Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Lideri Orhan Turan, Merkez Bankası’nın düşük faiz siyasetinin iktisada yansımadığını belirterek, yüksek enflasyon nedeniyle sürecin refah kaybına neden olduğunu söyledi.
Dünya gazetesinin sorularını yanıtlayan Turan, “TL’ye evvel bedel kaybettirip cari açığı azaltalım, akabinde enflasyon düşer denklemi çok da çalışmadı. Üretimde ithal girdinin hissesi çok yüksek olduğu için; ülke para ünitesi paha kaybettikçe biz de şiddetli enflasyon oluyor. Yani evvel enflasyon yükselsin sonra düşürürüz üzere bir sonuç çıkıyordu bu çerçeveden; onun da bugün halihazırdaki refah kaybı ile sonuçlandığını görmekteyiz” değerlendirmesinde bulundu.
Faiz siyasetine da tenkitler getiren Turan “Faizi düşürdük gerçek fakat ‘ucuz krediler var, bu da yatırıma gidiyor’ tespiti tam gerçek değil. Bugün ticari kredilerde, yatırım kredileri aslında fiyatlanamadığı için uzun vadeli yatırım kredisi arzı yok. Gerçek kesim de aslında bu düşük faizden gereğince faydalanamıyor. Olan kredi arzı kısa vadeli ve bu da işletme sermayesine gidiyor. Tüketici kredilerinde ise yavaşlama var ve bu krediler esasen değerli. Özetle düşürdüğümüz faiz bugün prestiji ile yatırım ve istihdam yaratmıyor. İktisada sirayet etmiyor” dedi.
‘EKONOMİNİN ÇOK YÜKLÜ DÖVİZ MUHTAÇLIĞI VAR’
TÜSİAD Lideri Turan’ın açıklamasında öne çıkan başlıklar şöyle:
EN BAŞTA TL BU KADAR PAHA KAYBETMESE DÖVİZ KAYNAĞĞINA ÇOK DAHA UCUZ MALİYETLE ERİŞİRDİK: Ekonomimizin çok yüklü döviz muhtaçlığı var. Yalnızca cari açık değil dış borç ödemelerimiz de yüksek. Döviz kaynağımız az. Son devirde uyguladığımız programla birlikte ülke risk primimiz de arttı ve bu kanalla da dış borç bulma maliyetimiz yükseldi. İktisatta çarkların dönmesi için gereken dövizi bulamadığımızda da o açıkta kalan dövizi karşılamak için Merkez Bankası rezervleri devreye giriyor. Halbuki en başta TL bu derece kıymet kaybetmese, şu an gereksinimimiz olan döviz kaynağına çok daha ucuz maliyetle erişirdik. Rezerv harcamamız da gerekmezdi.
ENFLASYONLA GEREĞİNCE ÇABA EDİLMİYOR: Enflasyonla gereğince uğraş edebildiğimizi düşünmüyorum. Örneğin yanlışsız para siyaseti uygulayamıyoruz ya da tarım besin üzere hususlarda gerekli yapısal adımları atamıyoruz. Mümkün küresel şoklara ekonomiyi hazırlayamıyoruz. Bünye üzere düşünün, her an dışarıdan bir risk gelebilir. Siz bu türlü bir durumda ne yaparsınız? Bedeninizi dirayetli tutmak için gereken sıhhat adımlarını atarsınız. Bizim ekonomimizde durum farklı, küresel taraftan bu enflasyon dalgasının gelmesi çok mümkün idi. Buna daha hazırlıklı olup üzerimize düşeni yapmalıydık. Biz bu dalgaya, enflasyon hayli yüksekken ve tüm dünya faiz artırırken, faiz indirerek girdik. Kaçınılmaz olan kur şoku yaşandı. Bir şok geldikten sonra onunla uğraş çok daha maliyetlidir. Önemli olan o şoka hazırlıklı olmak.
SANILDIĞININ BİLAKİS İÇ TALEPTE ENFLASYONİST: Enflasyon tarafında yalnızca bu yıl değil son 5-6 yıldır gerçek uğraş edemiyoruz. Yıllar içinde fiyatlama davranışı bozuldu, atalet devreye girdi. Sanıldığının tersine, bahis yalnızca arz taraflı değil iç talep de enflasyonist. Kur baskısına zati hiç değinmiyorum. Bütün bu gerçekleri bir kenara bırakıp enflasyonun büsbütün küreselden kaynaklandığına kani olursanız, teşhis yanlış olur.
YENİ ESERLER YENİ FİYATLARLA STOKLARA GİRİYOR: Kısa vadede enflasyon görünümü epeyce zorlayıcı. Gerçek kesimde yeni eserler yeni fiyatlarla stoklara giriyor. Bunlar da bir çeşit daha fiyat baskısı yaratacaktır. Öne çekilmiş talebin hala enflasyon yarattığını görüyoruz. Globalde de emtia artışı ağır. O yüzden kısa vadede enflasyonun daha da yükselmesi mümkün. ÜFE’deki süratli yükselişin şimdi durmamış olması da enflasyonun artmaya devam edeceğini gösteriyor.
İŞ GÜCÜ BARIŞI DİNAMİĞİ ÜZERE ÜRETİCİ-ALICI MÜNASEBETİ OLUŞTU: En değerli hususlardan birisi iş gücü barışının sağlanmasıydı. Personel ve patron ortasındaki bu diyaloğu, dinamiği artık üretici ve alıcı ortasında görüyoruz. Ya da ihraç edenle ithal eden ortasında. Üretmek, üretirken ziyan etmemek, vaktinde teslim etmek, teslim ederken ziyan etmemek, dilek edilen vade ile alabilmek, eseri bulup alabilmek değerli hale geldi.
BU HER ŞEYDEN ÖNCE DOLARIN DEĞERLENMESİ DEMEK: Fed bir ölçü geç de kaldığı için enflasyonu denetim etmede agresif bir para siyaseti yürütüyor, yürütecek de. Bu her şeyden önce doların değerlenmesi ve faizinin de yükselmesi demek. Özetle, Türkiye üzere döviz gereksinimi olan bir ülkenin dövize erişimi daha da zorlaşmakta.
SANAYİYE GELEN GÜÇ ARTIRIMI YÜZDE 500’ÜN ÜZERİNDE: İş dünyası 40 yıldır bu kadar belgisiz bir periyot yaşamadı. Endüstriye gelen güç artırımı yüzde 500’ün üzerinde. Durum yalnızca Türkiye’den de kaynaklı değil. Dünya da belirsizlikler içinde. Bu öngörülemez bir ortam yaratıyor. Tüm bunlara karşın pandemi o denli bir şey yaptı ki Türkiye endüstrisi öne çıktı. Tedarik zincirlerini çeşitlendirmek isteyenler kapımızı çaldılar. Çin’den boşalan alanları daha çok doldurmamız lazım. Maalesef çabucak yanı başımızda bir savaş var. Lakin orada yapılamayan üretimden ötürü talep ülkemize kaydı. Romanya’da, Bulgaristan’da üretim yapanlar Rusya’dan, Ukrayna’dan tedarik edemediği orta malları bizden istiyorlar. Olumlu demek olmaz lakin bu türlü bir trend var. Türk iş dünyası da bu devirde ihracat ünite fiyatlarını artırmayı test ediyor.
