Türkiye’de müzik yapıtı sahiplerinin yani kelam müelliflerinin, bestekarların ve aranjörlerin telif haklarını korumak, hak ettikleri telifleri toplamak ve eser sahiplerine dağıtmak için kurulmuş olan iki müzik meslek birliği var: MSG ve MESAM. Bunlardan birincisi olan Türkiye Musiki Yapıtı Sahipleri Meslek Birliği MESAM, 1986 yılında kuruldu. Türkiye’deki birinci müzik meslek birliği de olan MESAM’da uzun müddettir sular durulmuyordu. Geçtiğimiz yıl Haziran ayında yapılan seçimle o cephedeki büyük kriz şimdilik atlatılmış, en azından rafa kalkmış üzere görünüyor. Lakin müzik meslek birliklerinde tartışmaların, uyuşmazlıkların ne vakit ortaya çıkacağı hiç belirli olmuyor; bu nedenle en geç bir sonraki Genel Şura öncesinde yeni tartışmaların medyaya yansıyacağından kimsenin kuşkusu yok.
1999’da kurulan Musiki Yapıtı Sahipleri Kümesi Meslek Birliği MSG ise, aslında kuruluş niyetleri gereği (MSG’nin kuruluşunda yer alan sanatkarlar, MESAM’da o yıllarda yaşanan problemlerden ötürü bu yeni meslek birliğini hayata geçirmişti) daha sakin, işlerin daha yolunda gittiği bir meslek birliği olarak görülüyor. Alışılmış 2018’de yapılan ve Sezen Aksu’dan Mustafa Sandal’a, Garo Mafyan’dan Hakan Peker’e Türkiye’nin sevilen sanatkarlarının kameralara da yansıyan sert tartışmaları ile gündeme gelen Genel Konsey, MSG’de de artık gizlenemeyecek uyuşmazlıkların yaşandığını göstermişti. O Genel Kurul’da yapılan seçimle, MSG’yi 13 yıl yöneten Garo Mafyan koltuğu yeni bir idareye yerini bırakmak zorunda kalmış, Candan Erçetin ve grubu MSG’nin yeni İdare Kurulu’nu oluşturmuştu.
O tartışmada Candan Erçetin’in yanında yer alan ve daha sonra da Erçetin idaresinde etkin olarak vazife alan Ferhat Göçer, 9 Mart’ta yapılan Olağan Genel Kurul’daki seçimle MSG’nin yeni İdare Şurası Lideri oldu.
Göçer seçilir seçilmez yayınladığı görüntüde MSG’de şeffaf bir idare anlayışını benimseyeceğinin altını çizdi. MSG’nin çalışmalarını, idarenin maksatlarını ve en kıymetlisi bu amaçlarla ilgili alınan yolları nizamlı olarak üyelerle paylaşacağı kelamı veren Ferhat Göçer’in ajandasında birinci sırayı, MESAM ile ortak bir protokol imzalamak ve bu meslek birliğiyle MSG ortasındaki problemleri çözmek alıyor. Göçer ayrıyeten eser sahiplerinin bilhassa “metaverse” ve “NFT” üzere gündemde olan yeni mecralardan nasıl telifler alabileceğine dair projelerin üzerinde duruyor.
MSG’nin çiçeği burnunda İdare Heyeti Lideri Ferhat Göçer, ofise girdiği haftanın ertesinde sorularımızı yanıtladı. Müzik yoğunluğu içerisinde bu türlü rolü üstlenmesinin sıkıntı olup olmadığını sorduğumuzda, “25 yıl boyunca hekimliği ve müzisyenliği birebir anda yürüten biri olarak bu vazifesi de hakkıyla yürütebileceğime inanıyorum” diyen sanatçı ile MSG’de yeni devirde hedeflediklerini konuştuk.
‘PANDEMİDE MESLEK BİRLİKLERİ OLARAK ELİMİZDEN GELENİ YAPTIK’
Özellikle pandemi sürecinde daha görünür olan bir tenkit var: Türkiye’de müzik meslek birliklerinin, müzisyenlerin yaşadığı meselelere kâfi karşılıklar veremediği, bu hususlarda müzik işçilerinin gerisinde güçlü bir halde duramadığı… Siz hem uzun vakittir müzik meslek birliğinde faal misyon alan bir sanatçı hem de MSG’nin yeni İdare Heyeti Lideri olarak bunu nasıl yorumluyorsunuz?
Buna katılmıyorum. Salgının başlangıcından itibaren, MSG, MESAM, MÜYORBİR ve POPSAV olarak toplumsal yardımlaşma çalışmaları ve hükümet nezdinde çalışmalar yaptık. Kendi öz kaynaklarımız, sponsor dayanakları ve hükümetin sağladığı kaynakların verimli ve adil olarak dağıtılmasını sağlayarak gereksinimi olan meslektaşlarımızın yanında olmaya uğraş ettik. Kâfi buluyor muyuz? Olağan ki hayır. Ancak yapılanları size kısaca anlatayım.
MSG olarak, Nisan 2020’de maddi zorluklar yaşayan üyelerimizi tespit etmek için bir çalışma başlattık. Tüm üyelerimize gönderdiğimiz ankete verilen karşılıkları baz alarak, çeşitli irtibat ve bilgi tahlil metotlarını da kullanarak maddi zorluklar yaşayan üyelerimizi tespit ettik. Belirlediğimiz ve kriterlere uyan 741 üyemize, büsbütün MSG’nin iç dayanışması sonucu toplanan bedeli ilettik. Anketimizde, erzak paketi gereksinimi olduğunu belirten üyelerimizin yanı sıra, sokağa çıkma yasağı olan 20 yaş altı ve 65 yaş üstü üyelerimize Ramazan ayı içerisinde erzak paketi gönderdik. Ayrıyeten, maddi zorluk yaşadığını bildiren üyelerimizin bilgilerini çeşitli kurumların yardım imkânlarından faydalanmaları gayesiyle ilgili kamu ve sivil toplum kuruluşları ile paylaştık.
Kasım 2020’de MSG, MESAM, MÜYORBİR ve POPSAV iş birliğinde, TRAKSEV, Müzisyenler ve Sanatkarlar Federasyonu, Memleketler arası Sahne Sanatkarları Federasyonu, Türk Musiki Federasyonu, MÜZİK-SEN’in iştirakleri ve T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı idaresinde, salgın nedeniyle yaşanılan zorlukları hafifletmek maksadıyla dayanak projesi başlatılmıştı. Bu süreçte tüm meslek birlikleri olarak yaptığımız görüşmeler sonrasında 3 ay boyunca yapılması planlanan dayanakların uzatılarak 6 ay yapılmasını sağladık. Proje kapsamında, yaklaşık 35 bin meslektaşımız toplam 200 milyon TL’yi aşan takviyeden faydalandı.
Ayrıca MSG olarak, Haziran 2021’de toplumsal medyada ‘Müzik Sahnede Güzel’ çalışmamızla, yaz aylarında, salgın kaynaklı müzik yasaklarının kaldırılması için gündem yarattık. Bu mevzuda binlerce müziksever ve müzisyen bize dayanak oldu.
Dolayısıyla bu süreçte Meslek Birlikleri olarak imkanlarımız dâhilinde elimizden geleni yaptık diye düşünüyorum.
MSG, öbür müzik meslek birlikleri üzere, esasen sanatkarların teliflerinin, hak edişlerinin sıhhat bir halde toplanması ve dağıtılması için kurulmuş bir birlik. Türkiye, alınan tüm yola ve verilen gayrete karşın, hâlâ dünyadaki uygun örneklere yaklaşabilmiş değil bu bahiste. Bunun temel nedeni nedir sizce?
Türkiye’de telif hakları şuuru şimdi oturmamış durumda. Bu hususta kamuoyunda, idari ünitelerde, hukuk alanında tüm paydaşların bilgilendirilmesi, farkındalığın oluşturulması ve sistemin yanlışsız bir biçimde işlemesini sağlamak için daha çok çalışmamız gerektiğini biliyoruz. Bizim yeni idare olarak, misyonlarımızdan biri de “müzikte telif hakları” konusunda farkındalık yaratmak.
Devletimizin hem idari olarak hem bu bahisteki maddelerin uygulaması konusunda sorumlulukları bulunuyor. Bizim de meslek birlikleri olarak birlikte hareket ederek, bu hakların takibinde, hak çabasında güçlü bir duruş sergilememiz ve telif şuurunun gelişmesi için önemli kamusal çalışmalar yapmamız gerekiyor. MSG’nin yeni idaresi olarak, başka meslek birlikleri ile iş birliği yaparak bu hususta çalışmalar yürütmeyi planlıyoruz.
‘HEDEFİMİZ GELİRLERLERİ ARTTIRMAK’
Müzik meslek birliklerinin müzisyenler, sanatkarlar tarafından yönetilmesi de kimi vakit eleştiriliyor. Bu işin işletme mantığıyla profesyonellere bırakılması tarafında teklifler de var. Bu husustaki fikirlerinizi de merak ediyorum.
Meslek birliklerinin müzisyen ve sanatkarlar tarafından yönetilmesinin avantajları da dezavantajları da var. Bu yapıların gerçek sahipleri tarafından sahiplenilmesi çok kıymetli bir avantaj. Lakin önemli bir uzmanlık, bilgi birikimi, eğitim ve kısmen profesyonel yöneticilik deneyimi gerektiren bir bahis olması ismine da idarenin işin ehli uzmanlara teslimi de değerli. İşte bu dengeyi sağlayabilirsek başarılı oluruz. Bizim eser sahipleri olarak maksadımız, meslek birliğimizi yönetmek değil, burayı yöneten profesyonel grupları yönlendirmek ve desteklemek.
MSG’nin ve idarenizin önümüzdeki devirde öncelikli amaçları neler?
MSG Üst Şuraları ismine amaçlarımızı, 18 Mart 2022 tarihinde bir görüntü ile açıkladım. Bu görüntüyü tüm kamuya açık toplumsal medya platformlarında paylaştık, SMS ve e-posta ile üyelerimize ilettik ve web sitemizin ana sayfasına ekledik. Orada da şunları tabir etmiştim: MSG-MESAM ortak lisanslama ve paylaşım protokolünü 2 ay içerisinde imzalayacağız. Ayrıyeten Telif Hakları Genel Müdürlüğü bünyesinde süregelen 2018-2019 yıllarına ait MSG-MESAM uyuşmazlıklarını, sulh yoluyla 4 ay içerisinde bitireceğiz. 6 ay içerisinde Memleketler arası Bestekar ve Kelam Müellifleri Konfederasyonu CISAC üyeliğine geri dönülecek. (MSG ve MESAM’ın CISAK üyeliği, ortalarındaki protokolün kâfi bulunmaması nedeniyle süreksiz olarak askıya alınmıştı.) Meslek Birliğimizin memleketler arası prestijini tekrar kazandıracağız.
Ayrıca, lisanslama faaliyetlerimizi yürüten takımlarımızı çoğaltıp önümüzdeki 1 yıl içerisinde genel mahal lisanslama gelirlerini en az iki kat arttıracağız.
‘SAĞLIK SİGORTASI OLMAYAN ÜYE KALMAYACAK’
Gördüğümüz kadarıyla, bilhassa MESAM ile ortak çalışmaların artacağı bir periyot planlıyorsunuz, yanlışsız mu?
Evet. Örneğin, MESAM ile ortak olarak yürüteceğimiz dijital lisanslama çalışmalarımız kapsamında mevcut ve yeni gelecek platformlarla daha uygun kaidelerde lisanslama mukaveleleri imzalayacağız. Ayrıyeten yeni teknolojilerle hayatımıza giren mecraların da lisanslanması için çalışmalara başlayacağız. Ek olarak, MESAM ile ortak bilgi tabanı ve teknik ofis projesini hayata geçireceğiz. Kurulacak ortak bilgi tabanı sayesinde ortaya çıkacak eser sahipliği çakışmaları ve bilhassa kanayan yaramız olan anonim yapıtların hak sahipliği sıkıntısını gidermek için MSG-MESAM Teknik Bilim Konseyleri’nin birlikte çalışacağı bir proje hazırlayarak hayata geçireceğiz.
Bunların yanı sıra Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’nda sanatkarların emeklilik ve sıhhat garantisine ait olarak kurulması kelamını aldığımız toplumsal güvenlik çalıştayının takipçisi olacağız. Sıhhat sigortası olmayan üyelerimizin genel sıhhat sigortasına sahip olması için Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan bütçe kelamı aldık. Bunun için bir proje hazırlayıp bu kaynağı Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’na direk olarak aktaracağız. Genel sıhhat sigortası olmayan üyemiz kalmayacak.
Özetle, maksadımız üyelerimizin haklarını yurt içi ve yurt dışında en güzel formda koruyarak gelirlerimizi arttırmak ve daima birlikte daha çok kazanmak.
Gece 12’de canlı müzik yasağı doğal olarak çok eleştiriliyor. Bu hususta resmî kurumlar, Bakanlık nezdinde teşebbüsleriniz oldu mu, olacak mı?
Bu mevzuyla ilgili MSG-MESAM olarak ortak dileğimizi, Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan başta olmak üzere, Kültür ve Turizm Bakanımız Mehmet Nuri Ersoy, İçişleri Bakanı Sayın Süleyman Soylu ve Sıhhat Bakanı Sayın Fahrettin Koca’nın takviyeleriyle bu yasakların sona ermesi için duyurduk. Ortak davetimizi toplumsal medyada 23 Mart tarihinde paylaştık. #saatlerimizigeriverin ile gündem yapmak üzere çalışıyoruz. Müzikseverlerin de dayanağıyla umudumuz, bahar gelirken bu yasağın en kısa müddette kaldırılması.
