1968 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan birinci Japon olan Yasunari Kawabata, Japon edebiyatının dünyada saygın bir yere gelmesine de kıymetli ölçüde katkı sunmuş bir müelliftir.
Kawabata 1899’da, değişim rüzgârının düzgünden uyguna estiği Meiji periyodunda dünyaya gelir. Esaslı bir aileye mensuptur, fakat küçük yaşta yetim kalır. 15 yaşına kadar yanlarında kaldığı büyükbabasıyla büyükannesini kaybeden Kawabata, üniversiteye gidene dek anne tarafından akrabalarının yanına yerleşir. Kitaplarla içli dışlıdır. Daima okur. Tokyo Üniversitesi’ne kaydolduğunda kendisi üzere edebiyatsever bir arkadaş kümesiyle mecmua çıkarır. Klâsik yazıma itiraz niteliği taşıyan bu mecmuada Batıcı bir edebiyat anlayışına sahip hikaye ve şiirler yayınlarlar.
Devam eden yıllarda kendini büsbütün geliştiren Kawabata, yazdığı kitaplarla dikkat çekmeye başlar ve değerli bir okur kitlesi kazanır. Yarattığı tesir 1968’deki Nobel Edebiyat Ödülü’yle tepeye yükselir ve 1972’deki intiharı onu ölümsüz kılar. Vefatının kaza sonucu olduğunu argüman edenler de vardır, fakat yakınları onun son günlerinde çok depresif olduğunu belirtirler.
1935’TEN 1947’YE…
Kawabata’nın en büyük yapıtlarından biri de Karlar Ülkesi’dir. Kitap birinci olarak 1947 yılında yayınlanmış olsa da yazım süreci epey uzundur. Kawabata, Karlar Ülkesi’nin birinci kısmını 1935’te Bungei Shunju isimli edebiyat mecmuasının Ocak sayısında yayınlar. Tefrika halinde ilerleyen kısımlar 1937’de sona erer. Kitap bu formda bir baskı yapar. Devam eden yıllardaysa metni tekrar ele alır Kawabata, yeni kısımlar ekler, birtakım kısımları tekrar muharrir ve nihayet kitaba son halini verip noktayı koyar.
Kawabata’nın Türkçeyle tanışması 1960’lı yıllarda, Kiyoto isimli romanıyla olur. Karlar Ülkesi ise birinci defa 1987’de Türkçeye çevrilir. Mütercimi Nihal Yeğinobalı’dır.
Kawabata günümüze gelene dek birçok yayınevi tarafından basılmış olsa da, kendisinin şimdiki durağı Can Yayınları oldu. Yayınevi, Kawabata’nın iki kitabını birden geçtiğimiz günlerde yayınlandı: Kiraz Çiçekleri ve Karlar Ülkesi. İki kitabı da Japonca aslından çeviren isim H. Can Erkin oldu.
İMKÂNSIZ BİR AŞK SERÜVENİ
Karlar Ülkesi bir tren seyahatiyle açılır. Orta yaşlı bir adam olan Shimamura, bir yandan kar altındaki yolları seyrederken bir yandan da trendeki insanları izler. İsimlerini sonradan öğreneceği Yoko isimli genç bir kızın, Yukio isimli hasta bir adama refakat ettiğini görür ve onlara odaklanır. Haklarında düşündüğü çeşitli ihtimallerden sonra onlarla tıpkı istasyonda indiğini görünce şaşırır, fakat Shimamura’nın da, Karlar Ülkesi’nin de temel karakteri onlar değildir.
Shimamura aylar evvel geldiği bu dağ otelinde biraz dinlenmek, biraz da geyşalarla vakit geçirmek istediğinde ona Komako isimli bir genç kız gönderirler, fakat Shimamura ondan çok etkilenir ve Komako’yla süreksiz bir şey yaşamak yerine onunla duygusal bir ilgi kurmaya karar verir. Aslında bu biraz kendiliğinde gelişir. Çünkü şuurlu bir karar değildir. Ortalarındaki sevgi, kendini hislerine kaptırmış iki insanın denetimsiz formda birbirlerine hakikat sürüklenmesiyle oluşur.
Shimamura’nun ikinci seyahatinin sebebi işte budur. Kendisi aile mirasıyla geçinen, dans üzerine araştırmalar yapan görece entelektüel biridir. Evlidir, çoluk çocuğu vardır, lakin bütün bunlar onu sürüklenmekten alıkoymaz, tersine itekler.
Shimamura ile Komako’nun bağlarının tahminen en hoş yanı kelama dökülmeyen bir sevgi, hasret, dilek barındırmasından ileri gelir. Birbirlerine hem çok yakın hem de çok uzaktırlar. Bunun bir sebebinin de trende gördüğü Yoko ile Yukio olduğunu öğrenir Shimamura. Hatta Komako’nun hasta olan Yukio’nun tedavisi için geyşalık yaptığını düşünür. Lakin bu gerçek midir, yoksa bir dedikodu mudur; Shimamura imkânsız bir aşkın çelişkisi içerisinde bir de bunu düşünmeye başlar.
Kawabata bu kısa romanında lisana getirilmeyeni o denli ustalık bir biçimde anlatır ki sırılsıklam aşk diyaloglarından daha tesirli anlar çıkar karşımıza. Bu türlü epey da karakterlerin ızdırabını daha uygun anlamaya başlarız.
İmkânsız aşka eşlik eden temalardan biri de sınıfsal ayrımdır. Shimamura aslında Tokyo’nun kenar mahallelerinden birinde büyür, ancak ailesinin mirası sebebiyle rahat bir hayat sürer, üstelik bunu savup savuşturmaz, kendine ve ailesine yatırım yapar. Olayın geçtiği oteldeyse civar köyde yaşayan fakir köylü kızlarının geyşalık yaptığını görürüz. Üstelik bunlar büyükşehirlerdeki üzere “donanımlı” değillerdir, çoğunlukla seks için kullanılırlar.
Komako’yu farklı kılan şeylerden biri de onun müziğe ve dansa olan yeteneğidir. Bir de daima bir şeyler muharrir Komako. Günlük meblağ, olmadı, otele gelen müşterilerin sağda solda unuttuğu kitapların, mecmuaların özetini çıkarır, karakterlerini tek tek yazar… Shimamura birincinin bunu her ne kadar boş bir uğraş olarak görse de sonradan Komako’yu nitekim tanımaya başlar. Ona acı veren şeylerden biri de esasen budur.
Bitirirken ekleyeyim; 1950’den sonra birden çok kere televizyona, beyazperdeye ve tiyatroya uyarlanır Karlar Ülkesi. Hatta radyo tiyatrosu ve mangası bile yapılır. Meraklısına duyurulur.
