Halim Şafak
Taksim de meydan ortasında epey gezindim İndim elbet Kazancı yokuşunu En çok orda Bostancı travesti ezildim
Biz dalganın biz kayanın biz vaktin oğluyduk kızıydık ihtiyarıyız artık
Belki Sina Akyol un şiirini tartışmaya Ahmet Oktay ın onun yazdığını gelişen derinleşen ve durulan şiirsel ler içinde saymasından Bostancı travestileri başlamalıyız Bu başlangıç ihtimalen bizi Sina Akyol un şiir içindeki durduğu yere ve nedenlerine götürecek yazdığını şiirsel haline getiren öğe ve özelliklere ulaştıracaktır Meğer kelam bakır BirGün 10 Eylül 2006 Travesti Bostancı Pazar
Ahmet Oktay ın şiirsel vurgusu Sina Akyol un şiirinin yazılan şiirle olumlu manada ayrılığıdır Sözcüğün tam manasıyla yazılan şiirin içinde değildir lakin ondan başka da değildir Şiirinin özellikleri yazılanın içinde tutmaya ve o denli değerlendirmeye uzakken özgünleşir ve özgünleştirilmesine müsaade verir Şiirselden bu olumlu ayrılık ve kendi şiirini oluşturduğu manası çıkartılmalıdır
Bu oluşturma ve özgünleşmede temel farklılık eksiltme ve yalınlaşma üzere görünse de süreç içinde beşere ve dünyaya dönük hal yazdığını farklılaştıran öğeler içinde yerini alır Orada otoriterliğinden kurtulmuş ya da çoktan reddetmiş bir baba can lık Kendisi bunu dervişlik kabul ediyor Bana soruyorsa otoriterliğinden olmuş bir babalık onda daha duruyor ve dünyaya düzgün geliyor ve onun ağaca çiçeğe kurda kuşa beşere yani dünyaya değen sıcaklığı ve sevgisi kadar bu ikisine dokundurmama tıpkı dünya karşısında muhafaza ve kollama isteği şiirinde öne çıktığı kadar şiirini oluşturur
Sina Akyol datalı sevgi ve sıcaklığı baştan şiirin dışına gönderen ve kıymet olarak kendi sevgi ve sıcaklığını oluşturan bir yapıyı geliştirip durmuştur Eksilen eksiltilen sözcükler ve dizeler en çok bunu çoğaltmıştır Birebir sevgi sıcaklık gerisindeki kıymet olarak babacanlık tekrar tıpkı dünyaya karşı çıkma nedenidir Buysa Sina Akyol un tekrar bedel olarak bireyliğini dünyaya daha ileride toplumsal olana sonuna kadar açmaya kâfi
Eksiltme azaltma şiiri yalınlaşmaya götüren yoldur Yalınlaşma en azından Sina Akyol için organik olanla şiir ortasındaki fazlalıkları safraları şiirin dışına göndermekle mümkündür Buysa hem şiirini geliştirdiği üzere anlamsal planda da Ahmet Oktay ın altını çizdiği daima bir derinleşmenin imkânı olur Eksiltmenin yaptığı asıl şey şiirin söz yeteneği kadar manasını güçlendirmektir Bu durum tıpkı vakitte kolaylık dediğimiz şeyi de öbür bir şey haline getirip Sina Akyol un yalınlığına ekler
Georges Bataille ın demesiyle şiir imkânların sözcükleri yoluyla gerçekleştirilen basit bir çağrışım üzere kabul edilmeye açıksa da izlek ve içerikler ve onların çağırdığı çağrışımı daha da derinleştirip kolaylıktan uzaklaştırır kurtarır Derinlik bugünün yüzeyliği karşısında yeniden tıpkı bugünün reddettiklerinin başında gelir Bu manada günümüzde yazılan şiirle en azından biçimsel yakınlıkları varmış görünen ya da o denli kabul edilen şiirsel vakitle bundan kurtulmuş böylece de kendini bugüne daha eleştirel ve olumsuz bakan bir noktaya götürmüştür
Eksiltmenin yaptığı diğer bir şeyse yalın kelamı daha kıymetli Ben hikmetli yerine bedelli demeyi tercih ediyorum hale getirmektir Mana o eksiltmeyle daha da pahalı hale gelirken yalın olan bunun dışında kalmamıştır Yalın olan daha bedelli olmuştur
Burada kelam konusu eksiltme büyük ölçüde birinci şiirden bu yana teknik bir durum üzere görünüyorsa da yalın olanla kurulan ilginin şiiri teknik tartışmanın dışında tuttuğunu sanıyorum Yalınlaşma katiyen ve sırf teknik bir durum olarak algılanmaya o taraftaki belirtilere karşın büyük ölçüde buna kapalıdır Kaldı ki şiiri kendinden başlatan bugünün şairine okuruna Sina Akyol un şiirinin uzak düşmesi de lakin bu durumla açıklanabilir
İlla açımlamak gerekliyse kıymet dediğim şeyle hikmet kavramının birebir şey olduğunu sanmıyorum Hikmet kavramı şiiri mistikliğine dâhil edip hatta dinî olan içinde kıymetlendirme imkânı verirken paha dinî olana uzaklıklı hatta ona olabildiğince uzak bir mistikliği çoğaltır Bu birebir vakitte doğanın doğasal olanın ürettiği ruhsallık olarak anlanmaya uygundur
Kaldı ki Sina Akyol un dünyaya dönük halinden anlamamız gereken de baştan beri aşikardır Kişiselliği toplumsal olanla politikleşmeye sonuna kadar açık ilgisini baştan beri şiirin dışına çıkarmayı bir an bile düşünmediği üzere dinî olana da aralıklı durmuştur Böylece toplumsal olan Sina Akyol un hırkasını giymiş bireyliği ya da o daha çok babacanlığa varan derviş edası ile sorun yaşamaz ve şiir bedelli lakin yalın kelam haline gelir
Vadedimveylaya Sina Akyol Yasakmeyve Yayınları 2011
Burada yalın olanın kıymet haline gelmesi de şaşırtan bulunabilir Zira yalın lık dediğimiz şey genelde şiirin ortalamasını düşüren araçların başında gelir çoğunlukla o denli anlanmış ve şiir bu denileni haklı çıkaran sonuçlar yaşamamıza müsaade vermiştir Yalınlıktan kasıt genelde vasatlıktır Azer Yaran üzere yalınlığı organik olanın kesimi haline getiren ve doğasal olana açan şiirselleri saymazsak ezici çoğunluk yalınlığı kolaylık olarak kabul ettiğinden o ortalamaya dâhil olmaktan kurtulamamıştır
Sina Akyol da yalınlık daha çok tabiat ve beşerden kalkındığı için şiirin kıymetini yükselten olguların başında gelir Burada eksiltmenin yalınlığı şiir içinde güçlendirmekte katkısının çok olduğu bilhassa söz edilmelidir Yalınlık doğasal olanın içine insani olanı da kıymet olarak dâhil ederek ilerler
Şiirin oluşturduğunun biçimsel bir hale dönüşmesi alışılmış mümkündür Hatta Sina Akyol un şiirindeki bu yapıyı biçimsel olanın içinde de ele alabiliriz En azından eksiltmenin oluşturduğunun buna müsaade vereceğini düşünüyorum Ne var ki bir yandan da bunun pek de gerçek olmayacağını hatta aldatıcı olacağını sanıyorum Zira buradaki eksiltme teknik bir hal olmaktan çok şiirin tabir gücünü yükseltmeyi gayeler Buysa tartışmayı hemencecik teknik olanın dışına çıkarır Eksiltili konuşmanın olanın sesi de biçime direnir Zira insani bir bedel olmasının sonucu olarak da söylenmeye konuşmaya eğilimlidir Kaldı ki şaire kıymet olarak derviş edasını kazandıran da şiirin söyleniyor olmasıdır Yalın kelam şairin bizimle dünyayla konuşmasıdır Biraz daha ilerleyelim tıpkı bağlam içinde dünyayla hasbıhalidir O yüzden de fevkalade bir insaniliği baştan öngörür ve içerir
Ve bütün bunların hepsi bilgili dünyanın dışında fakat dünyanın içindedir Dışında olduğu için de günümüz okuruna dönük bir uzaklığın içinden şiir getirir götürür Günümüzün içerenleriyle olumlu manada bağlantı kurmuş olanın en uzağında durur Lakin bugünün bilgili dünyanın egemenliği altında olduğu gerçeğine çaresizce karşı çıkmak dışında bir şey yapamaz yapmaz
Sina Akyol un şiiri bildik manasıyla günümüz dünyasının şiiri olmadığı üzere ona ilişkin de değildir Bilakis ona karşılıktan kendini oluşturur ve o da öbür bir dünyadır Hatta bu karşılık onun varoluş münasebetlerinin en başında gelir Yanı sıra bu karşılık muvazaalı hiçbir şeyin yanında ve içinde olmaz durmaz Epey ilkel duran dervişlik ve hali bu karşılıktan çıkıp geçmişe varır döner bugüne gelir şairi ve okuru bulur
Kuşkusuz bu durum en azından Sina Akyol un ve daha diğerlerinin şiirini bugün karşısında ilkel ve geri bulmak üzere bir illüzyonu dünyada dolandırmanın imkânıdır Şiire dönük olmuş bitmiş ve gitmişlik de o bulmaktan beslenir güç alır Şair ya da okur bu şiire bugüne yakın olduğu ölçüde uzak kalmıştır düşmüştür Bu tıpkı vakitte paha olarak şiire ve şiirsel olana düşmanlık olarak anlanmaya sonuna kadar açıktır Bunu bırakalım bugünün okurunu ve şairini taraf etrafın bile anlamasını beklemiyorum
‘Vadedimveylaya’ da Yasakmeye 2011 baştan beri anlatmaya çalıştığımın en doruğunda lakin ihtiyar olur zaman da kendini oluşturmuştur Buysa şairin yazdığını daha da eksiltmesi için kâfi bir nedendir Bir yanda Karı Yokuşu na Sinan Kâzım Özüdoğru ya varan kederli geçmiş bir yanda evladıyla gelecek olan oğul a varan bugün ve gelecek Bunların ortasına giren ve bir daha hiç çıkmayacak olan vefat karşısında eksiltmeye pek yüz vermeyen ve ihtiyar olur zaman a uygun gelen tabiat
Yalınlık büyük ölçüde tabiat olmaya yanlışsız gitmiştir Kent karşısında yaşlılığımızın tabiata sığınma isteğini onu bulamadığında en azından şiire çağırmasını anlamakta zorluk çekmiyorum Evladıyla her gün gelse ne olur oğulu da anlıyorum
Şiir kendini oluşturup şiirsel haline gelirken bir yandan da bu şairin daima toplumsal olanla kesişen kişisel tarihini oluşturmasına müsaade veren altını kalınca çizmeye çalıştığı şehir dünya karşısındaki durumumuzdur Dünya karşısında hallerimiz halsizliğimiz şiirin asıl belirleyeni olurken şair ikisi üstünden bizi direnmeye de çağırmıştır
Ahmet Oktay ın derinlik dediği şey gelişmenin akabinde o yaşlanmanın getirdiği durumdan diğer bir şey değildir Durmuş oturmuş insan durmuş oturmamış olmadık kalmamış dünya karşısında geçmiş bugün ve gelecek düzleminde kendini yaşamaya çağıran ruhsal ya da hayati olguları şiire dâhil etmiştir
Bizi öteki bir yere götürmeyecek gitmeyi istesek müsaade vermeyecek kent karşısında bunun ne manaya geldiğini ve paha olup olmadığını tartışabiliriz Bana soruluyorsa bedeldir Zira mana pahadır ve kıymetlidir Bu yüzden yaşama imkânımızdır bugünle uzlaşmaz çelişkimiz ve uzaklığımızdır
Sina Akyol bu kıymetin farkındadır ve hem bilmekte hem de bilmemektedir Bilmektedir zira insandır Bilmemektedir zira mütevazıdır Kendini inceltip duran ve otoritesinden çoktan kurtulmuş bir babacanlıkla bildiği ve olmak istemediği dünyayı şiirinde ve hayatında hiç eskitmediği çığlıkla dolaşıp durmaktadır İncelikli bağırmaya hiç gelmeyen bir çığlıktır bu ve son derece insanidir
Vaveyla Sina Akyol un şiirlerinde bağırtıdan çok eksiltili bir konuşma halidir Bana kalsa çığlık atılmasından bağırılmasından yanayımdır Neşet Ertaş ın bağırtısı kulağıma gidip gelirken Sina Akyol Muzaffer Kale üzere bağırmayı insanlığına kondurmayanlara da geçirebileceğim bir kelamım yok
Vaveyla Sina Akyol un lisanından bizim çığlığımız kadar acımız olmuştur Kendini eksilterek içimizden geçip giden çığlık bilmenin öbür bir lisanıdır Kelam o çığlığı sakinleştirmeye fayda acıyla yükselen bağırtıyı eksiltip okura gönderir Herkes inatla kendini korurken Sina Akyol un şiiri hepimizin eprimeyen barınağıdır
Eksiltme bir bakıma yazılmayı bekleyen öteki şiirlere edilmeye bekleyen kelamlara ne kalmışsa biriktirmektedir Onlar da diğer şiirlere kelamlara birebir eksiltmeyle kelam biriktirecektir Lakin hepsinin vardırdığı şey belirlidir İnsan bin türlü ayrılamıyor ken din den Kendinden ayrılamayan insansa ortak ya da değil geçmişten de ayrılmış olmaz İnsan geçmişinden olmadığı sürece kendine hiçbir şey yapamaz sadece hatırlar hatırlamayı bilir
Burada asıl manası oluşturan ve bedelli hale getiren olağan sakladığını paylaşan Aziz bellek tir Yaşlılığımız her gün oğulun çocuğunu kucaklarken geçmişimize de çalışmıştır 1 Mayıs 1977 de Çıkarı Yokuşu’nda Sinan Kâzım Özüdoğru nun öldüğü yerde sonra diğer yerlerde bellek devinip durmuştur Zira unutmamak yani hatırlamak bir kere daha öldürmemek öldürülmemek yerine geçtiği üzere ne var ne yok yaşatır ve yaşatmaya direnir Direnme şiirin kendisidir
Sonunda Acıyla tekrar Va deyip geçip gittik Sina Akyol da o denli yaptı Sonra kendini derviş kabul etti biz onu anti otoriter bir baba bildik deyip bahsi kapatmak da var lakin iyidir yalın söz deyip gitmek en azından bana daha âlâ gelebilir
*10 Ekim 2012 Cırlavık B Tuzhisar
