“Devletin ihtiyaçlarına karşılık veren ve bu muhtaçlıkları karşılayan, topluma fayda sağlayan bedeller bütünü, menafiiumumiye.”
Türk Lisan Kurumu WEB sitesine “kamu yararı” yazınca bu tarif çıkıyor. Mahkeme kararlarında görüyoruz, bölge sakinlerinin konuşmalarında duyuyoruz ve etrafa ziyanı konuşulan her projede karşımıza çıkıyor “kamu faydası.” Hakikaten kamu faydası nedir ve kimin içindir? TDK’nin açıklamasına baktığımızda en vurucu kısım “topluma fayda sağlayan kıymetler bütünü” tabiri…
KAMU FAYDASI MI DEDİNİZ?
“Kamu yararı” sözünü birçok projede gördüm. Mesela Türkiye ve Bulgaristan’ı birleştiren Istranca Ormanları’nda da “kamu yararı” ismi altında pek çok proje yapıldı. Ormanın Bulgaristan tarafından çadır kurmak bile yasakken Türkiye tarafından yıllardır taş ocakları işliyor. Kapatılan taş ocaklarının olduğu yerler ise meteor düşmüş üzere… Bölge sakinleri yıllardır çaba ediyor. Kaç tanesi rehabilite edilerek eski haline getirildi?
BOTAŞ’ın Saros Körfezi’ne doğalgaz taşıyacak gemiler için inşa ettiği yaklaşık 270 metre uzunluğundaki iskele dolgu platformunun imar planlarının iptali talebiyle açılan dava da “üstün kamu yararı” gerekçesiyle reddedildi. Uzman raporunda projenin doğal alanların korunmasıyla uyumluluk göstermediği sonucuna varılmasına rağmen mahkeme projede “üstün kamu yararı” olduğunu söyledi. Hatta şu sözleri kullandı: “Dünya üzerinde bilhassa pandemi süreci ile başlayan güç güvenliği ile arzındaki düşüş ve fiyatlardaki çok artış nedeniyle sıvılaştırılmış doğalgazın, LNG gemileriyle taşınmasının, yüzer sistemlerle depolanmasının ve gazlaştırılmasının, Türkiye açısından büyük kıymet taşıdığı, bu nedenle kelam konusu projenin uygulanmasında üstün kamu faydası bulunduğu…”
Bölge sakinleri “Saros Körfezi’ni kırıma uğratması, ormanların ve turizm bölgesinin zalimce yok edilmesi nasıl olur da üstün kamu faydası olarak karar altına alınabilir? Bu kararı kabul etmiyoruz” diyerek reaksiyon gösterdi.
‘ZEYTİNLİĞE MADEN’
Kamu faydası en son Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı tarafından 1 Mart’ta resmi gazete yayımlanan ve maden yönetmeliğine eklenen hususta karşımıza çıktı. İlgili hususta ülkenin elektrik muhtaçlığının karşılamak üzere yürütülen madencilik faaliyetlerinin zeytinlik alanlara denk gelmesi durumunda “kamu yararı” dikkate alınarak zeytin alanında madencilik faaliyeti yürütülebileceği ve süreksiz tesisler inşa edilmesine müsaade verileceği belirtiliyor. Bir de ilgili hususta madencilik faaliyeti yürütecek kişinin faaliyetlerinin bitiminde sahayı rehabilite ederek eski haline getireceğinin taahhüt etme kaidesinden bahsedilerek şuna dikkat çekiliyor: “Bakanlıkça müsaade verilebilmesi için madencilik faaliyeti yürütecek kişinin madencilik faaliyetleri bitiminde sahayı rehabilite ederek eski hale getireceğini ve Tarım ve Orman Bakanlığınca uygun görülecek alanda dikim normlarına uygun, faaliyet yürütülecek saha ile muadil büyüklükte zeytin bahçesi tesis edeceğini taahhüt etmesi zaruridir. Bu fıkra kapsamında zeytin alanının taşınmasına ait tüm masraflardan ve zeytin alanının taşınmasından kaynaklanan tüm taleplerden madencilik faaliyeti yürütmesi istikametinde lehine karar verilen kişi sorumludur.”
Üstelik bu husus Zeytin Yasası olarak da bilinen “3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun”unda “Zeytinlik alanlar ve bu alana 3 kilometre aralıkta zeytinyağı fabrikası hariç tesis yapılamaz” denmesine rağmen yönetmeliğe eklendi.
YETİŞMESİ YILLAR ALIYOR
Ya zeytin uğruna verilen ömürler, alın teriyle köylülerin evlatları üzere baktığı ve yetiştirdiği zeytin ağaçları? Ne uğruna, neden vazgeçiliyor, daha da kıymetlisi nasıl bu kadar kolay vazgeçiliyor? Kesilmesi ya da taşınması konuşulan bir zeytin ağacının yetişmesi yıllar alıyor ve meyve vermesi de 8 yılı buluyor.
Köylüler, çiftçiler, barolar, etraf platformları ve odalar yönetmeliğe eklenen unsura karşı dava hazırlığına başladığını duyurdu. Türkiye’nin dört bir yanında beşerler günlerdir ilgili hususun iptal edilmesi için sokaktalar. Greenpeace Akdeniz, Kuzey Ormanları Savunması, Türkiye Ormancılar Derneği, Yeşil Fikir Derneği, Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Müdafaa Derneği, Yok Oluş İsyanı, 350 Türkiye, Youth for Climate, İklim Öncüleri ve TEMA dün “Zeytinime dokunma” diyerek aksiyon yaptı. Bir de ortak bildiri yayınladı.
‘TEHDİT ALTINDA’
“Ölmez ağaç zeytin bir defa daha tehdit altında. Türkiye’nin zeytinlikleri, bir sefer daha madencilik faaliyetleri için yok edilmek isteniyor” kelamlarıyla bildiriye başlayan tabiat kuruluşları Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’na şöyle seslendi: “Yasaya ters bu maddeyi geri çekin ve zeytinlikleri, ormanları ve başka doğal alanları yıkıcı madenciliğe kapatın. İklim krizinin sebebi olan bu tehlikeli kömür sevdasından vazgeçin!
Zeytininin yasal muhafazası, tam 20 yıldır çeşitli yasa ve yönetmelik değişiklikler aracılığıyla ortadan kaldırılmaya çalışılıyor. Halbuki zeytinliklerimiz,
• Dünyadaki zeytinlik alanlarının yüzde 8,3’ünü oluşturuyor.
• Zeytin ve zeytinyağı üretiminde bizi dünyadaki birinci 5 ülkeden biri yapıyor
• 159,38 milyon meyve veren ağacı ile, geleceğimiz için besin ve karbon yutağı manasında iklim kriziyle değerli bir savunma mekanizması
• 320 bin aileye geçim kaynağı sağlıyor.
Böyle bir varlık iklim krizinin, orman tahribatının ve doğal hayat varlığının en kıymetli sebeplerinden madenciliğe kurban edilebilir mi? Soruyoruz; maden ve güç şirketleri ayrıcalıklı bir küme mu?
Türkiye, geçen ekim ayında Paris Anlaşması’nı onaylayarak gerek ülke ölçeğinde, gerekse memleketler arası ölçekte iklim kriziyle çabada hissesine düşeni yapma sorumluluğunu ilan etti. Hal böyleyken, kömür için zeytinliklere kıymak, bir an evvel dönülmesi gereken, derin bir çelişkidir.”
“Kamu yararı” denilince halktan bahsedilse de “kamu yararı”nın sonunda projelere ve şirketlere yaradığını görüyoruz. Güç ve tabiat seçilmesi gereken iki tercihten biri üzere davranılıyor. Halbuki tabiat dostu diğer bir güç üretimi mümkün.
Zeytin bu topraklarda en kutsal, en pahalı ağaçlardan biri. Bugün zeytin tabiatın ve köylülerin kırmızı çizgisi oldu.
Bu çığlıkları duyun ve zeytinlere kıymayın efendiler!
