DUVAR– İngiltere ve Danimarka’nın akabinde Türkiye’de de Covid önlemlerinin gevşetilmesine Türk Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Derneği’nden (KLİMİK) itiraz geldi. KLİMİK Lideri ve Sıhhat Bakanlığı Bilim Şurası Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, ‘’Pandeminin bitip bitmediğini belirleyen kurum Dünya Sıhhat Örgütü’dür, DSÖ, pandemi bitmedi diyor’’ derken, Antalya’da düzenlenen 22’nci KLİMİK Kongresi’nde konuşan Kongre Lideri Prof. Dr. Sevinç Demirtürk, “Ülkelerdeki olay ve aşılama oranlarına baktığımızda, önlemlerin gevşetilmesi çok da uygun değil” dedi. Enfeksiyon uzmanlarının ortak görüşü ise ‘’Pandeminin devam etmesi demek, hala harikulâde enfeksiyon ve mevt var demektir’’ formunda tabir edildi.
Covid-19 pandemisi müddetince yaptığı değerlendirmelerle hem doktorların , hem de toplumun hastalıkla ilgili bilgi sahibi olmasında değerli rol oynayan Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği’nin (KLİMİK) 22’nci Kongresi, 9-12 Mart tarihleri ortasında Antalya’da gerçekleştiriliyor. Kongrede, başta Covid-19 pandemisi olmak üzere, pandemi sürecinde ihmal edilen öteki enfeksiyon hastalıkları ele alınıyor. KLİMİK Lideri ve Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim Heyeti Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz ile Kongre Lideri ve Afyon Sıhhat Bilimleri Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Sevinç Demirtürk, pandemiye ait değerli ihtarlarda bulundu.
‘SALGININ BAŞINDAN BERİ EN YÜKSEK OLAY SAYILARINA ULAŞTIK’
Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, pandemide Kasım 2021’den beri yaşanan Omicron varyantına dikkat çekerek “Omicron’un tesirli olduğu son 3.5 aylık vakit diliminde olay sayıları salgının başından beri kaydedilen sayıyı neredeyse ikiye katladı. Bu durum, Omicron varyantının şu ana kadar en çabuk ve en kolay bulaşan varyant olmasından kaynaklandı. Deltaya kıyasla daha az ölümcül olmasına karşın, toplam hadise sayısının çok artmış olması nedeniyle vefat sayıları da birçok ülkede, evvelki dalgalarda görülen en yüksek mevt sayılarına yaklaştı. Kimi ülkelerde ise bu sayıları bile aştı. Bununa birlikte hatırlatma dozları dahil yüksek oranda aşılanmış toplumlarda ise son derece düşük vefat oranları gözlendi” dedi.
‘HATIRLATMA DOZLARI KESİNLİKLE YAPILMALI’
Hong-Kong üzere hem gereğince aşı yapılmamış, hem de birinci dalgalardan çok etkilenmemiş toplumlarda çok artan hadise ve vefat sayılarıyla tam bir felaket yaşandığına dikkat çeken Prof. Dr. Yavuz, “Genel olarak pandemiden ve Omicron’dan en az ziyan görenler ise, aşılama periyodu dahil tüm süreçte çok sıkı uzaklık, maske, izolasyon, karantina, hareketin azaltılması üzere tedbirleri uygulayan, aşı çıktıktan sonra da toplumun yüzde 85’ini aşılayıp, bilhassa risk kümelerinde olmak üzere hatırlatma dozlarını da yapan Yeni Zelanda üzere ülkeler oldu. Ülkemizde ise şu anda hem hadise sayısı, hem vefat sayıları, hem de test müspetlik oranları yüksek seyrediyor. Bunun en değerli nedenleri, Delta dalgasından itibaren aşı dışı tedbirlerin çok azaltılmış olması, aşılamada ise hem birinci serilerde, hem de hatırlatma dozlarında istenilen düzeylere ulaşılamamış olması, ek olarak Omicron için gereğince tesirli olmayan inaktif aşıları yaptırmış çok sayıda kişinin bulunmasıdır. Bu nedenle şu anda yapılması gereken, öncelikle yaşlı ve riskli kümelerde olmak üzere mRNA aşılarıyla primer aşılama ve hatırlatma dozlarını tamamlamak, çocuklarda süratle aşıyı gündeme almaktır” diye konuştu.
‘HES KODU UYGULAMASI DEVAM ETMELİ’
Pandeminin geleceği konusunda şu anda lakin, bilimsel datalara dayalı senaryolar oluşturabileceğini belirten Prof. Dr. Yavuz, şu bilgileri verdi: “Var olan senaryolardan en olumlusu, Omicron’un tesirini azaltmasıyla, ilkbaharda olayların düşeceği, yazın çok az olay görüleceği, sonbaharda ise Omicron’dan daha az olay sayısına yol açacak bir dalga yaşanabileceğidir. Lakin bu olumlu senaryonun gerçekleşmesi yeni bir varyantın ortaya çıkmamasına bağlıdır. Ne yazık ki şu anda varlıklı ülkelerde en az bir doz Covid-19 aşısı oranı yüzde 80’e ulaşmışken, düşük gelirli ülkelerde bu oran yalnızca yüzde 20’dir. Bizde ise ne aşılamada, ne de hatırlatma dozlarında istenen, gereken oranlar şimdi sağlanamadı. Aralık, kalabalıkların azaltılması üzere tedbirler ise ülkemizde Delta dalgasının başlangıcından itibaren kıymetli ölçüde azaltılmıştı. Bu nedenle hem Delta’da, hem de Omicron’da çok fazla sayıda olay ve vefat görüldü. Şu anda salgın hem ülkemizde, hem de dünyada hala devam ediyor, münasebetiyle kelamını ettiğimiz tedbirlerin daha da azaltılmasını biz önermiyoruz, önermedik, Dernek olarak da bunu daima lisana getirdik. Ek olarak HES kodunun kaldırılması da hasta kişinin izolasyonunun sağlanmasını çok zorlaştırarak enfeksiyonun yayılımına katkı sağlayabilir. Mevcut durumda ferdi tedbirler çok değerli hale geldi. Vatandaşlarımızın aşılarını ve hatırlatma dozlarını olmasını, kapalı yahut aralığın korunamadığı kalabalık ortamlarda maske kullanımına devam etmesini öneriyoruz.” Pandeminin bitip bitmediğine karar verebilecek olan kurumun “ellerinde kâfi data, tecrübe ve bilgi olması nedeniyle” Dünya Sıhhat Örgütü olduğunu belirten Prof. Dr. Yavuz, kelamlarını şöyle noktaladı: “DSÖ pandemi bitmedi diyor. Bu da hala harikulâde bir enfeksiyon ve vefat var demektir. İnsanların sıkılmış olması, bu gerçeği değiştirmez.”
‘HATIRLATMA DOZUNDA ÜZDE 42’DE KALDIK’
Kongre Lideri Prof. Dr. Sevinç Demirtürk ise Omicron varyantının Delta varyantına nazaran daha hafif seyirli olduğuna değinerek “Alt teneffüs yollarına nazaran, üst teneffüs yollarında daha çabuk ve daha yüksek oranda çoğalabildiğini gösteren çalışmalar var. Fakat büsbütün hafif atlatılan bir hastalık da yapmıyor, bilhassa yaşlılar ve risk kümesi bireylerde, bir de bu bireyler aşısızsa, önemli seyirli hastalığa ve mevte neden olabiliyor. Diyabet, hipertansiyon üzere kronik hastalığı olanlar, obezler ve bağışıklığı baskılanmış olanlar salgının başından beri risk altındaydı. Bu şahıslar için Omicron varyantı hala öldürücü olabiliyor. Aslında son periyotta hastaneye yatan hastaların büyük çoğunluğu aşısız ve eşlik eden risk faktörü olan hastalar. Vefatlar de bu kümede görülüyor. Hadise sayısının 2022 başından bu yana pandemideki en yüksek seviyeye ulaşması, Omicron’un çok bulaşıcı olması ile ilgili. Artan bu sayıya paralel olarak riskli hastalar tekrar hastaneye yatıyor ve ne yazık ki yeniden ömürlerini kaybedebiliyor. Türkiye’de hatırlatma dozu oranı yüzde 42’de kaldı. İki doz aşı olanlar nasıl olsa aşı oldum diye bakıyor. ’Hatırlatma dozu olun’ ikazlarına aldırmıyor” biçiminde konuştu.
‘MOLNUPİRAVİR KONUSUNDA TABİPLERDE DAHİ TEREDDÜTLER VAR’
Toplumda artan olay sayısı ve birçoklarının da hastalığı hafif geçiriyor olmasının pandeminin tesirini yitirdiği ve artık gerileme eğilimine girdiği üzere yanlış bir algıya yol açtığına dikkat çeken Prof. Dr. Demirtürk, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Aşı tereddüdü ve aşı tersliğinin bana nazaran değerli nedenlerinden biri de pandemi öncesi devirde de, ülkemizde bilhassa influenza aşılamaları konusunda toplumda rol model olan bireyler ortasında yaşanan ikilemler. Covid-19 için de kâfi aşılamanın olmaması Omicron ölümlerinin nedenlerinden biri. Omicron varyantının bağışık cevaptan kaçıp aşılılara da bulaşabildiğini gördük. mRNA aşılarında bu istikamette çalışmalar başlamış durumda. Pandemi sonlandıktan sonra yalnızca risk kümeleri için tahminen yeni aşılama şemalarının oluşturulması ve aşıların güncellenmesi gerekebilir. İlaç tedavisi olarak Molnupiravir’in ülkemizde kullanılmaya başlanması da hoş bir gelişme. Lakin bu hususta da tereddütler olduğunu, toplumun, hatta birçok tabibin bile bilgi eksikliği nedeni ile kullanımda sorun yaşadığını görüyoruz. Pandemi dünyanın tamamını her manada çok yordu. Pandemi tedbirleri yalnızca sıhhatle ilgili değil. Hasebiyle hepsini dengeleyecek biçimde belirlenmesi gerekiyor. Birtakım gevşemeler olabilir; aşısı tam olan ve ek hastalığı olmayan bireyler en azından hastalığı hafif geçirecekleri için daha rahat olabilirler. Lakin bu bireylerin de hafif geçirseler bile ağır geçirecek diğer birine bulaştırma riski olduğunu bilip buna nazaran davranması gerek. Yani maske ve ara kuralı hala çok değerli. Ancak açık havada maske, aralığa de dikkat ederek takılmayabilir. Hafif de olsa baş ağrısı, burun tıkanıklığı ya da akıntısı, halsizliği olanların test yaptırma gereği duymasalar da maskeyi kesinlikle takmaları gerekiyor.” (DHA)
