Barselona Özerk Üniversitesi
Yaşadığımız global ısınma, tıpkı çevresel düzensizliklerin geçmişte insan toplulukları için büyük sonuçlar doğurduğu üzere, insanlık tarihi açısından yaygın sonuçlar doğuruyor ve doğurmaya devam edecek. ‘8.2 binyıl olayı’ diye isimlendirilen olay, Kuzey Amerika’daki göllerden yayılan soğuk eriyik suyunun Kuzey Atlantik’e taşması ve ardından okyanus dolanım sistemlerini durdurmasının yol açtığı, son 11 bin 700 yılın en büyük ve en ani iklim olayı olarak belirlendi. Bu olayın neden olduğu soğuma ve kuraklaşma tesirleri, Avrupa’nın Atlantik kıyıları da dahil olmak üzere, gezegen genelinde belgelendi. Bununla birlikte, ‘8.2 binyıl’ olayının farklı ortam ve insan toplumları üzerindeki geniş tesirleri çoğunlukla kanıtlanmaktan fazla varsayım olarak tartışıldı.
Scientific Reports mecmuasında, Barcelona Özerk Üniversitesi Etraf Bilimi ve Teknolojisi Enstitüsü’nden ve Barcelona Tarih Öncesi Bölümü’nden araştırmacı Asier García Escárzaga ve Cantabria Üniversitesi’den Igor Gutiérrez Zugasti tarafından yönetilen bir araştırma makalesi yayınlandı. Araştırma, La Rioja Üniversitesi ve Almanya’daki Max Planck Enstitüsü’nden başka akademik merkezlerin (Max Planck Enstitüsü, Burgos Üniversitesi, Madrid Complutense Üniversitesi ve Faro Üniversitesi) üyeleriyle birlikte yürütüldü.
KABUKLARLA AYDINLANAN TARİH
Araştırma dahilinde, İspanya’nın Asturias bölgesinde bulunan El Mazo Mağarası’ndaki deniz kabuğu birikintisinden elde edilen kabuk kalıntıları üzerinde çok-disiplinli bir arkeomalakolojik çalışma ve stabil oksijen izotop tahlilleri uygulandı. 1500 yıllık uzun bir stratigrafik katmanlar barındıran El Mazo, Avrupa Atlantik kıyılarında her bir arkeolojik tabakanın ziyadesiyle yüksek kronolojik çözünürlüğüne sahip olduğu eşsiz bir alan.
Bu bilim insanlarının ulaştığı sonuçlar, deniz kabukları üzerinde ölçülen kararlı oksijen izotop bedellerinden elde edilen daha soğuk deniz suyu sıcaklıklarının, farklı kabuklu deniz hayvanı çeşitlerinin mevcudiyetinde değişikliklere yol açtığını tespit etmelerine imkan sağladı. Mesela, en çok rastlanan ve sıcağa ahenk sağlamış P. lineatus cinsleri, ‘8.2 binyıl’ olayı esnasında azalırken, yaygın olarak görülen ve soğuğa ahenk sağlamış öteki bir tıp olan P. vulgata’nın sayısı artmıştı. Enteresan bir formda, sıcağa ahenk sağlayan deniz yumuşakçası P. depressa da, öteki ılık su cinslerine kıyasla düşük sıcaklıklara karşı daha yüksek direnç göstermesi nedeniyle, bu soğuk periyotta çoğaldı.
BOYUTLAR KÜÇÜLDÜ
Ulaştıkları sonuçlar, bunların yanı sıra, yumuşakçaların ortalama büyüklüğünde bir azalma ve daha tehlikeli kıyı bölgelerinde artan toplayıcılık ispatlarının gösterdiği üzere, beşerler tarafından gerçekleştirilen yumuşakça avındaki ağırlaşmada bir artış olduğunu gözler önüne serdi. Araştırma muharrirleri, bu durumun, soğuma olayı esnasında bir sığınak fonksiyonu gören ve toplulukları daha iç kısımlardan buralara gerçek göçmeye teşvik eden bu Atlantik kıyı bölgelerindeki insan nüfusunun artmasından kaynaklandığını ileri sürüyorlar. Öte yandan, El Mazo etrafındaki topluluklar kıyıdaki kaynaklardan çok seviyede faydalanmaktan kaçınmayı başardılar; çünkü yumuşakçaların ortalama büyüklüğü, uzun ömürlü cinslerin hayatta kalma çabasını sürdürebilmek için, çağdaş düzenlemelerin belirlediği asgarî boyut olan 20 mm’nin altına nadir biçimde düşmüştü.
Yayınlanan çalışmanın başyazarı olan Asier García-Escárzaga, “Ulaştığımız sonuçlar, iklim ve nüfus yapısındaki büyük değişimlere rağmen, batı Avrupa’daki son toplayıcılardan kimileri tarafından mahallî deniz ekolojik bilgilerinin kullanılmaya devam ettiğini gösteriyor” diyor.
Arkeolojik alanlardan sağlanan yumuşakçaların taksonomik, jeokimyasal ve kronolojik tahlillerinin birleştirilmesiyle ulaşılan sonuç, iklim değişikliğinin deniz ortamları üzerinde sahip olduğu değeri tespit etmeyi amaçlayan öbür çalışmalar için kıymetli tesirlere sahip ve bizlere gelecekte yaşanacak iklimsel değişimlerin büyüklüğü ve doğasıyla ve insan toplulukları üzerindeki tesirleriyle ilgili detaylı ipuçları sağlayabilir.
Yazının özgünü EurekAlert sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
