İZMİR – Her yıl olduğu üzere 2023 yılının birinci günlerinde de alkol ve alkollü içeceklere artırım geldi. TÜİK’in enflasyon sayılarını açıklamasının akabinde alkollü içkilerden alınan Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) meblağlarının tekrar belirlenmesiyle biradan alınan ÖTV meblağı 4.40 liradan 5.39 liraya, köpüklü şaraptan alınan ÖTV meblağı 146.48 liradan 179.14 liraya, cin, votka ve rakıdan alınan ÖTV fiyatı da 602.48 liradan 736.77 liraya yükseltildi. ÖTV artırımına bir de şirketlerin yaptığı artırım eklenince yerli bira çeşitlerinde artırım oranı yüzde 35’i, ithal bira çeşitlerinde ise 50’yi buldu.
TMMOB Besin Mühendisleri Odası İzmir Şubesi İdare Şurası Lideri Uğur Toprak, yüksek ÖTV oranlarının geçersiz içki kullanımını artırabileceğine dikkat çekerek tüketicinin uygun fiyatlı alkole ulaşabileceği üzere bir fiyat düzenlemesi yapılması gerektiğini söz etti.
2022 YILINDA 1 MİLYON 837 BİN LİTRE GEÇERSİZ İÇKİ ELE GEÇİRİLDİ
Söz konusu artırımlar uzun müddettir tartışılan ‘kaçak içki’ konusunu tekrar gündeme getirdi. Artırımlar sonucu alkole erişim zorlaşırken ‘merdiven altı üretim’ olarak tabir edilen alkollü içkilere yönelim arttı. Birçok monopol bayi, müşterilerinin meskende içki yapmak emeliyle ‘etil alkol’ sorduğunu lisana getirdi.
Devletin Alkol Siyasetlerini İzleme Platformu’nun bilgilerine nazaran, 2022 yılında Türkiye’de toplam 38 kişi uydurma içkiye bağlı zehirlenme nedeniyle vefat ederken 78 kişi hastanelik oldu. 2022 yılında kolluk güçleri tarafından yapılan operasyonlarda toplam 1 milyon 837 bin 198 litre kaçak-sahte içki ele geçirilirken, bu sayı 2021 yılına nazaran 700 bin litre artış gösterdi. Ayrıyeten 2022 yılında yasal süreç yapılan kişi sayısı da 3 bin 598’den 4 bin 641’e yükseldi.
Türkiye’de artan vergiler münasebetiyle market fiyatları yükseldikçe bandrollü içkiye olan erişimin kısıtlandığını ve kaçakçılık faaliyetlerinin arttığını yineleyen platform, “Başka bir tabirle 2022 yılında Türkiye’de neredeyse her 9-10 günde bir vatandaş, marketten satın almaya gücü yetmediği içkiyi kaçak yollarla temin etmeye çalışmış, bu nedenle canından olmuştur. Devletin Alkol Siyasetlerini İzleme Platformu olarak üzerinde sıkça durduğumuz üzere, düzmece içki önlenebilir bir toplumsal felakettir. Vatandaşı zehir tacirlerinin elinden kurtarmak için yapılması gereken şey, yasal ve bandrollü alkollü içkilere olan erişimi rahatlatmaktır. Bunun da yolu ağır vergi külfetini indirmekten geçmektedir” tabirlerini kullandı.
TMMOB Besin Mühendisleri Odası İzmir Şubesi İdare Şurası Lideri Uğur Toprak ‘YÜKSEK VERGİ UYGULANMASI SAHTECİLİĞİ KÖRÜKLÜYOR’
TMMOB Besin Mühendisleri Odası İzmir Şubesi İdare Konseyi Lideri Uğur Toprak ise büsbütün isimli bir hadise ve kayıt dışı iktisadın bir eseri olan merdiven altı üretimin halk sıhhatini nasıl tehdit ettiğinin daha evvelki yıllarda çarpıcı örnekleri ile sıkça görüldüğünü hatırlattı. “İçilebilir nitelikte alkol olmasının çok ötesinde sanayi tipi alkollerden yahut hiç olmayacak bir halde insan sıhhati için son derece ziyanlı olan metil alkol tipi çok daha ucuz alkol kullanılarak yapılan bu kaçak üretimlerin insan hayatını nasıl sonlandırdığına ne yazık ki birçok defa şahit olduk” diyen Toprak, hali hazırda gerekli kontroller yapılmazken gelen alkol artırımının düzmece içkiye yönelimi körüklediğini söz etti.
Toprak, şunları söyledi: “Gıda insan sıhhati ile direkt ilgili, ihmal edilemeyecek ve ertelenemeyecek bir husus. Mevzuat hazırlamak, kurallar koymak, bu kuralların uygulanması takip edildiği ve gereğince kontrol yapıldığı sürece değerli. Bu kontroller gereğince yapılamazken, bir de alkollü içkilerde çok yüksek oranlarda vergi uygulanması kayıt dışını ve sahteciliği körüklemekte, tüketicileri riske atmakta. Ayrıyeten ülkemizde gelir dağılımındaki adaletsizlikler, minimum fiyat nezdinde alım gücünün düşmesi, tüketicilerin gereğince şuurlu olmaması üzere aksilikler da besin güvenliğine tehdit oluşturmaktadır. Unutulmamalıdır ki; inançlı besine erişim bir insan hakkıdır ve besin teminatı yoksa besin güvenliği de yoktur.”
‘YÜKSEK VERGİ BASKISI SAHTECİLİK CAZİBESİNİ DÜŞÜRECEK ORANLARA ÇEKİLMELİ’
Bütçe açıklarını kapatmak için, alkollü içkilere yapılan yüksek artırımların ve vergilerin sahtecilik ve kaçakçılığı tetiklediğini lisana getiren Toprak, “Alkollü içkilerdeki yüksek vergi baskısının, sahtecilik cazibesini düşürecek oranlara çekilmesi, tüketicinin uygun fiyatlarla alkollü içkilere ulaşmasını sağlayıcı bir fiyat seviyesinin belirlenmesi gerekmekte” dedi.
Devletin alkollü içecekler dahil tüm besinlerin beşerler tarafından sağlıklı ve emniyetli bir formda tüketilmesinden sorumlu olduğunun altını çizen Toprak, “Vahşi kapitalist neoliberal ekonomik sistemin hudut tanımaz kar güdüsüyle, gözü dönmüş bir küme insanın yaptığı hukuksuzluğu temiz insanların canlarıyla ödemesi kabul edilebilir bir durum değildir. Tabana yayılmamış, adil ve eşit olmayan vergilendirmelerle kamu maliyesi ayakta tutulmaya çalışılırken, dolaylı vergilendirme üzere kolaycı bir yaklaşımla vergi toplama yolunu seçen merkezi yönetimin, bu durumun yaratılmasına kapı açtığı görmezden gelinemez. Vatandaşın ekonomik istikametten zayıflığını fırsat bilen bu kriminal kimseler, kendi karlarını artırmak için insan ömrünü bile nasıl hiçe saydıklarını herkese göstermişlerdir. Alkol ve besin zehirlenmesi üzere hadiselerle insanlarımızı yitirmek çağdaş, demokratik bir hukuk devletine yakışmamaktadır. Halk sıhhati ve besin güvenliği denetimsizliği ile yüksek ÖTV’nin bir sonucu olan kaçak alkolden ölmek, insanın bahtı olmamalıdır” diye konuştu.
