Bülent Kaya: Cumhur İttifakı’nın seçime katılmasını arzu ettiği tavşan parti var

İktidarın telaffuzunun bilakis, “Baskın seçim” ihtimalinin ortadan kalkmadığını, lakin iktidarın kendi lehine uygun seçim kanunuyla seçime girmek isteyeceğini söz eden Kaya’ya nazaran, Meclis’e gelen kanun teklifinde erken seçime dair iki ipucu var.

Seçim kanunundaki değişikliğin gündeme gelmesinin akabinde Saadet Partisi, Gelecek Partisi ve DEVA Partisi’nin yeni bir ‘üçüncü ittifak’ kurma ihtimalinin kamuoyunda tartışıldığını, kendilerinin de bu durumu izlediğini belirten Kaya, “Ağırlıklı olarak AK Parti seçmenlerinden oy alabilecek bu üç partinin iş birliği sinerjisi kesinlikle seçmende olumlu karşılanır” dedi.

Saadet Partili Kaya’nın Gazete Duvar’ın sorularına karşılıkları şu formda:

Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem konusunda altı siyasi parti olarak uzun bir çalışmanın akabinde mutabakat metni imzaladınız. Bunun yankılarını nasıl ölçütünüz? Beklentileriniz karşılandı mı?

Farklı siyasi fikirlere sahip insanların bu kadar kutuplaşmış bir toplumda bir ortaya gelebilme ihtimali uzun müddettir muhtaçlık duyulan bir şeydi. “Başaramazlar” üzere temkinli bir yaklaşım vardı. Sonra, “Galiba yapacaklar” üzere bir optimistlik, en sonunda da topluma umut vererek 28 Şubat’taki toplantıyla sonuçlandı. Lakin bu bir etap yalnızca. Türkiye’nin mutabakat metnindeki prensiplere nazaran yönetilebilmesi, sistemin dizayn edilebilmesi için uzun bir sürece ve uzun bir birlikteliğe gereksinimimiz var. Genel toplumsal kabul olumlu. İktidarın da bundan huzursuz olması toplumsal yansımalarının olumlu olduğunun işareti.

‘SAADET PARTİSİ BU CİNS BİRLİKTELİKLERİ BİRİNCİ SEFER YAPMIYOR’

Saadet Partisi’nin tabanında bu bahiste görüş ayrılıkları olduğu savları gündeme geldi. Altı siyasi partinin yan yana olmasından Saadet Partisi tabanı huzursuz mu?

Siyasi stratejilerle ilgili herkesin kendine nazaran bir doğrusu, yaklaşımı olur. Saadet Partisi ve Ulusal Görüş Hareketi bu tıp birliktelikleri birinci sefer yapmıyor. Geçmiş periyotlarda de farklı siyasi partilerle yaptı. Partimiz, tabanımız, teşkilatlarımız bunu kendi içerisinde tartışır ancak en son bir karar olduktan sonra çok cüzî firelerle yoluna devam eder. Bir bölünmeye yol açmaz. Tartışmanın olması da güzel bir şey. Yol yürürken hangi noktalara dikkat etmemiz gerektiğini göstermesi açısından için bize işaret veriyor.

‘CUMHUR İTTİFAKI KENDİ GETİRDİĞİ SİSTEMİN ALEYHLERİNE DÖNMEYE BAŞLADIĞINI DÜŞÜNÜYOR’

Cumhur İttifakı’nın seçim kanununda değişiklik öngören kanun teklifi Meclis’te görüşülecek. Teklifi genel itibariyle siz nasıl değerlendiriyorsunuz?

2018’de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçince AK Parti’nin referandumdaki temel taahhüdü şuydu: Artık hükümet başka bir sandıktan çıktığı için idarede istikrar var, temsilde adalet için baraj sıfır. Fakat 2018 seçimlerine giderken gördük ki Cumhur İttifakı yüzde 10 barajını koruma ederek, muhalefet partilerinin bir ortaya gelemeyeceğini düşünerek ittifak oylarının birlikte sayıldığı bir sistemi getirdi. 2018’de bu ittifaklar sistemini getirirken maksatları Türkiye’yi daha demokratikleştirmek, seçim sistemini adil hale getirmek değildi. Bugün, kendi getirdikleri sistemin aleyhlerine dönmeye başladığını düşünüyor. O devir Cumhur İttifakı’nın bölünmüş durumda olan muhalefet partilerini yenmesini amaçlayarak bu sistemi getirdiler. Birinci denemelerinde Millet İttifakı’nın ortaya çıkışıyla bu sonucu alamayacaklarını gördüler. İlerleyen periyotta Millet İttifakı’nı bölme gayretine girdiler. Bölemeyince de bu seçim kanunuyla, oy oranı fazla olan ittifakın avantajını ortadan kaldırmak istediler.

‘BUGÜN GETİRDİKLERİ SİSTEM DE BİLAKİS DÖNECEK’

Evdeki hesap çarşıya uymadı mı?

Bu uymadığının bir göstergesi. 2018’de bunu getirdiler. O seçimde uygulanmamış olsa Cumhur İttifakı 303 milletvekili çıkarıyordu. 2019 lokal seçimlerine giderken yeniden muhalefetin farklı başka belediye lideri çıkaracaklarını düşünerek Cumhur İttifakı olarak ortak adaylar çıkardılar. Buradan beklenti, ‘muhalefet farklı adaylar çıkaracak biz seçimleri alabiliriz’di. O da işlemedi. CHP ve GÜZEL Parti iş birliği yaptı, HDP stratejik oylar kullandı hesapları yeniden tutmadı. Bugün getirdikleri sistem de bilakis dönecek. İttifakların yüzde 7 genel baraj dışında bir manası kalmadı. MHP’nin yüzde 7 baraj sorunu yoksa Cumhur İttifakı içerisinde neden yer alıyor? Bu ittifakta devam ediyorsa baraj sorunu var demektir. Şayet iddialıysa ittifakın içerisinde yer almaması gerekiyor. Daha evvel yüzde 10 seçim barajını kimi partiler Meclis’e giremesin diye koruma etmişlerdi, bu seçimde de kendi arzuladıkları partiler girebilsin diye düzenleme getiriyorlar.

‘OYUNLARI BOZMAK İÇİN STRATEJİLER KESİNLİKLE GELİŞTİRİLİR’

Cumhur İttifakı’nın yasa teklifini 2018 seçim sonuçlarına dayanarak yaptığı, lakin bugünün seçmen tercihinin çok daha farklı olduğu ve bu nedenle bu teşebbüsün Cumhur İttifakı’nın lehine sonuçlanmayacağı değerlendirmeleri de yapılıyor. Katılıyor musunuz?

Bunu 2018’e nazaran yapıyorlar fakat öncesinde Millet İttifakı’nı parçalamaya çalıştılar. Millet İttifakı bölünmediği üzere ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’ üzerinden daha da genişledi. Genişleyince, birçok yerde oyların birlikte sayılmasından ötürü Cumhur İttifakı’nın dezavantajlı duruma düşeceği ve Meclis çoğunluğunun Millet İttifakı’nda olabileceğine dair kaygı oluştu. Artık getirdikleri düzenlemeyle oy oranları az olsa dahi Meclis çoğunluğunu muhalefete kaptırmamak, kaptırsalar bile 360 milletvekili ile anayasa değiştirecek bir çoğunluğun elde edilmemesini umuyorlar. Fakat ben bunun sonuç vermeyeceğini düşünüyorum. Siz siyasal mühendislik yaptığınız vakit rakiplerinizin de bu hesapları yapmasını yasal hale getiriyorsunuz. Bu oyunları bozmak için stratejiler kesinlikle geliştirilir.

‘İTTİFAKLAR DEĞERİNİ MUHAFAZAYA DEVAM EDECEK’

Teklifin bilhassa bir unsuru çok dikkat çekti. Artık oyların hesaba katılmamasından ötürü vilayet içinde ittifak oyları hesaba katılmayacak. Bu durum ittifakları nasıl etkileyecek?

Cumhurbaşkanlığı seçiminde baraj yüzde 50+1, Meclis’teki baraj yüzde 7. Meclis seçimlerine giren partilerin birebir vakitte bir iktidar olma üzere gayreti olmasaydı ittifaklar değerini neredeyse yitirecekti. Fakat şu an siz Türkiye’yi iktidar olarak yönetmek istiyorsanız elbette Meclis’te de belirli bir çoğunluk elde etmeniz gerekiyor. Şayet Cumhurbaşkanlığı seçiminde bir ortaklaşma kelam hususuysa milletvekili seçimlerinde azamî milletvekili çıkarma arayışında olursunuz. Cumhurbaşkanının güçlü bir Meclis’e de gereksinim duyacağı göz önüne alınırsa ittifaklar değerini müdafaaya devam edecek.

‘HÂLÂ BASKIN SEÇİME GİTME İHTİMALİMİZ VAR’

Bu adımdan sonra muhalefetin önündeki formüller değişti mi? Bu seçim kanunu teklifinden çıkış yolu muhalefet açısından nasıl şekillenecek?

Seçim yasası teklifinin nisan ayı ortasında yasalaşacağını öngörecek olursak, bu seçim maddesiyle seçime girebilmek için bir yıl sonra yani Nisan 2023’ten sonra bir seçim yapılması gerekiyor. Önümüzde hâlâ mevcut kanunla baskın seçime gitme ihtimalimiz var. Matematik yaparken bugünün bilgileriyle bir hesaplama yapamayız. Bir yılda partilerin alacakları uzaklık var ve seçmen değişiklikleri kelam konusu olabilir. Buraları görmek gerekiyor. Her partinin seçmen dayanağı nereye kadar yükseliyor, hangi seçim bölgelerinde nasıl bir iş birliği gereksinimi var. Bu bahis bugünün değil seçim vaktinin şartları. Fakat elbette bu bahisler partilerin mutfaklarında müzakere edilecektir lakin karar vermek için hangi şartlarda seçime girdiğimizi görmemiz gerekiyor. Bugün her parti kendi oy oranını arttırmak için yarış içerisinde olacak.

‘ÜÇ PARTİNİN İŞ BİRLİĞİ SİNERJİSİ SEÇMENDE OLUMLU KARŞILANIR’

Seçim kanunundaki değişikliğin akabinde, Saadet Partisi’nin öncülüğünde Millet İttifakı’nın yanı sıra üçüncü bir ittifak formülü konuşuluyor. Bunun önü açık mı? Saadet Partisi, örneğin Gelecek Partisi ve DEVA Parti’siyle ‘üçüncü bir ittifak’ kurabilir mi?

Bu ihtimal şu an partilerin kurmaylarından çok kamuoyunda tartışılan bir ihtimal. Biz de kamuoyundaki bu tartışmaları izlemekle yetiniyoruz. Bu partilerin ikisi yeni kurulan partiler ve seçmen nezdindeki görünürlüklerini artırmaya çalışıyorlar. Saadet Partisi olarak bu AK Parti periyodunda belirli bir oy oranına sıkışmış olsak da Türkiye’nin güçlü bir siyasal damarının temsilcisiyiz. Oy oranlarımızın çok üzerinde seçmen kitlemiz var. Bu bagajdan, bu prangalardan kurtulduğumuz vakit o siyasal yeri temsil etme hasebiyle çok süratli bir müddette toparlanıp, yüksek oy oranlarına ulaşma ihtimali olan partiyiz. Yüklü olarak AK Parti seçmenlerinden oy alabilecek bu üç partinin iş birliği sinerjisi kesinlikle seçmende olumlu karşılanır. Lakin bu nasıl formüle edilir, ittifak içerisinde nasıl yer alır, seçim şartlarını gördüğümüzde bunu kıymetlendirmemiz gerekir.

‘İKTİDAR MUHALEFETİ HAZIRLIKSIZ YAKALAMAK İSTEYEBİLİR’

İktidar kanadı teklife dair, yasalaşmasının akabinde bir yıl sonra uygulanabileceğinden ötürü “Erken seçim yok” dedi. Siz erken seçim bekliyor musunuz? Ya da olmalı mı?

Şu an Türkiye’nin siyasal kuralları bir erken seçimi zorluyor. Yönetemeyen bir iktidar var. Tribünlerden maçı seyreden bir teknik takım, iktidar var. Maçın gidişatına müdahale edemiyorlar. Erken seçim koşullarının oluştuğunu düşünüyorum. Siyasi partinin elinde iki tane seçim yasası var. Birincisi mevcut olan ikincisi de değiştirmek istedikleri. İktidar günün şartlarında hangi yasanın kendisi için avantajlı olduğunu düşünürse o kanunla seçime gitmek isteyecektir. Münasebetiyle bir baskın ya da erken seçim ihtimali ortadan kalkmadı. İktidar her ne kadar bu seçim yasasını değiştirse de, değiştirdiği yasanın kendi aleyhine olduğunu gördüğü an erken seçim kararı alabilir. İktidar erken seçim beklentilerini ortadan kaldırarak iktisatta düzmece bir bahar havası oluştuğu periyotta süratli bir biçimde baskın seçimle muhalefeti hazırlıksız yakalamak da isteyebilir. Bu teklifin erken ve baskın seçimi gündemde tuttuğunu düşünüyorum. Teklifte buna dair birtakım işaretler de var.

‘SEÇİME KATILMASINI ARZULADIKLARI TAVŞAN PARTİ VAR’

Ne üzere işaretler?

Örneğin seçim şuralarının yasanın geçmesinin akabinde üç ay içerisinde değiştirileceğini söylüyor. Haziran 2023’te bir seçim olacaksa ne için bugünden seçim heyetlerini değiştirme gereksinimi hissediyorsunuz? Seçimden üç ay evvel de bu şuraları değiştirebilirsiniz. Yasa yürürlüğe girdikten üç ay içinde bu seçim konseyleri oluşuyorsa, sanki eylülde bir baskın seçim ihtimali mi var? Bu bir soru işareti. Bir başka soru işareti de şu: Seçime katılma yeterliliğiyle ilgili düzenleme var. Vilayet ilçe ve kongrelerini iki kezden daha fazla ihmal eden partilerin de seçime katılabileceğini söylüyorlar. Burada seçime katılmasını arzuladıkları bir tavşan parti var. Ancak bu parti şimdi seçime katılma koşullarını taşımıyor.

İKİ İPUCU

O ‘tavşan parti’ hangisi?

Tansu Çiller konuşuluyor. Cem Uzan, Genç Parti konuşuluyor. Burada bir parti var. O adrese ısmarlama bir husus. Bu hususun kapsadığı parti Haziran 2023 seçimlerine rahatlıkla yetişebilir. Niçin? Zira vilayet ve ilçe kongrelerini Aralık 2022 tarihine kadar yaparsa aslında Haziran 2023’teki seçime katılabilir. Demek ki burada bir parti var, seçime katılmasını istiyorlar. Haziran 2022 ya da Eylül 2022’de bir seçim olduğu vakit bu partinin örgütlenme koşulunu yerine getiremeyeceği için bu unsur konulmuş oluyor. Bu iki ipucu, baskın seçimde kullanmak istedikleri unsur olarak görünüyor.

‘GERİYE YALNIZCA MATEMATİKSEL KURGULAMA KALDI’

Millet İttifakı tüm formülleri, seçim stratejisini bugünden kıymetlendiriyor mu?

İttifakların zihni hazırlığının olması çok değerli. 2018’den bu yana geçen süreçte herkesin kabul ettiği bir Millet İttifakı hukuksal kişiliği var. Zihnen hem seçmen hem de toplum bu ittifaka hazırlandı. Geriye yalnızca bu ittifakın matematiksel kurgulanması kaldı. Bunu da seçimden evvelki bir ayda kurmak çok güç olmaz zira bir temenni, yeterli niyet ve bir ortada durma isteği var. Zihnen hazır olan bir seçmene karşı bunu formalize etmek çok sıkıntı olmasa gerek.

‘YEMEK YİYELİM DAĞILALIM TOPLANTISI OLMAYACAKTIR’

Altılı masa ikinci defa 27 Mart’ta DEVA Partisi’nin konut sahipliğinde toplanacak. Masa farklı bahislerde büyüyecek mi? Sizin öngörünüz ne?

12 Şubat’ta başkanların yaptığı toplantı, 28 Şubat’ta açıklamış olduğumuz parlamenter sistem mutabakatıyla ilgili son görüşmelerin yapıldığı, kamuoyuyla paylaşıp paylaşılmayacağının karar verildiği toplantıydı. Birinci toplantıda, bunu açıklayalım lakin daha da kurumsal hale getirecek birliktelikleri, çalışmaları yapmamız lazım diye bir temenni ortaya çıkmıştı. 28 Şubat’ta Ali Beyefendi ‘ikinci toplantıya ben konut sahipliği yapayım’ dedi. Başkanlar tipi yaparak hangi mevzuları konuşalım diyor. Bu çalışmayı değerli buluyorum. Bu salt bir “yemek yiyelim Türkiye’nin sıkıntılarını konuşup dağılalım” toplantısı olmayacaktır. Daha somut iş birlikleri, ileriye dönük yol haritalarıyla ilgili bir plan çıkar diye düşünüyorum.

Altılı masanın dağılmadan yoluna devam edeceğini öngörüyor musunuz?

Seçim yasasının maksadı bu altılı masanın bir ortaya gelmesinin endişesiydi. Seçim yasasının bir öteki emeli da bu altılı masayı dağıtmayı içeriyor olabilir. O tuzağa düşmeden birlikteliği artırarak devam ettirmek lazım. Bizim maksadımız seçim kazanmak için bir ortaya gelmek değil. Yönetilebilir bir Türkiye ve yapısal meselelerine tahlil üretebilen bir Meclis. Bu fotoğrafı açığa çıkarmaya çalışıyoruz.