ANKARA – Vatandaşın günlük besine ve besinlere ulaşımını zorlaştıran artırımlar gerisi gerisine geliyor. Bu artırımlardan birini de Et ve Süt Kurumu (ESK) yaptı. Kurum et fiyatlarını yüzde 48 oranında artırarak, 1 kilo sığır kıymanın fiyatını 56 TL’den 83 TL’ye, bir kilo sığır kuşbaşı fiyatını ise 62,50 TL’den 92 TL’ye çıkardı.
Et ve Süt Kurumu Genel Müdürü Osman Uzun’u artırım kararını, “Bizim fiyatlar çok düşüktü, piyasanın yüzde 66 daha altında bir fiyatımız vardı. Bu nedenle çok uzun kuyruklar oluşuyordu. Bu nedenle biz fiyatı artırdık” sözleriyle savunması kamuoyunda reaksiyon topladı.
Türkiye Kasaplar Federasyonu Lideri Fazlı Yalçındağ’a nazaran ise et piyasasının temel problemleri bulunuyor ve adım atılmadığı takdirde Türkiye’yi et krizi bekliyor. Süt ve yem fiyatlarına dikkat çeken Yalçındağ’a nazaran etteki krizi aşma formülü küçükbaş hayvan üretimini artırmayla düzelebilir.
‘ET VE SÜT BİRBİRİNDEN AYRILMAZ İKİLİ’
Et ve sütün ayrılmaz ikili olduğunu, çiğ sütün para etmediği noktada hayvan üreticilerinin ineklerini kestiğini anlatan Yalçındağ, “Üretici ineği kestirdiği noktada da biz danayı, yani geleceğimizi kaybediyoruz” dedi.
Ulusal Süt Konseyi’nin 4 lira 70 kuruş olan çiğ süt alım fiyatını 1 Nisan 2022 tarihi itibariyle 1 lira artırarak 5 lira 70 kuruşa çıkardığını hatırlatan Yalçındağ’a nazaran, bu fiyatın geç açıklanması nedeniyle üreticiler ineklerini kesti. İneklerin kesilmesini “olumsuz durum” olarak niteleyen, bunun tesirinin önümüzdeki günlerde daha fazla açığa çıkacağını belirten Yalçındağ, süt fiyatlarının et piyasasına ve üreticiye yansımasını şu sözlerle anlattı:
“Yakın geçmişte açıkladıkları süt fiyatları dünyada kabul edilen ölçüler içerisinde değil. Bir kilogram süt ile bir buçuk kilogram yem alınması gerekiyor. Artık ilan edilen fiyatlarla bir kilo süte karşılık 800-900 gram yem lakin alabiliyorsunuz. Bu olumsuzluk hâlâ devam ediyor. Bakanlığımız üreticiyi, süt kurulunun iki dudağının ortasına niçin mahkûm ediyor? Bakanlık süt fiyatlarını üreticiyi tatmin eden bir noktada açıklasın. Üstelik de her ay bunu yapsın.”
‘600 BİN BUZAĞI DÜNYAYA GELEMEDİ’
Fazlı Yalçındağ’a nazaran çiğ süt fiyatının geç açıklandığı süreçte kestirimi olarak 1 milyon inek kesildi. Türkiye’de ineklerin doğurganlık oranının yüzde 60 olduğunu, doğması mümkün 600 bin buzağının dünyaya gelemediğini belirten Yalçındağ, “Düşünebiliyor musunuz bunu? Ne olacak artık? Dünya krizde, Rusya ile Ukrayna birbiriyle savaşıyor. Bu iki ülke bizim yem hammaddesi ve buğday eksiğimizi giderdiğimiz ülkeler. Üç yıllık bir Covid-19 kahrı da var. Bunların hepsi bir ortaya gelince et piyasasında olumsuz bir tablo ortaya çıkıyor” diye konuştu.
Fazlı Yalçındağ, Et ve Süt Kurumu’nun bir kilo et satışından 30 TL ziyan ettiğini söyledi.
ET KUYRUKLARI YERİNE YARDIM KARTI ÖNERİSİ
Türkiye Kasaplar Federasyonu Lideri Yalçındağ, Et ve Süt Kurumu’nun yaptığı artırım kararını ve bunun tesirlerini de kıymetlendirdi. ETK’nın 110 liraya mâl ettiği bir kilo eti 80 liraya sattığını, her kilo ette 30 TL ziyan ettiğini, bu zararın bütçe imkanlarından yani vergilerden karşılandığını kaydeden Yalçındağ, uygulamanın yanlışsız olmadığını belirterek kendi teklifini şu sözlerle anlattı:
“Et ve Balık Kurumu’nun yaptığı artırım falan değil yalnızca fiyat ayarlaması. Edilen zararın bir ölçüsünü tedbire çalışması. Devlet bu kurumun ziyanını karşılamaktansa, buna ayrılan hissesi ön yüklemeli yardım kartlarına tanımlasın. Dağıtsın gereksinim sahiplerine, ayda 100 lira mı yükler, 150 lira mı yükler… Gereksinim sahipleri de nereden eti beğenirse, kimin gereci damak zevklerine uygunsa oradan alır. Neden bu türlü insanları kuyruğa diziyorsunuz? Bu türlü şey olur mu? Kiminle rekabet ediliyor. Devlet gücünü kullanarak esnafla rekabet edilir mi? Esnaf maksat edilir mi? Ben karar merciinin önüne benim teklifimi geçip de söyleyen bir insan olduğuna inanmıyorum. Bu uygulamayı Ankara Büyükşehir Belediyesi yapıyor. Her ay 30 bin beşere et takviyesi için kartlarına para yatırıyor. Devletin de ilgili bir bakanlığı var. Bu bakanlığın bünyesinde valiliklerde, kaymakamlıklarda muhtaçlık sahibi beşerler aşikardır ve bunlara kartlar verilebilir.”
‘FİYATLAR ÜSTE GİTGİDE KASAPLARIN SATIŞ KABİLİYETİ AZALIYOR’
Yalçındağ’a nazaran kasap esnafının Et ve Süt Kurumu üzere 30 lira düşük tüketiciye et sağlama imkânı bulunmuyor. Kasapların daha uygun fiyata eti satması halinde ortaya çıkan bu ziyanı karşılayacak devlet kurumunun olmadığını belirten Yalçındağ, “Esnaf bir ay ziyan eder iki ay ziyan eder ve dükkanını kapatmak zorunda kalır” dedi.
Kasaplarda 10 liralık kıyma alan ailelerin olduğunu söz eden Yalçındağ, “İnsanlar ne yapsınlar? Geçim telaşındalar. O yemeğin içerisine 10 liralık, 20 liralık kıymayı koyduğu vakit yemeğin besleme gücünü artırıyor. Bu da lazım. Beslenemediğinizde nasıl hayatta durursunuz? Hastalanırsınız. Her şey olur” diye konuştu.
Toplumun satın alma gücünün “ortada” olduğunu, kasapların sattığı etten kazandıkları bir modül parayla hayatta kalmaya çalışan beşerler olduğunu belirten Yalçındağ, “Ben de kasap dükkanımdan hayatımı kazanıyorum, meskenime bakıyorum. Yani bu noktada fiyatlar üste gitgide de benim satış kabiliyetim azalıyor. Bu da üreticiye yansıyor. Ben satamazsam gidip hayvan üreticisinin hayvanını kestiremem. Ya da benim tedarikçim üreticiden mal alıp da kestirmez. Bu herkesi ilgilendiren bir konu” sözlerini kullandı.
‘BESİCİ NEREDEN DANA BULACAK DA BİZ SATACAĞIZ?’
Peki etin gelecekteki durumu nasıl olacak? Et krizinin kapıda olduğunu ve birtakım adımların atılmasında geç kalındığını söz eden Yalçındağ, “İnekler kesilince danayı ben mi doğuracağım? Sütün fiyatını düşük tut, iki tane endüstricinin ağzına bak, sonra beşerler ineğini kestirsin. Pekala danayı kim doğuracak? Besici nereden dana bulacak da besleyecek de biz satacağız?” dedi ve bu alana dair atılması gereken adımları şu sözlerle özetledi:
“Türkiye’deki küçükbaş hayvan sayısını ülke nüfusundaki insan sayısına ulaştırmak zorundasınız. Bu hayvanların otlayacağı, gezebileceği meraların kullanıma açılması gerekiyor. Küçükbaş hayvanın üretim ve tüketimdeki hissesinin da artırılması gerekiyor. Şu anda et tüketiminde küçükbaş hayvan oranı yüzde 15 civarında. Kasvetin bir kaynağı da burada yatıyor. Neredeyse et gereksinimimizin tamamına yakınını, yemini dışarıdan aldığımız, hayvanları dışarıdan aldığımız bir sistemde karşılıyoruz. Bu da değerli oluyor. Yem desen yem kıymetli. Kabahatli ilan edilerek bu memlekette tahlil üretilemez. Bu nedenle hakikat noktalardan yürümemiz lazım.”
