ANKARA – Cumhur İttifakı’nın Meclis’e getirdiği seçim kanununda değişiklikler öngören teklifin akabinde siyasi partilerin seçimlerde nasıl bir tavır alacağı merak konusu oldu. Demokratik Sol Parti (DSP) Genel Lideri Önder Aksakal’a nazaran, DSP’nin de AK Parti’nin de CHP’nin de ittifaka gereksinim duyduğu, “hâkim” partilerin ittifakları belirlediği bir yapı yaratıldı.
Bu vakte kadar ne Cumhur İttifakı’ndan ne de Millet İttifakı’ndan kendilerine “İttifaka katıl” teklifinin gelmediğini belirten Aksakal, ittifak ve cumhurbaşkanı adayını destekleme noktasında partisinin kırmızı çizgilerini açıkladı. Cumhur İttifakı ve Millet İttifakı üyeleriyle oturup konuşabileceklerini belirten Aksakal, HDP ile ise bunun mümkün olmadığını söyledi.
‘DAĞ FARE DOĞURDU’
Seçim sınırına girilmediği için ittifak ve cumhurbaşkanı adayı üzere bahislerde kesin kararlar almadıklarını, mevcut ekonomik sorunların sorumlusunun 20 yıldır ülkeyi yöneten “tek parti iktidarı”nın olduğunu tabir eden DSP Genel Lideri Başkan Aksakal’ın Gazete Duvar’ın sorularına cevapları şöyle oldu:
Cumhur İttifakı’nın seçim kanununda değişiklikler öngören teklifi Meclis’e geldi ve Anayasa Komisyonu’nda kabul edildi. Siz teklifi nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bu mevzuda bir açıklama yapmıştım ve “Dağ fare doğurdu” demiştim. Yaklaşık bir buçuk yıldır gündemde olan bu bahiste çalışma yaparak tekliflerimizi Adalet Bakanı, Meclis Lideri, Meclis’teki siyasi partilerin genel liderlerine vermiştik. HDP’ye vermemiştik. Sonrasında randevu talebimize olumlu cevap veren Sayın Cumhurbaşkanı’na da götürmüştük.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, seçim barajı denilen kavramın ortaya konulmasındaki münasebetlerden birisi olan idarede istikrar konusunu ya da meşakkatini ortadan kaldırmış oldu. İdare bir kişi tarafından oluşturuluyor. Cumhurbaşkanı hükümeti kuruyor. Münasebetiyle bir istikrarsızlık kelam konusu değil. Yani hükümet itimat alır mı, almaz mı? Ya da güvensizlik oyu ile düşürülür mü, düşürülmez mi? Bu konular büsbütün ortadan kalkmış durumda. Bu idarede istikrarın varlığına işaret eden göstergeler. Geriye ne kaldı? Temsilde adalet…
‘HÂKİM PARTİ DOMİNANTLIĞI ORTAYA ÇIKTI’
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde Cumhurbaşkanı’nın seçimi birinci çeşitte kazanması, seçmenin yüzde 50’sinden bir kişi fazlasının oyunu alması kuralına bağlandı. Lakin görüldü ki bu anayasa değişikliği yapıldıktan sonra, hiçbir siyasi yapı birinci tıpta bu türlü bir sayıya ulaşamayacak. O vakit bunu nasıl aşabiliriz? İttifak kanunu denilen kanunu hazırladılar. Her siyasi partinin Meclis’e girebilmesine imkan sağlama karşılığında Cumhurbaşkanlığına oy almayı hesaplayarak ittifak yasası çıkarıldı. Bu da bir hâkim parti dominantlığını ortaya çıkardı. Hâkim parti, hangi siyasi partiyi o yapı içerisinde görmek isterse, orada olabiliyorsunuz. Artık bu görünüm karşısında bir seçim kanunu getirdiler ve “barajı yüzde 7’ye indireceğiz” dediler. Halbuki parlamentodaki partilerin, AK Parti’nin “seçim barajını sıfıra indireceğiz” diye taahhütleri var. O vakit neden yüzde 7? Yüzde 7’ninbir nedeni olmalı.
‘TEKLİF PARTİLERİN BİR İTTİFAKA MECBUR EDİLMESİ GAYESİNİ TAŞIYOR’
Sizin bir çıkarımınız var mı bu evrede?
Bu kanun değişikliği teklifi, seçime tek başına girdiklerinde parlamentoya katılamayacaklarını bilen partilerin bir ittifaka mecbur edilmesi emeli taşıyor. Hâkim partiler, öbür partileri kendi ittifaklarına katılmaları noktasında mahkûm hissettirmek için kelam konusu yasal düzenlemeyi bu noktada tutuyorlar.
DSP KÜME KURARAK SEÇİME KATILMA YETERLİLİĞİ SAĞLANMASI KURALININ KALDIRILMASINI ÖNERMİŞTİ
Seçim kanununda değişiklik yapılmasına dair tekliflerinizi Cumhurbaşkanı, bakanlar ve siyasi partilere sunmuştunuz. Bu teklifleriniz karşılık buldu mu?
Bunun üzerine çalışacaklarını söylemişlerdi. Mesela bizim tekliflerimiz içerisinde, 20 milletvekilinin bir ortaya gelip bir partide küme kurup, o partinin seçime girme yeterliliğini sağlaması kuralının kaldırılması vardı. Bu hakkaniyetsizlikti. Bunun önlenmesi lazım diye de teklifimiz vardı. Bugünkü teklifte bunu getirdiler ve bu teklifimiz gerçekleşmiş oldu. Bu yanlışsız bir adım fakat hazine yardımının hakça paylaşımı konusuna hiç dokunulmadı. Buna yönelik adımları da önermiştik.
‘GÖRÜŞMELERİMİZİN HİÇBİRİNDE ‘İTTİFAKTA YER ALIR MISINIZ’ KONUŞULMADI’
Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşmeniz ses getirmişti. “DSP Cumhur İttifakı’na mı dahil oluyor” sorusu gündeme gelmişti.
Cumhurbaşkanı ile görüşmemizden evvel Kemal Beyefendi, Meral Hanım ile de görüştük. Sayın Mustafa Destici, Gültekin Uysal, Karamollaoğlu ile de görüştük… Hiçbirisinde, “DSP’nin bir ittifak içerisinde yahut kendilerine ilişkin bir ittifak içerisinde yer alıp almayacağı hususu” ya da “İttifakta yer alır mısınız? Almaz mısınız?” konusu ima yolu ile dahi konuşulmadı.
“Hâkim partiler” dediniz. Bu sıfatı hangi kritere nazaran söylüyorsunuz?
Bugün itibariyle şayet baraj yüzde 7’ye inerse, yüzde 7 oyu garanti edebilecek partiler hâkim partidir. Bugün itibariyle kamuoyu araştırmalarına nazaran AK Parti, CHP, MHP, DÜZGÜN Parti ve HDP hâkim parti konumuna girmiş bulunuyor.
‘DSP’YE HİÇ İTTİFAKIMIZA KATILIN DAVETİ GELMEDİ’
DSP’ye bu vakte kadar hiç “ittifakımıza katılın” daveti gelmedi mi?
Hayır hiç olmadı. Zati ortada bir seçim yok. Seçimler 2023 yılında yapılacak savını ortaya atan bir iktidar var. Erken seçimlerin yapılabilmesi için 360 milletvekilinin Meclis’te el kaldırması gerekiyor. Bu karar alındıktan sonra partiler bir ittifak içerisinde yer alacak mı, almak isteyecek mi bu konuşulabilir.
‘BİR SİYASİ PARTİ ÖBÜR BİR SİYASİ PARTİNİN İKTİDAR OLMASI İÇİN KURULMAMALIDIR’
Peki seçim atmosferi yaklaştığında DSP olarak siz ittifak oluşturma teşebbüsü içerisine girecek misiniz?
Bunu şimdiden söyleyebilmek çok hakikat değil. Siyasette, merhum Demirel’in de dediği üzere 24 saat çok uzun vakit. Yarın siyaset düzeneği Türkiye’de hangi noktaya evrilir bunu kestirebilmek çok güç. Bu iktisatta de bu türlü. DSP, seçimlere katılma yeterliliği olan bir parti. 600 milletvekili adayımızı belirlemeye çalışıp seçimlere tek başımıza katılma hazırlığını yapmalıyız. Siyasi parti seçimlere katılmak için kurulur. Bir siyasi parti öbür bir siyasi partinin iktidar olması için kurulmamalıdır.
‘BUGÜN İTTİFAK YALNIZCA DSP’NİN DEĞİL AK PARTİ’NİN DE EN BÜYÜK İHTİYACI’
2021 yılında yaptığınız bir açıklama var. “Erdoğan artık ulusalcı, ittifaklar dışında kalamayız” diyorsunuz.
Bunlar birbirinden bağımsız telaffuzlar. “İttifaklar dışında kalamayız”ın karşılığı biraz evvel anlattığım hadise. Şayet DSP yüzde 10’luk seçim barajını aşamayacağını öngörüyorsa, yüzde 10’luk barajı aşacak bir yapıyı, ancak kurgulamak ancak içinde yer almak noktasında mutlak suretle bir karar alacaktır. Zira parlamentoya girmenin diğer yolu yok. İttifak bugün yalnızca DSP’nin değil AK Parti’nin de en büyük gereksinimi. Tıpkı formda CHP’nin de muhtaçlık duyduğu bir düzenek. Başka partilerin ittifak yapısı içerisinde bulunma dileği ya da stratejisi yadırganamaz.
‘OTURULUR, KONUŞULUR’
Sizin nitelediğiniz hâkim partilerden size ittifak daveti olursa masaya oturur musunuz?
Oturulur konuşulur alışılmış ki. Karar partilerin yetkili organları tarafından verilir. Bir genel lider çıkıp “biz filan ittifakta yer alıyoruz” diyemiyor. Buna partimizin organlarında karar verilir.
‘HDP ÜZERE BİR PARTİYLE İTTİFAK İÇERİSİNDE OLAMAYIZ’
Peki ittifak emeliyle masaya otururken kırmızı çizgileriniz neler?
Bizim kırmızı çizgimiz çok net. Anayasanın birinci üç hususunda yazılan kriterler bizim kırmızı çizgimiz. Bu kriterlerle sorunu olan bir siyasi yapıyla bizim yan yana durmamız ya da birlikte hareket etmemiz kelam konusu olmaz. Çok açık tabir ediyoruz, HDP üzere bir partiyle rastgele bir ittifak içerisinde asla olmayız. Bu kendimizi inkâr manasına gelir. Fakat bunun dışındakilerle politikalarımızdaki farklılıklar üzerinde tartışılabilir.
‘BUNLAR SİYASETİN TABİATI İÇİNDEKİ HADİSELER’
AK Parti ve MHP’yle ittifak çerçevesinde oturup konuşabilirsiniz değil mi?
Evet. CHP’yle de UYGUN Parti’yle de görüşürüz. Bunlar siyasetin tabiatı içerisindeki hadiseler. HDP’yle niçin görüşmeyiz? Bu da çok net. HDP bugün çıkar, “PKK terör örgütüdür, biz bunu anladık. Kürt sorunun tahlili parlamentoda karşılık bulacaktır. PKK’yı reddediyoruz, silahları bırakıp teslim olmalıdır” derse olabilir. HDP bugün meşru bir partidir lakin işleyişi itibariyle meşruiyetini kaybetmiş bir partidir.
‘DSP CUMHUR İTTİFAKI İÇERİSİNDE YER ALDIĞINDA, AK PARTİ’YE İLTİHAK ETMESİ KELAM KONUSU DEĞİL’
Tabanınızı oluşturan DSP seçmeni, AK Parti ve MHP’nin yer aldığı Cumhur İttifakı’nda olmanızı nasıl karşılar?
DSP tabanı, Cumhur İttifakı’nda olmayı içine sindiremeyeceklere de Millet İttifakı içerisinde olmayı içine sindiremeyeceklere de sahiptir. O denli vilayet liderlerimiz, parti üyelerimiz var ki “Asla CHP’yle yan yana gelmeyelim”, “Asla AK Parti’yle olmayalım” diyorlar. Bu demokratik bir tartışma içerisinde makul görülebilecek durumlar. Biz bunları yadırgamamalıyız. DSP’nin Cumhur İttifakı içerisinde yer aldığında, AK Parti’ye iltihak etmesi (katılmak) üzere bir durum kelam konusu değil. Millet İttifakı ya da öteki bir ittifak kurulduğunda da bu durum bu türlü. Bugün Saadet Partisi’nden bir milletvekilinin CHP listelerinden milletvekili seçilmeleri ne kadar mübahsa, DSP’nin de diğer parti liste içerisinden seçilmesi o kadar makbuldür.
‘MEVCUT SİSTEMİN GERÇEK OLMADIĞINI GETİRENLER BİLE ANLAMIŞ DURUMDA’
CHP, DÜZGÜN Parti, DEVA Partisi, Saadet Partisi, Gelecek Partisi ve Demokrat Parti’nin oluşturduğu altılı masayı nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu partilerin önderlerinin imzaladığı ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’ modeline takviye veriyor musunuz?
Türkiye mutlak suretle 150 yıllık parlamenter sistem geleneğini devam ettirmelidir. Mevcut Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin gerçek bir sistem olmadığını getirenler bile anlamış durumda. Bunu düzeltmek elbette kolay lakin imkân dahilinde mi derseniz, biraz vakte gereksinimi var. Kimi ortak paydaları yakalayabilmek gerekiyor.
‘GÜÇSÜZ BİR PARLAMENTER SİSTEM DÜŞÜNÜLEMEZ’
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem terimi başlangıcında çok gerçek bir terim değil. Parlamenter sistem aslında güçlüdür. Güçsüz bir parlamenter sistem düşünülemez. O parlamenter sistem demokratik mi değil mi ona bakmak gerekiyor. DSP olarak demokratik parlamenter sistem olarak isimlendiriyoruz ve bu tekliflerin içerisine parlamenter sistemi oluşturan ana ögenin eklenmesi gerektiğini düşünüyoruz. Örneğin bir milletvekili. Nerede prestij sahibi? En kolayından protokollerde bile geride. Bugün bir milletvekili TÜİK’in ve Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın içerisinden giremediyse, siz buna istediğiniz kadar güçlendirilmiş parlamenter sistem deyin. Siz milletvekilini, halkı, her türlü bedelin önüne koyabiliyorsanız o vakit parlamento güçlüdür. Altı siyasi partinin ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’ metninde milletvekillerine dair de bir şey görmek isterdim.
Altılı masanın mutabakat metni size nazaran kâfi mi?
Bence çok kâfi ve tatmin edici görünmedi. Toplum tarafından da görünmedi. İçeriği itibariyle, yalnızca temennilerle oluşmuş bir metin imgesi arz ediyor. Öte taraftan altılı masa bir ittifak çatısını da tanımlamıyor. “Bu bir ittifak masası değil” diyorlar. Yalnızca Güçlendirilmiş Parlamenter Sisteme geçeceğiz iradesini ortaya koyan partiler. Eee biz de o denli istiyoruz. DSP’nin dışında da parlamenter sistem isteyen partiler vardı. Neden altı parti bir masaya oturdu da 10 siyasi parti oturmadı?
‘DSP DE VATAN PARTİSİ DE DAVET EDİLEBİLİRDİ’
“DSP de o masaya davet edilebilirdi” diyorsunuz.
DSP de edilebilirdi. Bağımsız Türkiye Partisi, Vatan Partisi de edilebilirdi.
Masanın daha büyük olması daha çok mu ses getirirdi?
Daha inandırıcı olurdu ve toplum tarafından daha çok prestij görürdü. Şu anda kısır bir ittifak yapısının nüvesi üzere algılanıyor.
DSP’NİN CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNDEKİ KIRMIZI ÇİZGİLERİ NELER?
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Cumhur İttifakı’nın adayı muhakkak, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan. Millet İttifakı’nda ise Kemal Kılıçdaroğlu’nun ismi öne çıkıyor. DSP cumhurbaşkanlığı seçiminde nasıl bir konum alacak? Kırmızı çizginiz ne?
Anayasanın birinci üç hususunda yazılı kriterlerle sorunu olmayan cumhurbaşkanı adayı DSP’nin destekleyebileceği adaydır. DSP kendisi cumhurbaşkanı adayı çıkarır mı? Bu seçim sistemi içerisinde 50 artı 1 oyu alabilecek potansiyeli görürse, yetkili konseyleri bu türlü bir karar alır lakin bugün itibariyle konuşulmuş değil.
KILIÇDAROĞLU DSP’NİN KIRMIZI ÇİZGİLERİNE UYAN BİR ADAY
Peki kırmızı çizgilerinize CHP önderi Kemal Kılıçdaroğlu uyan bir aday mı?
Ben Kılıçdaroğlu düzleminde uyduğunu düşünüyorum. Bu söylediklerimize karşı bir söylemi yok. Bunu besleyen siyasetleri var mı derseniz o da yok. Kılıçdaroğlu, “laiklik tersiyim, ben ülkenin bölünmesinden yanayım” diyen bir siyasetçi değil. Ancak bu bahsettiğimiz dertleri da bertaraf edecek açık söyleme sahip olmadığını muhtarlık konuşmasından görüyoruz. Laiklik ne olacak? Cumhuriyetin temel prensiplerinin başında laiklik gelir. Kırmızı çizginin birincisi bu olmalıdır?
‘ERDOĞAN’IN ÖZEL BİR DEĞERLENDİRMEYE TABİ TUTULACAK TARAFI YOK’
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan kırmızı çizgilerinize uyuyor mu?
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın biz 20 yıldır ne olduğunu biliyoruz. Olaylara nasıl baktığını, uygulamalarda hangi noktaya geldiğini açıktan biliyoruz. Onun özel bir değerlendirmeye tabi tutulacak tarafı yok. Türkiye’nin laikliğinin ortadan kaldırılmasına yönelik yasal bir çalışma içerisine girmiş görünmüyor. Tahminen, birtakım ferdi ya da kesimsel uygulamalarında laikliği eleştiriyor ya da kendisine karşıt olduğunu söyleyebiliyor lakin laikliğin ortadan kaldırılmasına yönelik bir programda misyon uygulanmış değil.
Muhalefetin birtakım temsilcileri laikliğin bilhassa eğitim ve Diyanet İşleri Bakanlığı özelinde “tırpanlandığını” belirtiyor.
Tırpanlandığını düşünüyoruz tabi. Laiklik örseleniyor mu? Örseleniyor. Lakin laikliğin ortadan kaldırılması tarafında gayretleri şimdi görülmedi. Bunun dışında Erdoğan’ın, Türkiye devletinin üniter yapısının ve parçalanamaz bütünlüğünün tehlikeye girdiği andan itibaren durumunu değiştirdiğini görüyoruz. Sayın Erdoğan, bölücü terör örgütünün ve Türkiye’nin güneyinde oluşması istenen kelamda Kürt devletinin oluşması noktasındaki siyasetlere dayanaktan fazla itirazı olmayan bir siyasetçi konumundaydı. Kobane denilen yerde YPG’nin varlığını sağlayan siyasi yapının başındaki kişi Tayyip Erdoğan’dı. Lakin bugün oranın yapılanmasına itiraz eden Türk devletinin başında ve odunsuz bir gayret orada sürüyor.
Yani Erdoğan’ın, birtakım siyasetlerde sizin onayladığınız çizgiye bir dönüşü var, o denli mi?
Tabii ki.
‘TÜRKİYE’NİN VAR OLAN PROBLEMLERİ 20 YILDIR İKTİDARDA OLAN TEK PARTİ İKTİDARININ YARATTIĞI SORUNLARDIR’
Sözlerinizden hareketle iktisada dönük siyasetleri ise onaylamıyorsunuz. Buna dair ne kaydedersiniz?
Türkiye’de iktisat esasen sorun. Artık Türkiye’nin var olan problemleri, 20 yıldır iktidarda bulunan tek parti periyodunun yarattığı sıkıntılardır. Bu meseleler dün gece oluşmadı. 20 yıldır tek parti yönetiyor. Bunların idaresinin sonucunda Türkiye bu noktaya geldi. O vakit, bugün var olan meseleleri bir öbür siyasi yapının üzerine biz ihale edemeyiz. Bu sorunun tahlili de tek partinin ortadan kaldırabileceği boyutları aşmıştır. Cumhurbaşkanının ivedilikle yeni bir kabine oluşturması gerekiyor. Ve siyaset kurumunun bütün yapılarının içerisinde yer alması gerekiyor. Tıpkı ulusal hükümet üzere. Bu sıkıntılardan kurtulmanın öteki prosedürü yok. Çok geniş bir yelpazede muhalefet temsilcileri de içerisinde yer aldığı bir hükümet kurmalıdır.
