‘Sessizliğin seni korumayacak!’

Rum da pek çok Filistinli bayan üzere görücü tarzıyla genç yaşta evlendirilir Bayanın yeri meskenidir fikriyle ondan yalnızca mesken Travesti Şirinevler bayanı olması ve çocuk doğurması beklenir Aslında bir bayan öteki ne işe fayda ki

Rum 19 yaşında evlenip iki çocuk sahibi olsa da hayatını diğerinin ellerine bırakmamak ismine var gücüyle direnir ve evvel boşanıp sonra üniversiteye sarfiyat Kitapları çok sevdiği için Amerikan ve İngiliz Edebiyatı üzerine eğitim görür Yazmaya da bundan sonra başlar Anlatması gereken acıları vardır çünkü Bayanın Sesi Yok işte bu türlü bir badireden sonra kaleme alındı

Bayanın Sesi Yok Etaf Rum çeviren Dilek Altınanıt 226 syf İthaki Yayınları 2022

ÜÇ KUŞAK ÜÇ BAYAN HİKÂYESİ

Soğuk kasvetli bir gün New York un Brooklyn bölgesinde sesim olmadan doğdum Kimse durumumdan kelam etmedi Yıllar sonrasına kadar sesim olmadığını bilmiyordum ta ki bir şey istemek için ağzımı açtığımda kimsenin beni duyamadığını fark edene kadar Benim geldiğim yerde sessizlik cinsiyetimden kaynaklı bir durum tıpkı bir bayanın göğsündeki göğüsler kadar olağan karnında büyüyen sonraki kuşak kadar gerekli

Kadının Sesi Yok her ne kadar duygusal bir kitap olsa da Rum un bunu istismara kalkışmadığını söyleyerek başlamak istiyorum Arabesk bir duygusallık kelam konusu değil yani tersine katı bir gerçeklik ve bu gerçekliğe karşı bir direniş kelam konusu

Bu hissi daha epigraf kısmında alıyoruz Anlatılamayan konuşulamayan her şeyin ızdırap verici olduğunun altını çiziyor Rum Esasen anlatmaya da böylece başlıyor Feminist muharrir Audre Lorde nin Sessizliğin seni korumayacak kelamını aklından ve kaleminden eksik etmiyor

Roman yaklaşık yirmi yıllık bir müddette ve üç bayanın öne çıktığı memleketler arası bir düzlemde geçiyor Bu bayanlar İsra Deya ve Feride

İlkin 1990 da İsra nın kıssasıyla başlıyoruz Filistinli 17 yaşında bir kız olan İsra fakir bir aileye mensuptur Meskenden dışarı pek adım atmayan biridir baskı altında yaşar tek kurtuluşu kitaplarda bulur ve daima okur Annesi yasaklasa dahi okur lakin gerçek bir kurtuluş için kitaplardan fazlasına muhtaçlık vardır

İsra ya bir sürü görücü gelir fakat babası gözünü vakti vaktinde Amerika ya göç etmiş komşularına diker Gün gelir kız istenir düğün yapılır ve Amerika ya yanlışsız yola çıkılır Burada yaşananlar ise Filistin den beter bir hal almaya başlar

İsra nın büyük kızı olan Deya nın kıssasıyla 2008 in Brooklyn inden devam ederiz Burada da husus kız isteme sorunudur ve on sekiz yıl evvel Filistin de annesinin yaşadığı şey neyse Deya da aşağı üst birebir şeyi yaşar Fakat annesinden farklı olarak her şeyi göze alır ve direnmeyi seçer İsyanın bir direnişe dönüşmeye başladığı yer de buradan sonra başlar

Romanın üçüncü kıymetli bayanı olan Feride ise İsra nın kocası Adem in annesidir Geleneklerine son derece bağlı Amerika da yaşadığı halde konutundan kabuğundan mı demeli asla çıkmayan her şeyi körü körüne kabul etmiş bir bayandır Hal bu türlü olunca Feride gelini İsra için de torunu Deya için de bir ızdırap kaynağı olur çıkar

KADIN HER YERDE KADINDIR

Kadının Sesi Yok ta bu üç bayanın öyküsü kısa kısımlarla birbirine paralel halde ilerleyen bir kurguyla verilir Bayanların yalnızca çocuk doğuran iyi bir eş ve anne olmanın ötesinde bir hayatlarının olmayacağı fikri yani bütün gelenek görenekler masaya yatırılıp ağır bir sorgudan geçirilir Aile içi şiddet ve bayan cinayetleri de değildir yalnızca konu bahis olan şey dışarıdan gül gibi göründükleri halde elli yıl evli kalıp birbirlerini asla sevmeyen ve asla sevmeyecek insanları da görürüz Bu haliyle görücü adabı evlilik erkek açısından da makûs bir şey olarak gösterilir

Ancak bayanların bu âdetten çektikleri elbette ki erkeklere göre daha fazladır üstelik bunlar saymakla bitmez İsra da tam olarak bu türlü bir hayat sürer Birden çok cephede savaştığı için çok yara alır bir de buna erkek evlat doğuramama problemi eklenince ipler güzelce gerilir

Feride hem İsra ya hem de Deya ya karşı tutucu bir hal takınırken Nerede yaşadığımızın kıymeti yok der daima İster Filistin ister Amerika bayan her yerde bayandır

Romanda fark ettiğimiz ayrıntılardan biri de Amerika daki klâsik Müslüman Orta Doğulu ailelerin durumudur Genelde kapalı bir gettoda yaşayan ve güya hâlâ kendi ülkelerindelermiş üzere bağnazca davranıp yeni jenerasyona de bunları dayatan aileler yaptıkları bütün baskıları da özü benliği kaybetme kaygısıyla sıvarlar Böylelikle zulüm yasal bir tabana yerleşir ve gericilik azınlığın bir direnişi biçiminde algılanır Bunun bir benzerini de doğudan Anadolu dan batıya göçen ailelerde görürüz Yer değişse de zihniyet değişmez

İSTANBUL MUKAVELESİ YAŞATIR

Kadınların toplum içinde yapabileceklerinin sonları olduğu öğretilerek büyüdüm ben Her ne vakit ki evvelden planlanmış evlilik ve annelik yolunun dışına çıkma dileğimi lisana getirdim tekrar tekrar bir bayanın bir erkek olmadığı hatırlatıldı bana

Kitabın sonunda yer alan Müellifin Notu kısmında bu türlü der Etaf Rum Kitabı yazım sürecinde hatta bu karar alma basamağında bile çok korktuğunu anlatır bize Okuduklarımıza bakınca bunun boş bir endişe olmadığını anlarız zira böylesi bir kitabın varlığı onun kendi etrafından aforoz edilmesine de sebep olabilir

Ancak Rum geri adım atmaz müellif Hiçbir otosansür uygulamaz kendine kendini yalnız güçsüz hissettiği anlarda büyük feminist muharrirleri hatırlar Kendi sesinin diğerlerinin sesi olacağını bilir

Kadının Sesi Yok romanındaki bağlantılar baskılar Amerikalı ya da Avrupalılar için farklı görülse de Türkiye üzere ülkelerde normal kabul ediliyor ne yazık ki Bu normal liğin en kıymetli sebeplerinden biri şiddetin yaygınlığında Çabucak hepimizin ailesi hatta annelerimiz bile benzeri görücü yollarıyla evlendirilip erkek çocuk doğurmaları tarafında türlü türlü baskıyla karşılaştılar ve bu baskılar form değiştirse de devam ediyor

Kadının Sesi Yok bu bağlamda bir ayna misyonu de görüyor Bizi bize anlatıyor ve sesi olmayan bayanları bağırmaya davet ediyor zira sessizliğimiz bizi korumayacak

Bitirirken bir sefer de buradan yazalım İstanbul Mukavelesi yaşatır