Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle petrolden metal ve tarım eserlerine neredeyse tüm emtia fiyatlarında sert artışlar yaşanması, halihazırda yüksek fiyat şoklarıyla gayret eden dünya ekonomisindeki sıkıntıları daha da derinleştiriyor.
KÜRESEL ENFLASYONDA YÜZDE 3 ARTIŞ ÖNGÖRÜSÜ
Merkezi İngiltere’de bulunan Ulusal Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Enstitüsü’nün (NIESR) projeksiyonuna nazaran, savaşın tesiriyle global GSYH’nin bu yıl yüzde 0,5 ve gelecek yıl yüzde 1 daralacağı öngörülüyor. Bu oran, global GSYH’nin yaklaşık 1 trilyon dolar azalması manasına geliyor. Büyümedeki düşüşün ise global enflasyonu bu yıl yüzde 3 artırarak maliyetler üzerinde baskı oluşturacağı hesaplanıyor.
Savaşın ekonomik hasarının Rusya’dan sonra en büyük tesirinin ise Avrupa’da hissedilmesi ve Rus güç ihracatına yönelik yaptırım uygulanmasının Avrupa’da resesyon yaratma riskini artırdığı söz ediliyor.
Uluslararası Para Fonu da (IMF) 6 Mart’taki tahlilinde, fiyat şoklarının tüm dünyayı etkileyeceğine ve ekonomik zararın yıkıcı olacağına dikkati çekmişti.
EMTİA FİYATLARI REKOR SEVİYELERDE
Küresel iktisat, Covid-19 salgını nedeniyle yaşanan ekonomik krizin toparlanma etabını tamamlayamadan Rusya-Ukrayna savaşına bağlı olarak emtia fiyatlarında görülen artışlarla sarsılıyor. Batılı ülkelerin Rusya iktisadını zayıflatmaya yönelik uyguladığı yaptırımlar, Rusya’nın kıymetli hisseye sahip olduğu birçok emtia eserinde fiyatları tüm vakitlerin en yüksek düzeyine taşıdı.
VADELİ DOĞALGAZ FİYATI 1 YILDA YÜZDE 292 ARTTI
Avrupa’da derinliği en fazla olan Hollanda merkezli sanal doğal gaz ticaret noktası Dutch TTF’te son bir yılda 10 kat artan doğalgaz fiyatı, savaşın başlamasıyla rekor tazeledi. Savaş başlamadan evvelki gün olan 23 Şubat’ta megavatsaat başı 88,3 euro düzeyindeki vadeli doğalgaz fiyatı, 7 Mart’ta megavatsaat başı 345 euroya çıkarak yüzde 292 artış kaydetti.
Brent petrolün varil fiyatı ise bu devirde 96,6 dolar düzeyinden yüzde 35,3 artışla yüzde 130,7 doları gördü. Böylelikle petrol fiyatları, 2008’den bu yana en yüksek düzeyine ulaştı.
API2 Rotterdam vadeli kömür ton başı fiyatı ise 23 Şubat’taki 200 dolar düzeyine nazaran yüzde 142,5 artarak 485 doları buldu. Fiyatlardaki artışta, Batılı ülkelerin Rus petrol ve doğal gaz ihracatına ambargo uygulama mümkünlüğü tesirli oldu.
RUSYA PETROL ÜRETİMİNDE 3. SIRADA
Ocak ayında günlük toplam 10 milyon varil ham petrol üretimiyle dünyanın en büyük üçüncü petrol üreticisi pozisyonunda bulunan Rusya, günlük 8 milyon varille en büyük ikinci petrol ihracatçısı unvanına da sahip.
Rusya, global doğalgaz ticaretinin yüzde 26’sını, sıvılaştırılmış doğalgaz ticaretinin de yüzde 8’ini gerçekleştiriyor.
Küresel kömür ihracatında yüzde 15 hissesi olan Rusya, Endonezya ve Avustralya’nın akabinde dünyanın en büyük üçüncü kömür ihracatçısı pozisyonunda bulunuyor.
METALLERDE FİYAT RALLİSİ
Rusya-Ukrayna savaşı, global metal piyasalarında da fiyat rekorlarının kırılmasına neden olarak ekonomileri giderek daha fazla zorluyor.
Bakır fiyatları 23 Şubat’a kıyasla 7 Mart’ta yüzde 10 artışla ton başına 10 bin doları geçerek rekor kırarken, alüminyumun ton başı fiyatı yüzde 20 artışla 3 bin 388 dolardan 4 bin 73 dolara çıktı.
Söz konusu devirde paladyum fiyatları ons başına yüzde 25,6 artışla 2 bin 484 dolar düzeyinden 3 bin 120 dolara yükselirken, nikelin ton fiyatı da yüzde 88 artışla 24 bin 900 dolardan 46 bin 800 dolara çıkarak Haziran 2007’den beri en yüksek düzeyine ulaştı.
Elektrikli araçlar ve çelik sanayi için büyük değer taşıyan nikelde fiyatlar bugün rekor tazeledi. LME’de 3 ay vadeli nikelin ton fiyatı 100 bin dolar düzeylerini gördü.
RUSYA’NIN METAL İHRACATI GELİRİ 51 MİLYAR DOLAR
Merkezi Londra’da bulunan emtia piyasaları tahlil şirketi CRU Grup’un bilgilerine nazaran, Rusya; global paladyum tedarikinde yüzde 35, platinyumda yüzde 10 ve alüminyumda yüzde 6 hisseye sahip.
Dünya rafine bakır ve bakır madenlerinde yüzde 4’er hissesi olan Rusya, nikel tedarikinin de yüzde 5’ini karşılıyor.
Ülkenin metal ve metalik eserlerden elde ettiği ihracat geliri 51,1 milyar doları buluyor. Bu sayı, Rusya’nın toplam ihracatının yüzde 10,4’ünü oluşturuyor.
BUĞDAY FİYATLARI DİZGİNLENEMİYOR
Buğday fiyatları ise kelam konusu periyotta yüzde 47,8 artışla 12,94 dolara ulaştı.
Rusya, yüzde 18 hisseyle global buğday ihracatında önder pozisyonda bulunuyor ve tarım eserlerinden yılda yaklaşık 36 milyar dolar ihracat geliri (yüzde 7,3) sağlıyor. Ukrayna ise yüzde 7 hisseyle dünyanın beşinci buğday ihracatçısı olarak öne çıkıyor.
Savaş nedeniyle Ukrayna’da üretim ve ihracatın düşmesi, Batılı ülkelerin Rusya’daki lojistik firmalarına uyguladığı yaptırımlar nedeniyle global buğday arzı sekteye uğrarken, bu durum, fiyatlara artış olarak yansımaya devam ediyor.
(ANKARA-AA)
