Medya ombudsmanı Faruk Bildirici, Ukrayna’da savaş bölgesinde çalışan gazeteci Adem Metan’ın toplumsal medyada yaprak sarma fotoğrafı paylaşması üzerine bir yazı kaleme aldı. Bildirici, Metan’ın paylaşımını toplumsal medyadan eleştirdiği için hakaretlere maruz kaldığını belirtti ve karşılık verdi.
Bildirici’nin şahsî web sitesinde yazdığı yazı şöyle:
“Hakaretlerle, kişiselleştirmeyle tartışmaya bir türlü alışamadım. Tenkide karşılığın belirtilen fikirler üzerinden olmasını beklemek üzere bir anlayış içindeyim yıllardır.
Maalesef Adem Metan’ın savaş alanında yaprak sarma konservesini -markası da görünür şekilde- paylaşmasını eleştirdiğim tweetimden sonra da takipçilerinin reaksiyonları, hakaretleri ve alaysı tabirleriyle karşılaştım. Bunu bir yazı konusu yapıp daha geniş bir halde görüşlerimi toplu biçimde aktarmak üzere tweeti sildim. Hakaretler diner sandım.
Yanılmışım, dinmedi. Daha evvel Nevşin Mengü’nün reklam yapmasını eleştirdikten sonra olduğu üzere Cüneyt Özdemir’den yeniden hakaret içeren, etiketleyen, suçlayan paylaşımlar geldi. Olağan akabinde benzeri paylaşımlar yağmaya başladı. O nedenle karşılık vermem farz oldu.
Gelir kaynaklarınızı açıklayın
Evvel çabucak belirteyim, ben “şirket döndüren” ve çeşitli mecralarda kendi başlarına yayın yapan gazetecilerin reklam almasını eleştirmedim, eleştirmiyorum. Bu gazetecilerin “reklam yapmalarını” daha açık bir deyişle reklam oyuncusu olmalarına karşı çıkıyorum.
Lakin bir tenkit üzerine bu kadar hakaretle, kızgınlıkla reaksiyon vermeleri sorunun ne kadar derin olduğunu kanıtlıyor. Ancak etik unsurları hiçe sayarak gelir kaynakları yaratmaktan bahsetmelerine karşın hiç şeffaf değiller. Sponsorlarını, reklam gelirlerini ve başka yollarla aldıkları kaynakların tümünü açıklamaları gerek.
Adem Metan da gazetecinin reklam almasını doğal gören, 1.5 yıldır sponsor ve YouTube geliriyle çalıştığını söyleyen bir gazeteci, kendi tabiriyle “dijital yayıncı”.
Savaş bölgesine gitmiş, oradan bir yaprak sarma konservesi fotoğrafı paylaşıyor. “Yanıma 50 kadar almıştım. Düzgün ki almışım” diye yazıyor.
O denli beresinin ya da kamerasının markasının görünmesi sıkıntısı de değil. Avucuna alıyor konserve kutusunu fotoğrafını koyuyor toplumsal medya hesabına. Ben de bunun reklam olduğunu düşünerek “Açıkça yazmayınca örtülü reklam olmuş” diye yazdım. Bu kadar…
Konserveleri parayla almış da olsa sonuçta binlerce takipçisi olan bir gazeteci olarak markasıyla açıkça göstererek yaprak sarma konservesi markası tanıtıyor. Cüneyt Özdemir de “Adem kelle koltukta Kiev’e girmiş gazetecilik yapıyor” diye savunuyor.
Eski alışkanlıklar yeni mecralarda
İşte sorun de bu aslında. Savaş bölgesindeki bir gazetecinin yaprak sarma konservesi fotoğrafı paylaşması! İnsanların acılarıyla alay eder gibi… Bu paylaşımını Kiev’deki savaş trajedisini yaşayan insanlara da gösterseydi bakalım ne diyeceklerdi? Savaş muhabirliği magazinelleştiriliyor, marka tanıtımı yapılıyor ve bunun ismi da gazetecilik oluyor.
Adem Metan, bu paylaşımında Kiev’deki yiyecek zahmetinden kelam etmiyor; oradaki şartları anlatmıyor, direkt bir konserve markasını gösteriyor! Bu türlü markayı insanların gözünün içine sokan konserve fotoğraf paylaşmak “yeni gazetecilik” anlayışının kesimi olsa gerek.
Fakat bence “yeni gazetecilik” bu değil, tam aksine gazeteciliği mahveden eski alışkanlıkları yeni mecralarda sürdürmekten öteki bir şey değil bu davranış. Gazeteci “bombardıman” altındaki beşerler canlarını, ülkelerini savunurken onların yanında “ürün/marka” reklamı yapabilir mi? Elbette hiçbir yerde yapmamalı, fakat savaşın içinde yapılması sıkıntıyı yalnızca mesleksel bir etik sorun olmanın yanı sıra insani bir sorun haline de getiriyor.
Bu konserve markası paylaşımında sorun görmeyenler, gazetecinin elinde yüzlerce/binlerce marka / eser varsayıp bir daha düşünsünler.
Savaş bölgelerinde “embedded gazetecilik” (iliştirilmiş gazetecilik) yapanlara doğal gelebilir bu davranış. Yeni mecralarda eski gazetecilik alışkanlıklarıyla davrananlar da yadırgamayabilir. Ben itiraz ediyorum.
Umarım bu kadar söz özgürlüğüm vardır…”
(HABER MERKEZİ)
