Mahsum Kara
DİYARBAKIR – Dicle Fırat Gazeteciler Derneği (DFG) Eşbaşkanı Serdar Altan, Türkiye’de iktidarların geçmişte olduğu üzere bilhassa son yıllarda gazeteciliği resmen bitirmeye dönük bir efor içerisinde olduğuna dikkat çekerek, dayanışmanın değerine vurgu yaptı. DFG’nin paylaştığı rapora nazaran, Türkiye’de basın kuruluşları ve gazetecilere yönelik taarruz, baskı ve tutuklamalar gün geçtikçe artarak devam ediyor.
Gazeteciler, yaptıkları ya da yapamadıkları haberden ötürü tutuklanırken, Basın İlan Kurumu muhalif gazetelere yönelik ilan ambargosu uyguluyor. Gazetecilere ve basın kuruluşlarına ait süreç bu türlü ilerlerken, Dicle Fırat Gazeteciler Derneği’nin datalarına nazaran 2021 yılında 55 gazeteci ve 2 yayın organı taarruza uğradı, 2 gazeteci bu taarruzlarda öldürülürken, gözaltına alınan 61 gazeteciden 6’sı tutuklandı.
İşkence ve berbat muameleye maruz kalan gazetecilerin sayısı ise 23 olurken, 11 gazeteci ise tehdit ve ajanlık dayatmasına maruz kaldı. 54 gazeteci hakkında soruşturma açılırken, 51’i gazeteci hakkında dava açıldı. Yargılanan 47 gazeteciye toplam 133 yıl, 8 ay, 21 gün mahpus ve 72.206 TL para cezası kesildi.
Yargılaması devam eden gazeteci sayısı 336. Şubat 2022 itibariyle hala 65 gazeteci ise cezaevinde tutuklu bulunuyor. Yıl içerisinde 75 gazetecinin işine son verilirken, RTÜK tarafından 12 farklı yayına 59 sefer ceza kesildi, 4 gazeteye 115 gün periyodik ilan-reklam cezası verildi, 112 kere de yayın yasağı getirildi. Kapatılan internet sitesi sayısı 64’ü bulurken, 1460 habere ve 160 toplumsal medya içeriğine erişim mahzurları getirildi.
‘BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ HER VAKİT ÖNEMLİ BİR PROBLEM’
Türkiye’deki iktidarların geçmişten günümüze kadar her vakit basın özgürlüğü konusunda sınıfta kaldığını belirten Altay, şunları söyledi:
“Basın özgürlüğü bu ülkede her vakit önemli bir sorun haline getirilmiş bir yapı olarak karşımıza çıkıyor. Bunun temel nedenlerinden bir tanesi, toplumunun olup bitenlerden haberdar olmasını istememelerinden kaynaklanıyor. Halkın haber alma hakkını savunan, özgür gazetecilik yapan basın yayın organlarına çok önemli bir baskı uyguluyorlar. İktidarların basına yönelik baskılarının temelinde, uygulamalarının, baskılarının ve yürüttükleri faşizan formüllerin hem iç kamuoyu hem de milletlerarası kamuoyu tarafından görünmesini engelleme eforu yatıyor. Bunu engellemek için de en öncelikli gaye olarak gazetecileri görüyorlar. Zira gerçek haber yapan gazeteciler, olup bitenleri yansıtmakla yükümlüdür. Bununla birlikte halkın haber alma hakkını savunan bir durumda bulunuyor gazeteciler. Maalesef iktidarların, özelikle AK Parti iktidarının 20 yılda basına uyguladığı baskı daha görünür oldu. Ülkede yaşananların görünmesini istemiyorlar, kendi yaptıklarının tersyüz edilerek verilmesini sağlıyorlar. Bunun için örneğin ‘havuz medyası’, ‘iktidar yandaşı’ dediğimiz bir medya oluşturdular. Bu yayın kuruluşları iktidara bağlı. Havuz medyası dışında kalan öbür basın organlarını ise terörist, öteki ve uzak durulması gerekenler olarak göstermeye çalıştılar. Hem toplum içerisinde hem de basın topluluğunda bir dehşet imparatorluğu yarattılar. Bu durum özelikle mevcut iktidarın ikinci devrinden sonra açık bir biçimde su yüzüne çıkmaya başladı.”
‘OHAL SÜRECİNDE ONLARCA YAYIN KURULUŞU KAPATILDI’
İktidar eliyle OHAL sürecinde onlarca basın-yayın organın kapatıldığına dikkat çeken Altay, şöyle devam etti:
“Özellikle muhalif diyebileceğimiz ya da Kürt basını diyebileceğimiz kurumların tümü ortadan kaldırılmaya çalışıldı. Onlarca yayın kuruluşu bir anda kapatıldı. Televizyonlar, radyolar, gazeteler, mecmualar kapatıldı ve toplum nefessiz bırakılmaya çalışıldı. Elbette ki muhalif diyebileceğimiz yahut özgür basın geleneğinden geldiğini söyleyebileceğimiz gazeteciler bu duruma biraz aşinaydı. 1990’lı yıllarda yaşadıkları bir tecrübe vardı. Bu tecrübeden yola çıkarak şunu söyleyebiliriz: Her ne kadar kurumları kapatıldıysa ya da göz altılarla, tutuklamalarla, davalarla susturulmaya çalışıldıysa da gazeteciler, dijital mecralarda ve farklı alanlarda kendi kurumsallaşmalarını sağlayarak bir formda haber yapmaya, duyurmaya, anlatmaya ve izletmeye devam ettiler. Maalesef kimi gazeteciler cezaevine atıldı, kimi yurtdışına kaçmak zorunda kaldı, kimi ise işsiz bırakılarak tesiri kırılmaya çalışıldı. Tüm bunları değerlendirdiğimiz vakit Türkiye’de gazeteciliği geçmişte olduğu üzere son yıllarda da resmen bitirmeye dönük bir efor gösteriliyor. Lakin iktidar gazeteciliği bitirmeye çalışsa da buna karşı gazetecilerin göstermiş olduğu bir direniş de kelam konusu.”
‘60’IN ÜZERİNDE TUTUKLU GAZETECİ VAR’
Türkiye’nin en çok tutuklu gazetecinin olduğu ülkeler ortasında ikinci sırada yer aldığını hatırlatan Altan, “Türkiye’de onlarca gazeteci yargılanıyor. Şu an 60’ın üzerinde tutuklu gazeteci var bu ülkede. Yalnızca bir yıl içerisinde gazetecilerin 336 evrakı hakim karşısına çıktı. Özelikle dijital mecralara dönük önemli baskılar kelam konusu. İnternet üzerinden yapılan yayıncılığa, haberciliğe dönük baskılar var. Örneğin bir yıl içerisinde 64 internet sitesi kapatılırken 1460 habere ise erişim manisi getirildi. Bunlar sahiden çok önemli sayılar. Tüm bunları değerlendirdiğimizde önemli bir sorunun olduğunu açık bir formda görebilmekteyiz. Bilgilere bakıldığında anlaşıyor ki bu iktidar aslında gazetecinin yazmasını, çizmesini, konuşmasını, anlatmasını ve halka duyurmasını istemiyor. Bunun için baskıyı artırıyor. Türkiye’nin gazetecilere yönelik bu baskısı milletlerarası alanda da görünür halde. Türkiye hem tutuklu gazeteciler konusunda hem de basına dönük baskılar konusunda her vakit son sıralarda yer alıyor” sözlerini kullandı.
‘KAMUOYU GAZETECİLERE SAHİP ÇIKMALI’
Gazetecilere yönelik artan baskılara karşı dayanışma çağırısında bulunan Altan, “Öncelikle hiçbir gazeteci yazmaktan vazgeçmemeli. Faşizan uygulamalara karşı direnmeli. Lakin bu formda baskı kırılabilir. Öteki bir konu, gazeteciler kendi ortalarında dayanışmayı artırmalı, birbirlerine sahip çıkmalı. Özelikle bu alanda faaliyet yürüten basın meslek örgütlerinin, sendikaların bu noktada biraz daha etkin olmaları gerekiyor. Mahallî manada çalışma yürüten cemiyetler ve dernekler baskılara karşı daha çok rol üstlenmeli. En kıymetlisi ise bütün kamuoyunun gazetecilere sahip çıkması lazım” dedi.
