Ogün Akkaya
ANKARA – Artırımlar ve kademeli tarifeyle ikiye katlanan elektrik faturalarına hem hanelerin hem de ticarethanelerin itirazları devam ediyor. Cep yakan faturalara karşı iktidardan yeni bir adım geldi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıklamasına nazaran, elektrik faturalarında düşük tarifeden yüksek tarifeye geçiş için tüketim limiti günlük 7 kWh’den, 8 kWh’ye, aylık ise 210 kWh’den 240 kWh’ye çıkarıldı. Meskenler ile ziraî sulamada kullanılan elektrikten alınan KDV yüzde 18’den yüzde 8’e düşürüldü. Ticarethane statüsündeki elektrik abonelerinin günlük 30 kilovatsaate, aylık 900 kilovatsaate kadar tüketimi olan birinci dilimine de yüzde 25 indirim yapıldı.
‘ENERJİ ÜRETİM VE DAĞITIM ŞİRKETLERİ BAKANLIĞA ÖDÜN VERMEDİ’
Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) İdare Konseyi Üyesi Mehmet Özdağ, alınan son kararları kıymetlendirdi. Yapılan düzenlemenin elektriğin ünite fiyatına, güç ve dağıtım bedeline ait bir güzelleştirme getirmediğini belirten Özdağ, “Tamamen devletin kendi vergi gelirleri üzerinden yaptığı bir indirim oldu. Elektrik üretim ve dağıtım şirketleriyle Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı’nın günlerce yaptığı görüşmelerden şirketlerin ödün vermediği anlaşılıyor” yorumunda bulundu.
Elektrik dağıtım dalının özel şirketlerin elinde kaldığı sürece devletin fiyatları düzenleyici ve uygunlaştırıcı bir gücünün kalmadığına dikkat çeken Özdağ, “Bu durumda da yapılan düzenleme yalnızca vergi indirimiyle ve kademe hareketiyle açıklanabilir. Aslında geçtiğimiz aralık ayı faturamıza nazaran bu son düzenlemeye karşın hala birinci kademe meskende TRT hissesi ve güç fonu hariç yüzde 40’lık bir artış var. Yüzde 40 seviyesinde vergi indirimine karşın daha kıymetli elektrik faturası ödüyoruz” dedi.
Özdağ, fahiş artırımların bütün abone kümeleri için devam ettiğini belirterek, ziraî sulamada kullanılan elektriğin aralık ayına nazaran yüzde 79 oranında arttığını, yüzde 8’lik KDV indirimi düzenlemesine karşın güç ünite fiyatları değişmediği için yüzde 95’lik artırım yerine, yüzde 79’luk bir artış yaşandığını söyledi. Özdağ bu duruma ait, “Devletin alacağı vergi gelirlerinden ödün vermesiyle fahiş artırım oranı yüzde 95’ten yüzde 79’a çekilmiş üzere görünüyor” dedi.
‘ESAS YAPILMASI GEREKEN DAĞITIMDA VE ÜRETİMDE KAMUNUN BELİRLEYİCİ OLMASI’
Kademeli tarife indiriminin toplumsal itirazlar sonucunda zoraki atılmış bir adım olduğunu belirten Özdağ, bu indirim oranlarının yüksek elektrik faturalarına karşı tahlil geliştiremediğini belirterek şunları kaydetti:
“İkinci kademe meskenlerde KDV düzenlemesiyle daha evvel yüzde 127’yi bulan artırım, yüzde 8’lik KDV indirimiyle birlikte yüzde 109’a çekilmiş oldu. Elektrik şirketleri açısından hiçbir düzenleme yok. Temel yapılması gereken elektrik gücü üretiminde ve dağıtımında kamunun ana belirleyici olması. Bizi temel kurtaracak olan, gerek endüstrinin, esnafın, tarımın ve vatandaşın en uygun kurallarda güç kullanabilmesinin en kıymetli yolu elektrik üretiminde kamunun hissesinin artırılması, dağıtımının da kesinlikle kamulaştırılması. Öteki deva yok.”
‘GÜNLÜK VE AYLIK KİLOVATSAATİN ARTIRILMASI PANSUMAN TEDBİRLER’
Mesken ve ziraî sulamada kullanılan elektriğin KDV’sinin yüzde 18’den yüzde 8’e düşürülmesine ait “günü kurtarmaya dönük adımlar” değerlendirmesi yapan Özdağ, “KDV’nin düşürülmesi, günlük ve aylık bazda kilovatsaatin artırılması, büsbütün ağır yaralı, önemli manada kanamalı bir hasta için pansuman önlemler diyebiliriz. Güç girdi fiyatlarına daima yapılan artırımlar, eninde sonunda kullanıcıya yansıyacak” diye konuştu. Özdağ, KDV indirimi ve öncesindeki elektrik faturalandırmasına dair ise şu örnekleri kaydetti:
“TRT hissesi ve güç fonu çıkarılmış haliyle güç, dağıtım bedeli ve vergilerle birlikte 100 kilovatsaatlik birinci kademe mesken tüketimi, 2021 yılının Aralık ayında 90 lira iken, 2022 Şubat ayında 137 lira. Getirilen düzenlemeden sonra ise 126 lira olacak. Örneğin, 240 kilovatsaat elektrik gücü 2021 Aralık ayında 216 liraydı, 2022 Şubat ayında ise 335 lira. Düzenlemeden sonra ise 302 lira olacak. Ziraî sulamada 2021 yılının Aralık ayında 100 kilovatsaat tüketimin bedeli 105 liraydı, bu durum Şubat ayında 206 lira, son KDV düzenlemesinden sonra ise 189 lira olarak faturalara yansıyacak. Aralık ayında 100 kilovatsaat için 119 lira ödeyen esnaf, şubat ayında 274 lira ödüyordu. Düzenlemeden sonra 205 lira ödeyecek.”
‘BİR SONUÇ ÇIKMAZ DİYE DAVA AÇMAKTAN VAZGEÇTİK’
Tüketici Hakları Derneği Genel Lideri Turhan Çakar’a nazaran Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıkladığı yeni kademeli tarife, artırımlar karşısında tahlil değil. Geçtiğimiz ay tüketici örgütleri olarak artırımlara ve kademeli tüketim sistemine açacakları davadan, ‘bir sonuç çıkmaz’ diyerek vazgeçtiklerini anlatan Çakar, “Gerekli teşebbüslerimiz kelamlı devam edecek. Muhalefet partilerinden görüşme talep edeceğiz. Bu hususta iktidardan umudumuz yok. Yansılarımız, hareketlerimiz devam edecek. Yargının durumunu da biliyoruz. Kazanabileceğimiz davalar ancak yargı aleyhte karar veriyor” değerlendirmesinde bulundu.
‘İŞSİZ VE FAKİRLER KARANLIKTA VE SOĞUKTA YAŞAMAK ZORUNDA KALIYOR’
Cumhuriyet tarihinin en yüksek elektrik faturalarıyla karşı karşıya olduklarını belirten Turan, “Faturalar yüzde yüzden fazla artmış durumda. Ekonomik manada sıkıntı durumda olan fakir ve işsiz insanların birçoğu gerekli aygıtlarını çalıştırmak için elektrik kullanmıyor. Soğukta ve karanlıkta yaşamak zorunda kalıyorlar. Elektrik üretim için gerekli olduğu için iğneden, ipliğe her şeye artırım geliyor. Bu yüksek artırımlı mal ve hizmetleri de satın alan tüketiciler tekrar mağdur oluyor” dedi.
‘ELEKTRİK ÜRETİMİ VE DAĞITIMI HEMEN KAMULAŞTIRILMALI’
Turan, elektrik faturalarına yansıyan yüksek fiyatlandırmaların tahlili için ise şu teklifleri sıraladı:
“Zamlar ve kademeli artış iptal edilmeli. Yüzde 18’lik KDV’nin yüzde 8’e indirilmesi ve aylık kademenin 240 kilovatsaate çıkarılması bir tahlil değil. KDV yüzde 1’e indirilmeli. Elektrik üretimi ve dağıtımı da ivedilikle kamulaştırılmalı. Yerli ve yenilenebilir elektrik üretimine tartı verilmeli. Gizlenen haksız bedeller tüketiciden alınmamalı. Bunlar gerçekleştiğinde şu andaki fiyatlar yarıya iner. Bu güç anlayışı ve siyasetleri devam ettiği, özel firmalar olduğu sürece daima artırım yağacak.”
