ANKARA- AK Parti ve MHP seçim kanununda değişiklik öngören kanun teklifini Meclis Başkanlığı’na sundu. Cumhur İttifakı’nın teklifinde, seçim sürecindeki yasakları düzenleyen kanun hususundan ‘Başbakan’ ibaresinin çıkarılması öngörüldü ama partili cumhurbaşkanına yönelik propaganda yasağına ait bir tabir yer almadı.
Anayasa hukukçularına nazaran yeni teklifte ‘Başbakan’ tabirinin yerine ‘Cumhurbaşkanı’ sıfatı getirilmeliydi. Atılmayan bu adımla cumhurbaşkanının propaganda faaliyetinin yasal yerinin hazırlandığını belirten hukukçulara nazaran, ‘Başbakanlık’ sıfatının ‘Cumhurbaşkanı’ ile ikame edilmesi kaçınılmaz bir mecburilik.
‘CUMHURBAŞKANININ PROPAGANDA YASAĞININ DEVAM ETTİRİLMESİ GEREKİRDİ’
298 sayılı Seçimlerin Temel Kararları Kanunu’nun 65’inci Unsuru, seçim propagandasının başlangıcından oy verme gününe kadar, başbakan ve bakanlarla milletvekillerinin seçim propagandası ve seyahatlerinde makam araçlarını, resmi araçları, protokol karşılaması ve uğurlaması, resmî merasim ve ziyaret yapamayacaklarını düzenliyor.
AK Parti ve MHP’nin öngördüğü değişikliğe nazaran maddede yer alan “Başbakan” ibaresi, mevcut idare sisteminde başbakanlık olmadığı için çıkarılmak isteniyor. Yürürlükte olan maddedeki bakanlar ve milletvekillerine dair yasaklar devam ederken, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’yle birlikte tıpkı vakitte parti genel lideri da olabilen “cumhurbaşkanının” propaganda sürecinde nasıl davranacağına ya da yasak kapsamında olup olmadığına ait bir düzenleme öngörülmüyor.
Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Levent Köker’e nazaran bugün yürürlükte olan ‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde eski sistemdeki Başbakanın yerini cumhurbaşkanı almış bulunuyor. Bugün yürürlükte olan sistemde yürütme organının “başı”, hatta yürütme organının “kendisinin” cumhurbaşkanı olduğunu belirten Köker, “Dolayısıyla onun propaganda yasağının devam ettirilmesi gerekirdi. Yani içinde ‘başbakan’ geçen kanunlardan ‘başbakan’ çıktı. Yerine ‘cumhurbaşkanı’ sözü getirildi. Burada da bu türlü bir şey yapılması gerekirdi” değerlendirmesini yaptı.
‘CUMHURBAŞKANININ PROPAGANDA FAALİYETİNİN YASAL YERİ HAZIRLANDI’
Cumhurbaşkanının “propaganda” faaliyetinin yasal yerinin hazırlandığını tabir eden Köker, “Anlaşılıyor ki cumhurbaşkanının devlet imkanlarını kullanarak siyasi faaliyet yapmasına yasal mahzur görülmüyor. Aslında mahzur oluyordu bu fakat kimse de fiilen engellemiyordu. Böylelikle yasal tabanını de hazırlamış oluyorlar” dedi ve kelamlarını şöyle sürdürdü: “Cumhurbaşkanı birebir vakitte bir siyasi partinin genel lideri. Hasebiyle seçim vakti geldiğinde cumhurbaşkanı, cumhurbaşkanı olarak mı propaganda yapıyor, yoksa bir siyasi partinin genel lideri olarak mı propaganda yapıyor? Onu bilemiyoruz. Ayırt edecek durumumuz yok. Eski sistemde başbakana getirilmiş bir yasak bugünkü sistemde cumhurbaşkanına getirilmeli. Burada tek bir şey var, cumhurbaşkanı tıpkı vakitte cumhurbaşkanlığına aday olacaksa o adaylığın gerektirdiği propagandayı kendisi yapacak demektir. Lakin natürel öteki adaylarla eşit koşullarda yarışı gerektiği için, başka adaylar için seçim ve propaganda yasakları ne vakit başlıyorsa, cumhurbaşkanı için de o vakit başlaması gerekir. Ona bir istisna getirilemez.”
‘BAŞBAKANLIK SIFATININ CUMHURBAŞKANI İLE İKAME EDİLMESİ KAÇINILMAZ ZORUNLULUK’
Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Ece Göztepe Çelebi’ye nazaran teklifi sunanlar, “Milletvekili seçimine girecek olan aktörleri düzenliyoruz” tabirleriyle bir savunma yapabilirler. “Cumhurbaşkanı, milletvekili seçimi kanunu kapsamında seçime girmiyor, cumhurbaşkanlığı hakkında seçim kanunu kararlarına tabi. O yüzden de propaganda yasakları kapsamında değil” savunusunun olağan şartlarda kabul edilebilir olduğunu, ancak mevcut sistemde cumhurbaşkanının tıpkı vakitte bir siyasi parti lideri olmasının önündeki yasal pürüzlerin kalktığını belirten Göztepe şunları söyledi: “Cumhurbaşkanının birebir vakitte bir siyasi parti lideri olması istikametindeki yasal ve anayasal maniler kalktığı için, milletvekili seçiminde bir seçime girecek olan rastgele bir partinin genel liderinin da rastgele bir propagandaya katılmayacağı düşünülmeyeceğinden kesinlikle cumhurbaşkanı da bu kapsama alınmalı. Bir parti genel lideri olabilecek ya da olan cumhurbaşkanının, kendi siyasi partisinin milletvekillerinin seçimleri öncesinde propagandasına katılmayacağı düşünülemeyeceğinden, burada başbakanlık sıfatının cumhurbaşkanı ile ikame edilmesi kaçınılmaz bir zorunluluktur.”
‘CUMHURBAŞKANININ SEÇİM PROPAGANDASI YAPMASI EŞİTLİK PRENSİBİNE AYKIRI’
Galatasaray Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Demirhan Burak Çelik’in değerlendirmesine nazaran Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilen süreçte “uyum” düzenlemelerinin pek birçok Kanun Kararında Kararnameler (KHK) ile yapıldı. Bu devir Meclis eliyle yapılması gereken düzenlemelerin KHK’lerle yapılmasının çok tartışıldığını hatırlatan Çelik, “O zamanki ahenk düzenlemelerinde başbakan sözlerinin yerine cumhurbaşkanı sözleri eklendi. Bunun mantığı, hükümet sistemi değişmişti ve başbakan ve bakanlar konseyinin yerine cumhurbaşkanı geçmişti” diye konuştu.
Son yapılmak istenen değişikliğin daha evvelki “uyum” düzenlemelerinden farklı olduğunu, geçmişte atılan adımların mantığına nazaran seçim kanunundaki düzenlemede de ‘Başbakan’ sözünün yerine ‘Cumhurbaşkanı’ tabirinin getirilmesi gerektiğini belirten Çelik kelamlarını şöyle sürdürdü: “Bu yeni sistemde cumhurbaşkanı bir evvelki sistemin, yani parlamenter sistemin tarafsız ve partisiz cumhurbaşkanı değildir. Tam bilakis bir partiyle bağı olabilecek kişidir. Partili biri cumhurbaşkanı olabilir. Partili bir kişi siyasi tartışmaların içerisinde tarafsız değil, tam bilakis taraftır. Taraf olan kişinin, A ya da B şahsı fark etmez, cumhurbaşkanı sıfatını kullanarak seçim propagandası yapması eşitlik prensibine, siyasi müsabakanın taraflar ortasında eşit bir halde yürümesi unsuruna ve birçok prensibe terstir.”
‘BAKANLAR SEÇİM FAALİYETİ YAPAMAZ CUMHURBAŞKANI YAPABİLİR’ DEMEK DEMOKRATİK DEĞİL’
AK Parti ve MHP’nin teklifinde ‘Başbakan’ tabiri çıkarılırken, ‘Bakanlar’ tabirinin ilgili unsurdan çıkarılmadığını hatırlatan ve bu durumu “enteresan” olarak niteleyen akademisyen Çelik şöyle devam etti:
“Bakanları orada tutmanın ve Başbakanı çıkarmanın, fakat Cumhurbaşkanını eklememenin diğer bir mantığı var. Sıhhat Bakanı da İçişleri Bakanı da Cumhurbaşkanı’na bağlı. Bakanlar devletin imkanlarından yararlanarak açılışlar ve seçim faaliyetleri yapamazlar fakat Cumhurbaşkanı yapabilir’ demek hem demokratik değil hem de seçimin bütün tarafları ortasında eşit yürütülmesi unsuruyla uyuşmaz.”
