Michelle Starr
On dokuzuncu yüzyılda keşfedilen bir asteroit şimdiye kadar gözlemlediğimiz en kalabalık örnek olarak Ataşehir Escort kayıtlara geçti Ona 130 Elektra ya da kısaca Elektra ismi verildi ve gökbilimciler bir yahut iki değil tam üç küçük uydu eşlikçisi ya da ayı olduğunu keşfettiler Bu keşif onu Kadıköy Escort sadece bugüne dek keşfedilen en kalabalık asteroit sistemi yapmakla kalmıyor birebir vakitte gelecekte öteki solgun ve görülmesi güç asteroit uydularını nasıl bulabileceğimizi gösteriyor
Tayland Ulusal Astronomik Araştırma Enstitüsü nde vazifeli Bostancı Escort Anthony Berdeu öncülüğündeki bir astronomi grubu yayınladıkları makalede Elektra şu ana dek kayıt altına alınan birinci dörtlü sistem diyor Bu yeni tespit araçların fiziğini modelleyen özel bilgi azaltma ve sürece algoritmalarının kontrast hudutlarını daha da zorlayabildiğini ortaya koyuyor
TÜRÜNÜN TEK ÖRNEĞİ
Asteroitlerin daha küçük eşlikçilere sahip olması daha evvel bilinmeyen bir şey olmasa da onları tespit etmek ziyadesiyle sıkıntı Bugüne dek kayıt altına aldığımız 1 milyon 100 binden fazla asteroitten 150 adedinin en az bir uyduya sahip olduğu biliniyor
Yaklaşık olarak 260 kilometre çapındaki Elektra birinci sefer 1873 yılında Mars ve Jüpiter ortasında bulunan asteroit jenerasyonunda keşfedildi bununla birlikte S 2003 130 1 isimli birinci uydusu tam 130 yıl sonra 2003 e dek keşfedilemedi İkinci uydusu olan S 2014 130 1 ise 2014 yılında keşfedildi
Bu uyduları saptamanın biraz vakit almasının güzel bir sebebi var Asteroitler küçük ve çoğunlukla solgun gök cisimleridir Bir asteroidin yörüngesinde dönebilecek kadar küçük bir şey de daha solgun görünecek ve büyük ihtimalle ana asteroit tarafından neredeyse büsbütün gölgede bırakılacaktır mUydu gökcismi ne kadar küçük ve asteroide ne kadar yakınsa onu görmek de o kadar güç olur Bu durum öteki yıldızların etrafında dönen ötegezegenleri direkt görmenin zorluğuyla çok benzeridir
YENİ BULUNAN UYDU YALNIZCA 1 6 KİLOMETRE ÇAPINDA
S 2003 130 1 yalnızca 6 kilometre çapında ve Elektra nın yörüngesinde ortalama 1300 kilometre arada dönüyor S 2014 130 1 ise sadece 2 kilometre çapında ve ortalama yörünge arası 500 kilometre Yeni keşfedilen uyduya S 2014 130 2 ismi verildi ve daha küçük ve daha yakın bir pozisyonda Sadece 1 6 kilometre çapında ve ortalama 340 kilometrelik bir yörünge arasında dönüyor Bunlara ek olarak Elektra dan 15 bin kat daha sönük bir ışığa sahip
Berdeu ve meslektaşları onu bulmak için Avrupa Güney Gözlemevi nin ESO Çok Büyük Teleskop una bağlı SPHERE isimli aracın arşiv bilgilerini aldılar ve ham bilgilerdeki gürültüyü yüksek verimlilikte gidermek gayesiyle yeni geliştirilen bir bilgi azaltma sınırından geçirdiler Ayrıyeten asteroidin etrafındaki hale ismi verilen geniş parıltıyı modellemeye ve onu imgeden çıkarmaya yardımcı olması için kimi bilgi sürece algoritmaları kullandılar
Elektra nın küçük boyutlardaki üçüncü uydusu datalar bu süreçlerden geçirildikten sonra ortaya çıktı Araştırma takımı S 2014 103 2 ile temaslı kimi temel bilgiler edinebilse de Elektra nın yörüngesindeki hareketine dair hâlâ çok fazla belirsizlik mevcut Yanı sıra bu sistemlerin nasıl oluştuğu konusunda da elimizde çok fazla bilgi yok
YENİ TEKNİKLER YENİ KEŞİFLERİN ÖNÜNÜ AÇACAK
Geçtiğimiz yıl gerçekleştirilen bir araştırma Kleopatra ismi verilen bir asteroidin iki uydusunun büyük ihtimalle ana gökcismi tarafından uzaya saçılan tozlardan meydana geldiğini ortaya çıkardı ne var ki bu olgunun başka oluşum sistemlerine nispeten ne kadar yaygın olabileceğini şimdi bilmiyoruz
Bu düzenekler bir çarpışma esnasında etrafa saçılan kayaların ve hatta asteroitin kütleçekimi alanından geçmekte olan küçük taşların yakalanmasını içerebilir Araştırmacılar makalelerinde İlk dört cisimli asteroit sisteminin keşfi bu uyduların oluşum düzeneklerini anlamanın yolunu biraz aralıyor diyorlar Bunlara ek olarak kullandıkları teknikler gelecekte yapılacak çalışmalarda bu olguyu daha da aydınlatabilecek daha fazla asteroit uydusu bulmak için kullanılabilir
Araştırma The Astrophysical Journal Letters isimli mecmuada yayınlandı
Yazının özgünü Science Alert sitesinden alınmıştır Çeviren Tarkan Tufan
