ANKARA – Meclis’e getirilip kabul edilen seçim kanunu değişikliği, muhalefetin oluşturduğu altılı masanın çalışmaları, HDP’nin üzerine çalıştığı ‘Demokrasi İttifakı’ ve erken seçim tartışmalarıyla geçen günlerde partilerin mutfaklarını ağır bir mesai bekliyor.
HDP Sivil Toplum Kuruluşları ve Siyasi Partilerle Bağlar Komitesinden Sorumlu Eş Genel Lider Yardımcısı Tuncer Bakırhan’a nazaran iktidar kanadı seçim kanununda değişiklik yaptığına pişman olacak. Birden fazla formüllerinin olduğunu belirten Bakırhan, kuracakları ‘Demokrasi İttifakı’nın yalnızca sol ve sosyalist partilerden oluşmayacağını, toplumun geniş kesitlerini kapsayacağını söyledi.
‘TEMSİLDE ADALET SİSTEMİNİ ORTADAN KALDIRDILAR’
HDP’nin cumhurbaşkanlığı seçimlerindeki tavrından ittifak çalışmalarına, seçim maddesindeki değişiklikten bunun muhtemel tesirlerine kadar birçok başlıkta sorularımıza cevap veren HDP’li Bakırhan, “Sadece Kılıçdaroğlu değil, kim olursa olsun bizi ikna etmesi gerekiyor. Sonuçta Türkiye’nin geleceği oylanacak” dedi.
AK Parti ve MHP’nin Meclis’e getirdiği seçim kanununda değişiklikler getiren yasa teklifi kabul edildi. Siz bu teklifi nasıl değerlendiriyorsunuz?
Teklifi olumsuz kıymetlendiriyoruz. Bitmiş, çaresiz kalmış, tükenmiş iktidar bloğunun seçim hileleriyle kendilerini ayakta tutma teşebbüsü. Büsbütün AKP ve MHP’yi önceleyen, onların çıkarları doğrultusunda hazırlanmış hususlar. İnsanların her manada rahatsız oldukları iktidar bloğunun seçim hileleriyle, seçim yasası değişiklikleriyle bir yere varamayacaklarına eminim. Temsilde adalet sistemini büsbütün ortadan kaldırdılar. Geçmişteki antidemokratik noktalarına karşın mevcut yasa içerisinde ittifak halinde bulunan partiler oy oranlarına nazaran milletvekilli çıkarabiliyorlardı. Bunun da önünü kestiler. Kürt hareketinin parlamentoya girmemesi için çıkarılan seçim barajı da bu vesileyle 7’ye düşürdü. Bunu da bizi düşünerek değil MHP’nin kendisi baraja takılacak durumda olduğu için bunu yaptılar.
ARTIK OY DÜZENLEMESİ: BİZİ OLUMLU ETKİLİYOR
MHP için bu barajın yüzde 10’dan 7’ye düşürüldüğü değerlendirmeleri yapıldı. Baraj algısının HDP’yi güçlendirdiği, iktidarın bunu engellemeye dönük adım atmak için barajı düşürdüğü yorumları da yapılıyor. Buna katılıyor musunuz?
Çoklu hesap yaptıkları ortada. Muhtemelen bunu da gözetmişlerdir. HDP, politik tabana sahip bir parti ve motive olmakta zorlanmıyor. Ortak oldukları MHP kamuoyu yoklamalarında yüzde 10’un altında gözüküyor. Biraz onları tutma ve katkı maksadıyla çıktığını düşünüyorum.
Seçim kanunundaki teklifte en dikkat çeken unsur, ittifak içinde artık oyların hesaba katılmaması hususu oldu. HDP bu düzenlemeden nasıl etkilenecek?
Bizi olumlu etkiliyor. Biz HDP çatısıyla girdiğimiz 2018 seçimlerindeki sonuçları çalıştık. Buna nazaran 10’a yakın vekil sayımız artıyor. Önümüzdeki periyot ne yapacağımızı, nasıl seçime gireceğimizi partimizdeki heyetlerde, ittifak kuracağımız güçlerle tartıştıktan sonra karar veririz.
‘KEYFİ OLARAK PARTİLERİN SEÇİME GİRMESİNİ BİLE ENGELLEYEBİLİRLER’
CHP, 2018 sonuçlarına nazaran bu karşılaştırmanın yapılmaması gerektiğini, bugün tablonun farklı olduğunu, muhalefetin güçlendiğini belirtiyor. 2018 gerçekliğinden uzaklaştık mı? Bir de HDP aktüel anket yaptırıyor mu? Sonuçlar nasıl geliyor?
CHP’nin değerlendirmesi hakikat. AKP de MHP de 2018’deki güçlerini korumuyorlar. Önümüzdeki günlerde daha da düşük oy oranlarına ineceklerine eminim. Bu son kanunla birinci partiye avantajlar sağlanıyor. Ben onların bu avantajı kaybettiklerini düşünüyorum. Denize düşen yılana sarılır misali tahlil aramaya çalışıyorlar. Bu maddeden sonra yapacakları kamuoyu yoklamalarında beklediklerini bulamazlarsa daha farklı şeylerle de karşılaşabiliriz. Keyfi olarak partilerin seçime girmesini bile engelleyebilirler. Partilerin örgütlü oldukları kentlerde örgütlü olmadıklarına yönelik kararlar çıkarabilirler.
‘AKP’DEN KOPAN MUHAFAZAKÂR KÜRT SEÇMENİN BİRİNCİ ADRESİ HDP OLDU’
Çok sık olmasa da yaptırdığımız anketlerde de dışımızdaki anketlerde de HDP oylarını artırarak devam ediyor. Bizim baraj meselemiz görünmüyor. Bu çoklu krizle birlikte partiye önemli bir yönelim olduğunu da görüyoruz. AKP’den kopan muhafazakâr Kürt seçmenin birinci adresi biz olduk. Olmaya da devam ediyoruz.
‘SONBAHARA GERÇEK BİR SEÇİM OLABİLİR’
İktidarın bir adım atabileceğini belirtiyorsunuz. Kâğıt üzerinde bu yasa değişikliğinden sonuç alınamazsa bilhassa erken seçim olabileceği konuşuluyor. Siz erken seçim bekliyor musunuz?
İhtimal dahilindedir. Zira AKP’nin başta ekonomik krizle birlikte, 1 buçuk yıl sonrasını görebileceğini düşünemiyorum. Birçok esere artırım geleceğini biz de bekliyoruz. AKP bu kanunla muhalefeti oyalamaya çalışırken başka taraftan da erken seçime hazırlanıyor. Merkez Bankası tarafından para basılacağını, taban fiyat, 3600 ek gösterge üzere hususlarla erken seçim yapacaklarını birey olarak düşünüyorum. Sonbahara gerçek bir seçim olabilir.
‘MÜCADELE İTTİFAKI NATÜREL Kİ SEÇİMİ GÖREBİLİR’
Sonbahara gerçek bir seçim olacaksa seçim çizgisine da girdiniz o halde. HDP öncülüğünde sol sosyalist partilerle uzun müddettir ‘Demokrasi İttifakı’ çalışması yapılıyor. Masanın büyüyebileceği tabir ediliyor. Bu çalışmalar ne durumda, masa büyüyecek mi?
HDP’nin bir ‘Demokrasi İttifakı’ gayesi var. Demokrasi İttifakı daha çok uğraş iştiraki ve birliği. Yoksulluğa, çatışmaya, savaşa karşı Türkiye’nin ilerici sol sosyalist çevrelerin gayretini hedefleyen bir birliktelik. Bu seçimi görmeyecek mi? Olağan ki seçimi görebilir. Bu olağan ki büyüyebilir. Lakin bu HDP’nin ‘Demokrasi İttifakı’ değil uğraş ittifakıdır. Bu bir seçim ittifakına evirilebilir. Seçimi gündemini alabilir. Millet ve Cumhur İttifakı üzere bir ittifak değil.
‘İTTİFAKIMIZ YALNIZCA SOL VE SOSYALİST PARTİLERLE KURULMAYACAK’
Fakat kamuoyunda o denli bir algı oluşmadı. “Bu kadar sol sosyalist parti bir ortaya gelince seçim konuşulmuyor mu” deniyor. Bu masa seçime dönük daha somut adımlar mı atmalı?
Bu masa seçim sürecinde de büyük oranda bir ortada kalabilir. Biz Demokrasi İttifakı’nın çerçevesini bu masadan daha geniş tahayyül ediyoruz. Bizim ittifakımız yalnızca sol, sosyalist partilerle kurulacak bir ittifak olmayacak. Biz halklarla, inanç kümeleriyle, etraf örgütleriyle, bayanlarla, ezilenlerle, işçilerle daha geniş bir kapsama sahip olacağız. Şu anki çalışmamız sol sosyalist partilerin alanda daha çok AKP zulmü karşısında uğraş birliğini ortaya koyuyor. Doğal ki seçim ittifakına bu masa da dahil olabilir. Burada bir sorun olacağını düşünmüyorum. Gayret masasındaki güçler de genişleyecek ve 7’liyle sonlu kalmayacak. Görüşmeler, katılmak isteyenler ve görüşülecek olanlar var. Yalnızca siyasi partilerle bu masa yetinmeyecek ve genişletecek. Seçim gündeme gelince masa bunu da değerlendirecektir.
‘DEMOKRASİ İTTİFAKI ÖNÜMÜZDEKİ GÜNLERDE HDP’NİN AĞIR ÇALIŞACAĞI BİR ALAN’
Demokrasi İttifakı, mevcut iki bloğa alternatif ve gölgesinde kalmayacak. Türkiye’deki temel problemleri çözebilecek bir iradeye sahip olabilecek bir güçten bahsediyoruz. Biz yalnızca Millet ve Cumhur İttifakı dışında bir seçenek değiliz. Biz ikisinin de alternatifiyiz. Kapsamıyla, farklılığıyla, savunduklarıyla Demokrasi İttifakı, önümüzdeki günlerde HDP’nin ağır olarak çalışacağı bir alan.
‘TEK BİR OYUN BOŞA GİTMEDİĞİ FORMÜLÜ TARTIŞACAĞIZ’
Sözlerinizden HDP’nin ittifak kuracağını anlıyoruz. Bu ittifak nasıl şekillenecek? Son seçim kanunu değişiklikleri ittifak sürecini etkileyecek mi?
Tabii ki seçim maddesiyle birlikte, bir ittifak altında bütün partilerin yan yana kendi amblemleriyle seçime girmesi biraz anlamsızlaştı. Bu oyunun boşa çıkarılması için ittifak yapacağımız güçlerle birlikte en uygun ve hakikat sonucu, tek bir oyun dahi boşa gitmediği bir formülü yaratacağız. Muhtemelen Millet İttifakı da bunu tartışıyor.
‘SEÇİM KANUNUNU DEĞİŞTİRDİKLERİNE PİŞMAN OLACAKLAR’
Bu formüller kesinleşmese de bugün masada birden fazla formül var değil mi?
Bugünden itibaren çok ayrıntılı birden fazla formül var. Aslında seçim kanunu yasasını değiştirdiklerine pişman olacaklar. Türk tipi başkanlık sisteminde nasıl beş yıl içerisinde tarumar oldularsa, onu değiştirmeye çalışıyorlarsa bu seçim yasasını da çıkardıklarına pişman olacaklar. En azından kendi cephemizden, ittifak bileşenlerimize dayalı olarak bunu belirtmek istiyorum. Önümüzdeki 2-3 ay diğer maddelerle da karşılaşabiliriz zira yaptıkları değişiklikler de onları kurtarmıyor. Zira doğalgazı ödeyen vatandaş oy kullanacak. Türkiye toplumunu apolitik, sonsuz bağlı üzere pahalandırmak çok yanlış. AKP teşhir oldu.
HDP KAPATILIRSA: BİR PARTİYE KARAR VERMİŞ DEĞİLİZ
HDP’ye yönelik kapatma davası devam ediyor. Kapatma olursa HDP’nin Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi’yle seçime gireceği söz edildi. HDP kapatılırsa seçime bu partiyle mi girecek?
Bu çeşit haberler tam bizim gerçekliğimizi yansıtmıyor. Biz kapatılma davası açıldığı günden beri çeşitli seçenekleri masada bulunduruyoruz. Seçim sürecine şayet girilirse bu seçeneklerden hangisinden daha güzel sonuç alındığını görürsek onu değerlendireceğiz. Şimdi bir partiye karar vermiş değiliz. Çoklu seçenek olduğunu belirtmek isterim.
‘ALTILI MASANIN TAHLİL TEKLİFLERİ ÇOK YETERSİZ’
Muhalefetin oluşturduğu altılı masada ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’e ait iştirak sağlandı. Bu masanın çalışmalarını nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu masada eksik olan bir şey var mı?
Masanın kendisi değerli olabilir. Türkiye’de bugüne kadar kamplaştırılan, kutuplaştırılan etrafın bir ortada bulunması olumlu. Fakat o masanın kendisinin, Türkiye’nin problemlerine dönük ortaya koyduğu tahlil teklifleri çok yetersiz. Türkiye toplumunun beklentilerini karşılamıyor. Bu masanın daha demokratik, daha gözü pek ve daha problemlerin ismini koyan bir tavır almasını beklerdik. Masa kendisi bir mana söz ediyor olabilir ancak biz bu masanın bir tarafı ve içinde de değiliz. Tam bilakis iktidarın masasına olduğu üzere bu masayla da alanda kıran kırana bir uğraş üretiyoruz. Biz bu iki masanın da karşısında daha demokratik bir yeri örgütlemeye çalışıyoruz. Bu, altılı masayı önemsemediğimiz, kimi mevzularda görüş alışverişinde bulunmadığımız manasına gelmiyor. Biz bütün partilerle görüşmek isteriz, görüşürüz. Türkiye değişecekse bu masaların da kıymeti var.
‘KİLİT PARTİYİZ’
HDP son lokal seçimlerde açıktan ittifak yapmadı lakin aldığı tavırlarla sonuçlarda kilit rol üstlendi. Bu seçimlerde de kilit parti HDP mi?
Bu tartışılmaz bir gerçeklik. Kilit partiyiz. Lokal seçimlerde biz AKP’nin pervasızca, hiçbir kural, kural tanımadan Kürt hareketine dönük yapmış olduğu ataklara bir yanıt olarak tutumumuzu ortaya koyduk. Halkın iradesini tanımayan, demokratik Kürt siyasetini cezaevine koyan, bölgede kolluk güçleriyle terör estiren, demokrasiden uzaklaşan bu anlayışa çok güzel bir ders verdiğimize eminim.
‘HDP’NİN VARLIK MÜNASEBETİ YALNIZCA ERDOĞAN AKSİLİĞİ DEĞİL’
Bazen karşıdakine, oyun bozan, kuralsızca yaklaşana yanıt vermek için bir oburuyla uzlaşmak, anlaşmak gerekmiyor. Bu her vakit olacak bir yaklaşım değil. Bu vesileyle Millet İttifakı’nı da uyarmış oluyoruz. HDP’nin varlık münasebeti yalnızca Tayyip Erdoğan ve AKP tersliği değil. Bizim de ülkülerimiz, savımız, bu ülkeyi demokratik yönetme tezimiz var. Bu mahallî seçimde bir bildiriydi ve sonuç aldı.
‘HDP’SİZ, KÜRTLERSİZ 50+1’İN SAĞLANMAYACAĞI KESİN’
Sonuç alan bu seçimlerdeki “mesaj” önümüzdeki seçimlerde tekrar ortaya konacak mı?
Önümüzdeki günler daha çok tartışmaya hamile günler olacak. Bizim parlamento seçimlerinde iki bloktan da beklentimiz yok. Türkiye’nin en geniş toplumsal siyasal güçleriyle ortaklaşmayı önümüze amaç olarak koyacağız. HDP üzerine düşen ne varsa yapacak. Türkiye’de cumhurbaşkanlığı seçimi tartışması var. Yüzde 50 artı 1 oy üzere husus orada duruyor. İşte HDP’nin temsil ettiği ittifaksız, Kürtlersiz bunun sağlanamayacağı kesin. Eylül ayında bir ‘tutum belgesi’ yayınladık, 81 milyonla empati kuran bir metindi. Bu türlü bir metin ortadayken, cumhurbaşkanı olmak isteyen, bu türlü bir argümanda bulunan kişi ve onu destekleyen kurumlar bu metini görmezlerse zati bir değişim, dönüşüm yaratmayacakları kesin. Tavır dokümanı cumhurbaşkanlığı seçimi düşünülerek de oluşturuldu. 81 milyonun kapsayacak kişinin tavır evrakımız hakkında ne düşündüğü bizim için çok kıymetlidir.
‘TUTUM EVRAKI MÜZAKERE METNİMİZDİR’
Siz cumhurbaşkanlığı seçiminde kendi adayınızı çıkarabilirsiniz. Bu bir seçenek. Millet İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayının da bu tavır dokümanına dönük adımı sizin için değerli.
Bir yaklaşımı olması gerekiyor. Güvenilirlik ve taahhüt de kıymetli. Bu bir müzakere metnidir. Tavır evrakını yayınladıktan sonra bütün siyasi partileri dolaştık. Tek bir hususuna itirazları olmadı. “Bizi çok cesaretlendirdi” diyenler oldu. Uzun tartışmalardan sonra oluşturulan bu doküman bir Edirneli’nin bir Karslı’nın tavrıdır. Bir Kürt’ün, Türk’ün, Alevi’nin, Sünni’nin tavrıdır. Biz bir vatandaşın gelecek tahayyülüne uyan bir evrak yayınladık. Münasebetiyle bu tavır evrakı bizim müzakere metnimizdir. Yarın aday olacak kişi ve onu destekleyecek kurumların bu tavır dokümanına nasıl baktıklarına bakarız.
‘SİZİ BİLİYORUM, TANIYORUM DEMEK KÂFİ DEĞİL’
Bu metne uyduğunu belirten Millet İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı, üç cümle kursa, bu cümleler ne olsa biz bu metne uymayı taahhüt ettiğini anlarız?
“Bütün farklılıklarıyla herkesin eşit yurttaş olduğunu”, “Türkiye’nin artı pahasının liyakata dayalı eşit bir halde dağıtılacağı sistem oluşturulacağını” söylemesi gerekiyor. Adil, eşitlikçi, demokrat, herkesi kapsayan bir adaya niçin yok diyelim? Israrla HDP’nin programı üzere düşünsün, yapsın üzere bir kederimiz yok. Biz Türkiye’nin demokratikleşmesinin nasıl Kürt sıkıntısıyla ilişkili olduğunu düşünüyorsak, Kürt sorunun tahlilinin de demokratikleşmeyle sağlanacağına inan bir siyasi partiyiz. Demokratikleşme yanlışsız bir biçimde tanım edilirse biz orada kendimizi görürüz. Lakin, “Sizi biliyorum, tanıyorum” demek kâfi değil.
Kürtleri ve Kürt meselesini lisana getirmeyen bir cumhurbaşkanı adayına dayanağınız yok o halde?
Kesinlikle. Tek başına onlar değil lakin bunlar çok değerlidir. Bütün meselelerin anası Kürt problemidir.
‘KILIÇDAROĞLU’NUN BEYEFENDİ OLMASI BİZİM İÇİN KÂFİ DEĞİL’
Millet İttifakı içerisinde CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun adaylığı öne çıkıyor. Kılıçdaroğlu’nun adaylığına HDP ve HDP’li seçmen nasıl bakıyor?
HDP seçmeni ve HDP’lilerin yıllardır yakından tanıdığı bir aday adayı. Bir niyetleri vardır. Kişi ve kişilik olarak bizim bir şey deme durumumuz yok. Fakat dediğim üzere Kılıçdaroğlu’nun makul, beyefendi ve dürüst olması bizim için kâfi değil. Yaklaşım, unsurlarda ortaklaşma Türkiye prensipleridir. Bizim telaffuzlarımız yalnızca Kürt ve bölge merkezli değil. Türkiye’yi kapsıyor. Adayın kişiliği elbette değerlidir, geçmişi elbette değerlidir ancak bu kâfi değil.
‘BİZİ İKNA ETMELERİ GEREKİYOR’
Sözlerinizden hareketle Kılıçdaroğlu cumhurbaşkanı adayı olursa HDP ve HDP’li seçmene bir şeyler söylemesi gerekecek.
Bizi ikna etmesi gerekiyor. Yalnızca Kılıçdaroğlu değil, kim olursa olsun bizi ikna etmesi gerekiyor. Sonuçta Türkiye’nin geleceği oylanacak. Aday olacak kişi ve etraflarının mert olması gerektiğini düşünüyorum. Bu ülkede farklılıklar var. “Kürtler farklıdır.” Bunu kabul etmek lazım. Kürtlerin farklılıklarından kaynaklı ortaya çıkan bedellerinin korunması, geliştirilmesi, yaşatması. Bu sıkıntı bir şey değil.
‘HDP’NİN KENDİSİ TÜRKİYE’DİR’
Cumhurbaşkanı adayının sizi ikna etmek için de bakması gereken metin ‘tutum belgeniz’ o halde?
Evet orasıdır. Tavır dokümanına dair tavrı bizim için son derece değerli. HDP hiçbir yere mahkûm değil. Bizim seçmenimiz Türkiye’nin değil dünyanın en politik seçmenidir. Karşınızda, 11 partisi kapatılmış lakin ısrarla partisiyle yürüyen dünyanın en politik en mücadeleci partisi var. Türkiye’yi önceliyoruz. HDP’nin kendisi Türkiye’dir.
ERDOĞAN TAVIR DEĞİŞTİRİRSE: ÇOK MAKUS ŞEYLER YAŞANDI
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan aday olduğunda, Kürtlere, HDP’ye yönelik bakış açısını değiştirirse ne olur?
Çok berbat şeyler yaşandı, önemli travmalar oluştu. Yaşadığımız şeyler çok kolay üstü örtülecek şeyler değil. Cezaevi görmeyen, işten atılmayan, davası olmayan neredeyse Kürt bölgesinde insan kalmadı. Bunların kısa mühlet içerisinde çözülmesi için hangi söylemi vaadi gerçekleştirir doğrusu insan düşünmüyor değil. Çok güç. Keşke geri dönüş olsa fakat mevcut ittifakı, yaklaşımı bu durumu uç fantezi olarak geliyor bana. Biz yalnızca Millet İttifakı’na davet yapmıyoruz. Biz aday olacaklara davet yapıyoruz. Burada HDP’nin tutumu çok kıymetlidir.
‘TOPLUMUN FAYDASINA HER ŞEYİN YANINDA HDP OLACAK’
Seçimlerin akabinde HDP’nin Meclis’teki rolünü nasıl öngörüyorsunuz?
Her iki blok da Meclis’te tek başlarına çoğunluğu sağlayamayacak. Bu kesin. Kısa bir cümle: HDP, Türkiye işçi ve fakirlerin lehine sonuçlanacak her şeyin yanındadır. Bizim Meclis’teki rolümüz bu olacaktır. Biz kişi, parti, ittifakları temel alan bir tavır içerisinde olmayacağız. Türkiye toplumunun faydasına olan her şeyin yanında HDP olacak.