ANKARA– Türkiye’de azınlıklara ilişkin dini vakıfların kendi idare konseylerini seçmesine imkan tanıyan yönetmeliğin 2013 yılında iptal edilmesinin akabinde, azınlık toplumları dokuz yıldır vakıf idare heyeti seçimlerini yapamıyor.
Vakıflar Genel Müdürlüğü geçen dokuz yılda yeni bir yönetmelik hazırlamazken, 2019 yılında yayınladığı genelge ile eksilen cemaat vakıfları idare şurası üyeleri için seçimsiz atamanın yolunu açtı.
2013’TEN 2022’YE: 9 YILDIR SEÇİMSİZ YÖNETİM
Azınlık toplumları temsilcilerinin ‘yeterli görmediği’ genelge sonrası vakıfların seçim yönetmeliği Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından Mart 2021’de açıklanan İnsan Hakları Hareket Planı’nda yer aldı.
Erdoğan’ın “Gayrimüslim cemaat vakıfları idare şuralarının oluşturulması ve seçimine ait Vakıflar Yönetmeliği’ni tekrar düzenliyoruz” açıklamasının akabinde Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy da ‘azınlık vakıflarının seçim yönetmeliği’ için 2022’in Nisan ayını işaret etti.
Azınlık vakıflarının seçimlerine imkân verecek yeni yönetmeliğin yakın vakitte yayınlanması beklenirken, azınlık toplumları temsilcileri, sürecin kendileri ile istişare edilerek şeffaf yürütülmesi davetinde bulundu.
‘HUKUKİ KURAL VE İÇTİHATLARA AYKIRI’
Gazete Duvar’a konuşan eski Cemaat Vakıfları Temsilcisi Toros Alcan, cemaat (azınlık) vakıflarının her dört yılda bir tekrarladığı seçimleri düzenleyen yönetmeliğin “daha uygununun yapılacağı” gerekçesiyle iptal edildiğini hatırlatarak, yeni yönetmeliğin dokuz yıldır hazırlanmamasını eleştirdi.
Alcan, “Bırakın daha güzel bir yönetmeliğin yayınlanmasını, bütün tüzel kural ve içtihatlara alışılmamış olarak eski yönetmelikle dahi seçimlerin yapılması “yönetmeliğin olmaması” münasebet gösterilerek engellenmiştir” dedi.
‘SEÇİMLERİN YAPILAMAMASI AZINLIK TOPLUMLARINDA KIRGINLAĞA NEDEN OLDU’
Vakıf seçimlerinin yıllardır yapılmamasının, Türkiye’de yaşayan azınlık toplumları ortasında huzursuzluk yarattığını tabir eden Alcan şunları söyledi: “Azınlık vakıfları kurucu irade doğrultusunda ilişkin oldukları toplumlara hizmet ederler. Eğitim, inanç, sıhhat ve muhtaçlık sahiplerine takviye vermek, vakıfların cemaatlerine sundukları temel hizmetlerdir. Vakıf yöneticileri misyon sürelerince bu hizmetleri istekli olarak yerine getirmektedirler. Son seçimlerin 2009 yılında yapıldığı göz önüne alındığında toplumlarımızın 4 yıl için seçtiği günümüz vakıf yöneticilerinin 13 yıldır, neredeyse 3,5 devirdir misyon yaptığı ortadadır. Bu durum, Türkiye azınlık toplumları için hayati kıymete sahip seçimler vasıtasıyla yenilenme, tazelenme ve umutların yeşermesi akamete uğradığından, bir içe kapanma ve atalet hasebiyle da ümitsizliğe hatta bir kırgınlığa ve huzursuzluğa neden olmuştur.”
Toros Alcan ‘TASLAK ÇALIŞMASI ŞEFFAFLIK VE İSTİŞARELERLE İLERLEMİYOR’
Alcan, bütün erteleme ve gecikmelere rağmen seçim tüzüğünün hazırlanmasıyla ilgili çalışmaların tekrar yapılmaya başlanmasını memnuniyetle karşıladığını; lakin sürecin en azından Türkiye Ermeni toplumu için beklenen şeffaflık ve istişarelerle ilerlemediğini kaydetti.
Seçim yönetmeliği taslağının Türkiye azınlık toplumları ile paylaşılması davetinde bulunan Alcan, “VGM nezdindeki Vakıflar Meclisinde, Cemaat (Azınlık) Vakıfları 5. Periyot Temsilcisi Sayın Can Ustabaşı’nın da defaten belirttiği üzere hazırlanan taslağın Türkiye azınlık toplumları ile paylaşılması, görüşlerinin alınması ve gerekli revizyonların yapılmasından sonra yürürlüğe girmesinin uygun olacağı görüşüne katılıyorum. Yalnızca vakıf seçimleri konusunda değil, Türkiye’de yaşayan gayrimüslim toplumların karşılaştıkları her sorunun tahlili için muhatap alınmasının elzem olduğunu düşünüyorum. Aksi halde, çok düzgün niyetle hazırlanmış olsa dahi kanunlar ve yönetmelikler uygulamada daha büyük sıkıntılara yol açmakta ve toplumlarda kırılmalara ve çözülmelere sebep olmaktadır” sözlerine yer verdi.
ERMENİ TOPLUMUNDAN 258 İMZA: YÖNETİM GASPINA HAYIR
Vakıflarının seçimlerine ait hazırlanan ve bu ay içerisinde yayınlanması beklenen yönetmeliğe ait gelen kulis bilgilerine nazaran hastane vakıfları seçimleri ertelenecek ya da seçim kapsamı dışında tutulacak.
Ermeni toplumundan 250’yi aşkın isim kelam konusu argümana karşı bildiri yayınladı.
Bildiride, “Herhangi bir vakfımızın, hele hele hastanelerimiz üzere temel taşı görevi gören vakıflarımızın seçimlerinin yapılmaması bireylerin seçme ve seçilme hakkının ihlali olduğu üzere Ermeni toplumunun hiçe sayılması demektir” sözlerine yer verilerek, “Bunu kabul etmemiz mümkün değildir. İrade gaspı manasına gelen bu türlü bir uygulamaya yol açacak olanlar, bugün Ermeni toplumuna yarın tarihe karşı sorumlu olacaklardır. Kelam konusu uygulamanın bir söylentiden ibaret olduğunu umuyor; yok değil ise, buna şiddetle karşı olduğumuzu, çaba irademizi bildiriyor, sorumlu makamlarda oturanları harekete geçmeye çağırıyoruz” denildi.
‘YÖNETİMLER BABADAN OĞULA GEÇSİN İSTİYORLAR’
Hastane vakıflarının seçimlerinin ertelenmesine yahut seçim kapsamı dışında tutulmasına karşı çıkarak bildiriyi imzalayanlardan biri de Ermeni Toplumunda Fikir Platformu Üyesi Harut Özer.
“Uzun vakittir derinleşen bir sorunun tahliline lakin paydaşları ile istişare sonucu ulaşılır” diyen Harut Özer, şu noktalara dikkat çekti:
“Seçime ait yönetmelik için görebildiğimiz şu ki; kimi kurumlardaki kimi yöneticiler orada kalmaya nasıl devam edebilirim” araştırması yapıyor. 2019 yılında yayınlanan genelge ile vakıf idaresinden istifa edenlerin yerine atama yoluyla idare şurası üyesi alınıyor. Bu durum eş, dost, yakının idareye alınmasına neden olabildi. Yani idarelerin babadan oğula geçmesini istiyorlar. Toplumun bu mevzuda bir rahatsızlığı var. Biz de bu rahatsızlığın sözcülüğü yapıyoruz. Bu nedenle de bir imza kampanyası başlattık. Toplumun büyük kısmını temsil eden bir taslak var ortada ve sürecin şeffaf olmasını talep ediyoruz.”
HDP’Lİ PAYLAN: DİMYATA GİDERKEN ELDEKİ BULGURDAN DA OLDUK
2013 yılından bu yana çıkmayan yönetmelik için milletvekilleri birçok kere teşebbüste bulundu, Meclis’e verdikleri soru önergeleriyle mevzuyu gündeme taşıdı. Son olarak HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un yanıtlaması istemiyle soru önergesi verdi. Paylan, Bakan Ersoy’a vakıf hastanelerinin seçimlerden muaf tutulacağı argümanlarını sordu.
HDP’li Paylan, 2013 yılından evvel yeni bir yönetmelik talep ettiklerini; lakin mevcut yönetmeliğin iptal edilerek yenilenmediğini belirterek, “Daha demokratik bir yönetmelik talep ettik fakat Dimyat’a giderken eldeki bulgurdan da olduk. Bu durum da mevcut makus idarelerin kontrolsüz kalmasına neden oldu. Belirli devir için seçilmiş beşerler uzun müddet idarede kalmak durumunda kaldılar. Bu da önemli problemlere yol açtı” dedi.
‘DEMOKRATİK BİR SEÇİM YÖNETMELİĞİ İSTİYORUZ’
Demokratik bir seçim yönetmeliği talep ettiklerine vurgu yapan Paylan, “Seçim yönetmeliğinin bizim taleplerimiz doğrultusunda çıkması gerekirken iktidar belirli hesaplarla bu yönetmeliği çıkarmaya çalışıyor. Biz bu süreçte tekliflerde de bulunduk. Her bir cemaatin talepleri doğrultusunda farklı yönetmelikler çıkarılmasını da önerdik. Rastgele bir yanıt gelmedi. İktidarın son yıllarda idarede ‘kayyım’ anlayışı var. Bunu cemaatlere de dayatmak istiyorlar. Bu noktada da hastanelerin seçim dışı olacağı bir unsurun de taslakta olduğunu düşünüyoruz. En çok gayrimenkulü olan vakıflar hastane vakıfları. Bu vakıfların seçimlerden muaf olması toplumun onayı alınmadan idarelerin oluşacağı manasına gelir. Bu da vahim bir durum” değerlendirmesinde bulundu.
