Beyoğlu’nda, yayınevine yakın bir sokakta oturuyorduk. Kimler vardı kalabalık masada, artık tam hatırlamıyorum. Kazım (Koyuncu) muhakkak vardı zira daima yüksek sesle konuşurdu ve sesi hala kulaklarımda. Mehmet (Çetin) vardı kesinlikle zira Amsterdam’dan her döndüğünde bu türlü bir ortaya getirirdi herkesi. Lider (Kızılkaya), Nesimi (Aday), Nevzat (Çelik) da var mıydı? Mümkündür.
Fadıl (Öztürk) vardı, çok düzgün hatırlıyorum. Zira onun kulağına eğilmiş, az ötede duran adamı kastederek, “Bu Parisli olmuş, hiçbir Dersimli şarap kadehini bu türlü şık tutamaz” demiştim. Fadıl ne dedi, artık hatırlamam mümkün değil lakin eminim kendisine has esprilerden birini yapmış ve çok güldürmüştür beni.
O gece çok gülmüştük. O gece Emirali Yağan’la tanışmıştım. Emirali’nin şiirini biliyordum elbette. ‘Urmiye Mavisi’ (Umut Yayıncılık, 1989) birinci kitabıydı. İkinci kitabı ‘Şarkılar Ülkesi’ (1990) ve üçüncü kitabı ‘Gitmek Bir Uzun Öykü’ (1995) Piya Kitaplığı’ndan çıkmıştı. ‘Girmek Bir Uzun Öykü’deki şiirleri çok sevmiştim. Bunda kitabın isminin da katkısı var mıdır, bilmiyorum.
Neden toplanmıştık o gece? Toplanmak için bahanemizin çok olduğu yıllardı kesinlikle. Ancak sanırım, o yıllarda Paris’te yaşayan Emirali’nin yeni çıkan ‘Evvel Vakit Şiirleri’ (2003) kitabıydı bizi bir ortaya getiren.
Koltuğa oturuşu, şarap kadehini tutuşu ve omzuna attığı hırkayla şık bir adamdı. O gece dostluğunun da içtenlikli ve şık olduğunu öğrenecektim.
ÇORAPLARINIZI YIKAYIN
Mehmet, Hollanda’da bir dizi aktiflik organize etmişti. Dostlarını bir ortaya getirmenin, bir ortada tutmanın piriydi. Şükrü Erbaş ve Fadıl da vardı. Fadıl’la birlikte Mehmet’in meskeninde kalıyorduk. Hollanda Kazan biz kepçe. Hüseyin (Şahin) Maviye’nin otomobiliyle geliyor, bizi meskenden alıyor, artık ismini hatırlamadığım birtakım kentlerde şiirler okuyorduk.
Amsterdam’a, Mehmet’in konutuna Emirali de geldi Paris’ten. Akşam yatmadan evvel çoraplarını yıkadı Emirali. Bunun bir hapishane alışkanlığı olduğunu düşünmüştüm nedense. “Vecdicim, çoraplar her vakit pak olmalı. Sen de yıka” demişti. Mikroplarla, temizlikle ilgili o denli detaylar anlattı ki kendimi mikroplar deryasında yaşıyor üzere hissetmiştim.
DERSİM’DE KOLU KIRILDI…
Seçim öncesi, çalıştığım gazete için izlenim yazmak üzere Dersim’e gitmiştim. Emirali Dersim’deydi. Doğduğu köyde konut yaptırıyordu. Mesken, kültüre ve sanata hizmet edecekti. Onunla Dersim’deki seçim havasını konuşmak istemiştim. Kalkıp gelmişti.
Ama kolu kırılmıştı Emirali’nin ve seçimden evvel kırık kolunu konuşmak zorunda kalmıştık. Şükrü Erbaş’ın “Köylüleri niye öldürmeliyiz” şiirini hatırlatmış, “İnsan Paris’i bırakıp köye dönerse olacağı budur” demiştim. Gülmüştük.
Küçük bir çay ocağında çaylarımızı içmiş, seçimin yanı sıra köyde yaptırdığı meskeni, yayına hazırladığı yeni kitapları hakkında konuşmuştuk. Dersim’de kolu kırılmış, umudu kırılmamıştı Emirali’nin. Yapacak daha çok işi vardı.
PARİS, VAKİT İÇİN UMUT VERİYORDU
Emirali ile çoğunlukla İstanbul’da, birçok kez oturup sohbet etme imkanım oldu. Onunla en son tekrar Dersim’de, Mehmet Çetin’in cenazesinde karşılaştık. Hastaydı Emirali. Bir mühlet evvel ALS hastalığına yakalanmıştı ve yürümekte zahmet çekiyordu. Buna karşın kadim dostunu, yoldaşını yolcu etmek için Dersim’e kadar gelmişti. Emirali’yi birinci sefer bu kadar kederli hatta acılar içinde görmüştüm.
Gitmek Bir Uzun Hikaye – Toplu Şiirler 1985 – 2021, Emirali Yağan, 176 syf., Red Kitap, 2021. Yine de aklında yazmakla ilgili yeni projeler vardı ve bu sefer ertelemek istemiyor, süratle yazıp bitirmek istiyordu. Tedavisine Paris’te devam ederse, bütün bu işler için vakit bulabileceğini umut ediyordu.
Emirali Paris’e gitti. Eşi Aksiyon, Almanya’da yaşayan arkadaşı Ali İstek Güler ve öbür dostları onu hiç yalnız bırakmadı. Sıhhatiyle yakından ilgilendiler. Yazdıklarının yayına hazırlanması için ellerinden geleni yaptılar. Emirali, toplu şiirlerinin ‘Gitmek Bir Uzun Öykü’ ismiyle yayımlandığını gördü. Vefat etmeden birkaç gün evvel ise ‘Her Yerden Hiçbir Yere’ isimli kitabı çıktı. Arkadaşlarının dediğine nazaran Emirali, kapağına kadar kitabın her evresiyle ilgilenmişti. Hastalığı titizliğini elinden alamamıştı.
EMİRALİ’NİN ŞİİRLERİ
Toplu şiirleri ‘Gitmek Bir Uzun Öykü’, Ekim 2021’de çıktı. Kitabı edinmem biraz vakit aldı. Şiirleri okumam da… Toplu şiirler, Emirali’nin şiiri hakkında edindiğim dağınık izlemi bütünlüklü sundu. Örneğin birinci kitapları ‘Urmiye Mavisi’ ile ‘Şarkılar Ülkesi’nin Ahmed Arif ve Enver Gökçe esintisi taşıdığını lakin kendi sesini de güçlü bir şeklide hissettirdiğini söyleyebilirim. Bir devrimcinin şiirlerdir bunlar. İçine doğduğu toprakların gerçekliğinden, efsanesinden, masalından, acısından kopmadan dünyayı kucaklamaya hazır bir militanın şiirleri.
LİRİZM İLE İRONİ ARASINDA
Üçüncü kitabı ‘Gitmek Bir Uzun Öykü’, ‘Şarkılar Ülkesi’nden beş yıl sonra yayımlandı. Bu kitapta Batı edebiyatının/şiirinin esintisi ağırdır. Biçim ve biçem arayışları öbür bir durağa ulaşmıştır
Yine toprağına aşık bir insanın şiirleri yer alıyordur ‘Gitmek Bir Uzun Hikaye’de lakin kendisine sorun ettiklerini öbür türlü anlatmanın yolunu, imkanlarını arayıp bulmuştur. Kendi şiir lisanında karar kıldığı ya da daima var olan şiir lisanını pekiştirdiği kitabı da ‘Gitmek Bir Uzun Öykü’ olmuştur.
Düzyazı-şiirin en hoş örnekleri vardır kitapta. Evvelki kitaplarda varlık gösteremeyen ironi, bu kitapta güzelce göstermiştir kendisini. Kitabın birinci şiiri “Randevu”nun birinci dizesi “bak çocuğum Emir”dir. Bu dize Emirali’nin şiirinde artık sıklıkla karşımıza çıkacak ironiye hazırlar adeta. Hüzünlüdür, insanın içini acıtan cinstendir Emirali’nin şiirindeki ironi.
‘Evvel Vakit Şiirleri’nde “yok, bu kadar lirizm bize fazla/menzile vardığı yerde çatlasın atımız” diyecektir. Lakin bu kitapta kendi topraklarıyla, çocukluğuyla, efsaneleriyle, kahramanlarıyla hasbıhal ettiği için ironi geride kalacak, lirizm evvel olacaktır. Zira “gitmelerin ömür tüketen bir manası olduğunu/çok sonraları anladım//gittim ve gördüm/batının batısında bir doğu yokmuş” diyecektir “Öndeyiş”te. Aradığını hiçbir yerde bulamamak ya da çocukluğundan, topraklarından kopamamak biçiminde okunabilecek bu dizeler, Emirali’nin lirizmden kopamayışının münasebeti olarak da sunulabilir.
‘AYLAK DİZELER’ YA DA AVRUPA GÜNLÜĞÜ
Denilebilir ki “Aylak Dizeler”, Emirali’nin Fransa, Avrupa günlerini anlatan şiirlerdir. Hayatının hiçbir periyodunda aylak olmadı benim tanıdığım Emirali. Her vakit titiz, tertipli, programlı bir insandı. Bu nedenle kitaba “Aylak Dizeler” ismini vermesi, tek başına büyük bir ironi üzere geliyor bana.
Emirali, “Aylak Dizeler”de Avrupa’da geçirdiği vaktin günlüğünü tutmuş, karşılaştığı insanların öykülerine odaklanmış. Can havliyle lirizmden kaçıp ironiye sığınmıştır. “Komşum Francesca”, “Körler Diyalaoğu”, “Randevu” bu şiirlerdendir. Hollanda’da karşılaştığı hemşerisi ile edebiyat üzerine yaptıkları muhabbeti anlatan “Karabaş ile Sonradan Sarışın” şiiri ise mükemmeldir.
Ve son şiir kitabı ‘Ne El Dorado Ne İthaka’. 20 yılda yazılmış bu şiirler, toplu şiirleri içinde birinci defa kitap olarak çıkıyor okurun karşısına. “Ziyankâr Yurduma Ağıt” da yer alıyor kitapta lakin Asya ve Afrika ve öteki diyarlar için yazdığı ağıtlar da vardır.
VEDA YAZISI
Emirali’nin ‘Gitmek Bir Uzun Öykü’ kitabı için bir yazı yazmayı tasarladığımı biliyordu. Üstelik yakın vakitte kendisiyle görüşebilen arkadaşlara yazıyı da sormuş. Emirali, ne yazık ki kitabı hakkında yazmayı tasarladığım yazıyı görmeden gitti. Onu, küçücük bir moralden mahrum bıraktım. Bunun için kendimi affetmeyeceğim. Bir veda yazısı beni ne kadar teselli edebilir, bunu bilemiyorum.
Bu veda yazısı şayet bir şiirle bitecekse “Ömrün Final Sahnesi” şiiriyle bitmeli güya. Geride kalanlara vefat karşısında metin olmayı tembih ettiği için.
İki vakit ortasında salınan
Bir sarkaç üzere duruverse kalbim
Söylenecek ne kalır ki geriye
Zangoç yoruldu, çan sustu, seda bitti
Yüzünün Kabesizliği ve cenaze namazın
Final sahnesi ömrünün en garip çelişkisi
Geçtiğin yollara bir daha dönmeyeceksin
Adının son kere anıldığı yerde unutulmak korkusu
Üzülme, ölünce her şey geçer
Şimdi bir yıldız kaysa, o gidişindir senin
Bir yerde birilerinin seni beklediğini
Ve daima bekleyeceğini sen bilmeyeceksin
Yaşamdan sonra vefattan önce
Sonsuzda bir yere varacaksın, orada kal
Ölümün miladı, miadı yok, vefat sensin
Gidenler birlikte götürürler gölgelerini
Gidenler gitsinler, mevti bekletmemeli
Celladını içinde taşıyan hayat
