CNN Türk canlı yayınında Hakan Çelik’in sorularını yanıtlayan Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, sondaj çalışmalarına ve zeytinlik alanları maden faaliyetlerine açan yönetmelik değişikliğine ait konuştu. “Karadeniz doğalgazı 2023 Mart’ta sisteme bağlanacak” diyen Bakan Dönmez’in açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:
* Doğu Akdeniz’de keşfedilen gazların tedarikiyle alakalı teknik temaslarımız olmuştu. Onlar da çalışmaları takip ediyor. Yalnızca İsrail değil, Mısır da keşif yaptı. İki ülke fiilen üretime başladı. Pazarlara gidecek en kısa ve ekonomik yol Türkiye’den geçiyor. Gazın pazara gittiğinde rekabetçi de olması lazım. En ekonomik yol Türkiye. Kazan kazan modeliyle en seri en ekonomik bu gazın Türkiye’ye akabinde yurt dışından gönderilmesi görüşülüyor.
* (Avrupa’nın Rus gazı kararı hakkında) Avrupa’nın Rus gazına bağımlılığı yüzde 40 civarında. Petrol üzere tankere yükledim getireyim de yok. Boru sınırlarıyla teslim alıyor ve kullanıyoruz. Biraz mühlete gereksinim duyan süreçlerdir. Şimdi daha AB netleştirmedi. Rusya’ya bağımlılığı azaltmak istiyoruz dedi.
‘TEKNİK MANADA MEŞAKKAT YAŞAMIYORUZ’
* (Enerji konusunda risk var mı?) Biz yaptırımların tarafı olmak istemiyoruz diye Cumhurbaşkanımız da açıkladı. Diplomasi tarafında olduğumuzu söz etmiştik. Gaz konusunda ıstırap yaşamadığımızı görüyoruz. Türkiye birinci doğal gazı Sovyetlerden almıştı. Merhum Özal vaktinde… Bakü sınırından alıyorduk. 2 sene evvel Türk Akımı bitti. Direkt Tekirdağ Kıyıköy’den gazı alır hale geldik. Geçmişte Ukrayna üzerinden geçen hatta sinirle alakalı sorunlar vardı. Bugün itibariyle iki yıldır teknik manada sorun yaşamıyoruz. Bizi etkilemeyeceğini öngörüyoruz.
‘AKKUYU NÜKLEER PROJESİNDE GECİKME OLMAYACAK’
* (Akkuyu Nükleer Santrali hakkında) Burada Rosatom fiilen üretimci, klasik yüklenici değil. Yatırım taahhütleri var. Birincisini 2023’te sonrasında öbür ünitelerini de hayata geçireceğiz. Bir gecikme yok. Bu sıfır bir ihtimal değil lakin netleşmiş değil. Akkuyu’da 4 reaktör, aslında 4 santral demektir. Bizim Japonlarla oturup konuştuğumuz bir proje vardı. Fiyatlarla ilgili anlaşamayınca sonlandırmıştık.
* Türkiye’nin iklim değişikliğiyle birlikte yalnızca yenilenebilir yatırımlarla yalnızca muhtaçlıkları karşılama durumu yok. Nükleer güç santralleri Türkiye’nin Avrupa’nın ABD’nin Asya’nın gündeminde olmaya devam edecektir. Yere ait müsaadelerin alınması, taban etütlerinin yapılması… Bunlar büyük projeler. Bir taraftan bunları götürüyoruz. Hangi ülkeyle götüreceğiz şimdi karar vermedik.
* Elektriğin yalnızca yüzde 50’sini biz alacağız öteki kısımda yatırımcı firma hür piyasaya satacak. Kalan müddette çıkarın yüzde 20’sini biz alacağız. 15 yıllık devirde tartışılabilir fakat ekonomik olduğunu görüyoruz. Bu tip yüksek güvenlikli tesislerin yatırım maliyetleri bir ölçü yüksektir. Bunlar son derece nizamlı kesintisiz elektrik üreten tesislerdir.
* (Doğal gaz dayanakları hakkında) Müracaatları almaya başladık. Martın ikinci yarısından itibaren ödemelere başlayacağız. Elektrikte bunu yapıyorduk. 2 milyon ailemiz faydalanıyordu. Her yerde doğal gaz olmayabilir, kömür takviyesi de devam edecek. Kömür yardımından yararlanmak isteyen devam edecek. İlçelere bağlı Toplumsal Yardımlaşma Vakıflarımız var.
* 450 lira ile 1150 lira ortasında takviye sağlanacak. Isınma her vilayetlerde tıpkı değil. Güney bölgelerle öbür bölgelerde ısınma süreci sonuçta tıpkı değil. Pandemi devrinde güçte olağandışı fiyatlarla yüzleştik. Ukrayna kriziyle bir arada de 1500-1600 Dolar doğal gazın fiyatı. Tüm dünya bundan etkileniyor. Alışılmış ki Türkiye de bundan etkileniyor. LNG milletlerarası gaz endekslerine nazaran belirleniyor.
* (4. sondaj gemisi hakkında) Elimizde 3 adet Fatih, Yavuz ve Yasal gemilerimiz var. 6. jenerasyon gemiler. Yeni teknolojiler manasında söylüyorum. Biz onları aldık güncelledik. Yeni teknoloji haline getirdik. Bu yeni gemi ise en son teknoloji. Büyüklük manasında çok farklılık yok. Şu anda şimdi o gemiyle alakalı manzara gelmemiş olabilir.
* Güney Kore’den aldık. Birbirine özellikleri açısından yakın olmasının daha yeterli. Grubumuzun kullanma kabiliyeti gelişir hem de yedek modül açısından rahat edersiniz. Yeni gemi büsbütün tam bağımsız bir çift kule. Mavi vatan diye isimlendirdiğimiz sularımızda çalışmaya hazır. Bu gemimizin de nerede faaliyet göstereceğine gelince bakacağız. Karadeniz gazı için döşenecek borular Filyos’a geldi. Karadeniz doğal gazı 2023’te sisteme bağlanacak. Martta diyebiliriz. O gazı sisteme bağlamış olacağız.
* (Enerji maliyetleri-fiyatları hakkında) Kömürün tonu 50 dolardan 400 doların üstüne çıktı. Elektrik üretimimizin yarısı ithal kaynaklara bağlı. Artan maliyetler elektrik üretim maliyetlerini arttırdı.
‘ESNAFIMIZ ELEKTRİKTE İNDİRİMİ NİSANDA HİSSEDECEK’
* (Esnaf indirimi) 1 Mart’ta başladı. Talepleri değerlendirdik. Biz de talepleri aldık, değerlendirdik. Küçük işletmeler esnaf 30 kw/s baz alındı. Esnaf odalarımızın liderleriyle görüştük. Bizim de elimizde bilgi vardı. Yüzde 75-80 oranında 1. kademeden yararlanmış olacak. 2 kademe ortasında yüzde 25 fark var. Yüzde 25 ucuz olacak. 1000 liraysa 750 lira olacak. Şubattan gelen tüketimler yansımaz lakin nisan itibariyle daha rahat görürler.
* STK, cemevi olanlar dernek yahut vakıf olduğuna ya da cemevi olduğuna dair yazı getirmeleri gerekiyor. Cemevleri için de Kaymakamlıklardan yazı getirmeleri gerekiyor. Yüzde 50’ye yakın indirim kelam konusu.
‘BİZ DE FİYATLARIN MAKUL OLMADIĞINIZ GÖRÜYORUZ’
* (Akaryakıt hakkında) Olağandışı fiyat artışı oldu. 40 dolardan 120-130 dolarlara çıktı. Son haftalarda artışın nedeni Rusya-Ukrayna ortasındaki savaş. En çok ihraç eden ülkeler. Kısıtlı malın fiyatı yükselir. Biz de fiyatların makul olmadığını görüyoruz. Yüzde 92’sini ithal ettiğimiz eserde en düşük düzeyde yansıtmaya çalışıyoruz. Umut ediyoruz ki makul düzeye iner.
‘ZEYTİN DÜŞMANI DEĞİLİZ’
* (Zeytin ağaçları hakkında) Biz zeytin düşmanı bir bakanlık değiliz. Zeytin varlığı Hükümetimiz devrinde 2 katına çıktı. Tüm maden alanlarını kapsamıyor. Yalnızca elektrik üretim santralleri. Bunlara vaktinde ruhsat kesilmiş. Taşınması dışında öteki alternatif var mı bakılacak. Tarım ve Orman Bakanlığı kontrolünde olacak. Kesme muhakkak yok, taşıma yapılacak.
* Söküyorsunuz uygun halde. Mevcut alanlar için… Yeni alanlar kelam konusu değil. Bu taşıma süreci başarılı formda yapılıyor. Belediyelerimizde bile ziyan görmeden yapılıyor. Velev ki tutmadı, 5 tane ağaç dikiyoruz.
* Etraf hepimizin çevreyi korumak üzere bir misyonumuz var. İklim değişikliğiyle nasıl uğraş ederiz biz de bunlara çalışıyoruz. Hidrojen neden değerli gelecekte… Isınmada kömür ve doğal gaz kullanıyoruz. Daha pak yakıt olabilir mi konusu var. Hidrojen buna aday. Konya’da hidrojen araştırma merkezi kurduk. (HABER MERKEZİ)
