6 günü Bağcılar Mahallesi’nin farklı noktalarında kuruluyor.
Pazar, şiddet mağduru yahut yoksulluk hududunda yaşayan bayanlara istihdam yaratmak için açıldı. Birinci kurulduğu süreçte pazar tezgâhında sırf bayanların yer alması, aile bireyleri dahil hiçbir erkeğin çalışmaması üzere kesin kurallar vardı. Bu kuralla erkeklerin kendi ailesindeki bir bayan ismine pazar tezgâhı alıp ve sonradan kendisinin çalışmasının önüne geçilmek isteniyordu. Tüm pazar alanında sadece bayanların var olması, tüm işleri bayanların yapması amaçlanmıştı. Yaşı ileri, nakliye, taşıma vb. işlerde zorlanacak bayanlar içinse şöyle bir kural getirilmişti: 10.00-17.00 saatleri ortasında tezgâhta sadece bayanlar yer alacak, bunun dışındaki saatlerde ise taşıma, toplama, nakliye üzere işlere erkekler yardım edebilecekti.
Pazarın kuruluş sürecinde bayanlara verilen Bağcılar Mahallesi şimdi yapılaşmanın az olduğu, nüfus yoğunluğu düşük olan bir bölgeydi. Aslında başlangıçta epeyce dezavantajlı bir alan bayanlara verilmişti. Ancak vakit içerisinde Bağcılar Mahallesi büyüdü, yeni siteler inşa edildi ve nüfus yoğunluğu arttı. Bu türlü olunca Bağcılar pahalandı ve tabiri caizse erkek pazarcılar bu alana göz dikti.
PAZARIN MÜŞTERİ POTANSİYELİ
Kadınların pazar kurduğu Bağcılar Mahallesi memurların yoğunlukta yaşadığı bir bölge. Pazarın müşteri profili memurlardan ve orta halli kesitten oluşuyor. Bu kesim alışveriş yapmak için daha çok marketleri tercih ediyor. Pazara en âlâ ihtimalle haftada bir çıkabiliyor. Yani bayan pazarının müşteri potansiyeli çok yüksek değil.
Kadın pazarcılar, imkânları ve müşteri potansiyelleri gereği zerzevat halinden erkek pazarcılar kadar fazla eser alamıyor. Bu da zerzevat halinde bayanlara verilen fiyatların daha yüksek olmasına sebep oluyor. Birtakım halciler ise bayanlara şuurlu olarak yüksek fiyat veriyor. Maliyetin üzerine kâr hissesi da eklenince Jiyan Pazarı’ndaki fiyatlar öbür ortalama pazar fiyatlarından yüksek oluyor.
AK PARTİ DEVRİNDE ERKEKLER PAZARA GİRDİ
Zaman içinde pazarcı bayanlar tarafından bir dernek kuruldu. Bu dernek, pazarla ilgili alınan tüm kararlarda muhatap olarak kabul ediliyor, dernek temsilcileriyle masaya oturuluyordu. Bu durum, 2019 Lokal Seçimleri’ne kadar sürdü.
HDP’li Zeyyat Ceylan, 31 Mart 2019 Lokal Seçimleri’nde oyların yüzde 70,3’ünü alarak Belediye Lideri seçilmiş lakin Kanun Kararında Kararname (KHK) ile hakkında süreç yapıldığı için mazbatası verilmemişti.
Ceylan’ın yerine, seçime AK Parti adayı olarak giren ve yüzde 25,4 oy alan Hüseyin Beyoğlu atanmıştı.
AK Partili Belediye Lideri devrinde ise Belediye Meclisi’nde kararlar alınıyor ve derneğe, bu karar alma süreçlerinde yer verilmiyor. Alınan kararlar bir dayatma halinde bayanlar pazarına sunuluyor. Bayanlar karar alma süreçlerinin yine dernekle birlikte alınmasını talep ediyor.
Kadın pazarı olarak kurulan alan, belediye AK Parti’ye geçtikten sonra alınan Belediye Meclisi kararıyla erkeklerin de pazar alanında tezgâh açmasına imkan sağladı. Bunun yanında 7 Nisan’da alınacak Belediye Meclisi kararıyla şu kararın uygulanması öngörülüyor: Bağcılar Mahallesi ilçeye dönüştürülüp 4 mahalleye bölünecek. Bu 4 mahalleye yalnızca erkek pazarcılar yerleştirilecek. Bayanlar bu yeni alanda hiçbir halde hak talep edemeyecek. Belirtilen bu 4 farklı noktada toplamda 400 erkek pazarcının istihdam edileceği belirtiliyor.
KADINLAR: TALEPLERİMİZ DİKKATE ALINSIN
Kadın pazarcılar bu karar uygulandığı takdirde Jiyan Bayan Semt Pazarı’nın bitirileceğini söylüyor. Halihazırda erkekler artık pazar alanında çalışabiliyor. Üstüne bir de Bağcılar’ın 4 farklı noktasında erkek pazarının kurulması bayan pazarcıların hiçbir şey kazanamaması manasına geliyor.
Kadınlar ise mevcut pazarın genişletilerek daha fazla bayan pazarcının istihdam edilmesini ve Bağcılar’ın tümünün bayanlara ilişkin olmasını talep ediyor.
Ancak gelişmeler, Türkiye’nin birinci resmi bayan pazarı olma özelliğini taşıyan Jiyan Bayan Semt Pazarı’nın bitirilmek istendiğini gösteriyor.
Kadın pazarcılar 7 Nisan’da alınacak olan karara gösterdikleri reaksiyona dikkat çekmek için her gün pazar alanında saat 13.00’te ses çıkarma hareketleri yapıyor. Bayan pazarcılar bu kararların kendilerinin de muhatap alındığı bir komitede tartışılarak sonuca bağlanmasını istiyor.
