Dünya çapında 117 ülke ve 6 bin 475 kentin hava kirliliği bedellerinin tahlil edildiği 2021 Dünya Hava Kirliliği Raporu kamuoyuna açıklandı. BBC Türkçe’nin aktardığı rapora nazaran Türkiye, hava kirliliği sıralamasında 46’ıncı sıradaki yerini korudu. Türkiye’yi Avrupa bölgesinde inceleyen rapora nazaran, Avrupa’nın havası en kirli kenti Iğdır.
Yıllık 7 milyona yakın vefatla ilişkilendirilen hava kirliliği günümüzün en büyük çevresel sıhhat tehditi olarak görülüyor. İsviçre merkezli hava kalitesi teknolojisi şirketi IQAir tarafından yıllık yayımlanan rapor, metreküp başına düşen ince parçacıklı husus (PM2.5) yoğunluğu ölçümlerini temel alıyor.
Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) tarafından geçen yıl güncellenen hava kirliliği eşik pahalarını kullanan rapora nazaran dünya çapında kentlerin yüzde 97’sinde bu eşik pahalar aşılmış durumda. Yani DSÖ standartlarına nazaran incelenen 6 bin 475 kentten sırf 222’si 2021’de pak hava soludu. DSÖ standartlarına nazaran bir bölgede pak hava solunabilmesi için bu kıymetin en fazla 5 μg/m olması gerekiyor.
Buna nazaran Türkiye’de hava kirliliği 2021’de yıl boyunca DSÖ kılavuz kıymetlerinin 3 ila 5 katı üzerindeydi. Türkiye’de PM2.5 yoğunluğu 2021 yılında ortalama 20 μg/m olarak ölçüldü. 2020 için bu oran 18,7’ydi. Raporda 2021’de İspanya’dan Türkiye’ye Avrupa genelinde görülen ağır yangınların hava kirliliğinde artışa katkıda bulunduğu belirtiliyor. PM2.5 yoğunluğuna nazaran havası en kirli başşehirleri sıralayan raporda Ankara, PM 17,2 yoğunluğuyla 54’üncü sırada yer alıyor.
Türkiye’nin Avrupa bölgesi dahilinde incelendiği raporda Avrupa’nın havası en kirli kentleri sıralamasında Iğdır 66 μg/m yoğunluğuyla birinci sırada. Onu 49.8 yoğunluğuyla Rusya’nın Krasnoyarsk kenti ve 47.2 yoğunluğuyla Sırbistan’ın Novi Pazar kenti izliyor.
Türkiye’nin havası en kirli kentleri sıralamasında Iğdır’ı Düzce ve Erzurum izliyor. 2020’de birinci sırada yer alan Çorum ise Bursa’nın çabucak önünde havası en kirli 9’uncu kent.
Saç telinin çapının 30’da biri kadar büyüklükteki PM2.5 parçacıkları kimi teneffüs yolu hastalıkları ve akciğer kanseriyle ilişkilendiriliyor. 2021’de 5 yaşın altındaki yaklaşık 40 bin çocuk vefatıyla ilişkilendirildi Hava kirliliğinin günlük maliyetinin 8 milyar dolarla global gayrisafi ulusal hasılanın yüzde 3 ila 4’üne karşılık geldiği kestirim ediliyor.
Rapora nazaran hava kirliliği nüfusun en kırılgan kesitlerini daha fazla etkiliyor. 2021’de 5 yaşın altındaki yaklaşık 40 bin çocuk mevti direkt PM2.5 kirliliğiyle ilişkilendirildi.
Eylül 2021’de WHO, global sıhhat tesirleri nedeniyle, hava kirliliği kılavuz kıymetlerini 2006 yılından bu yana birinci kere güncelledi. Buna nazaran tavsiye edilen PM2.5 kıymeti 10 μg/m’dan 5 μg/m’a indirdi. (BBC Türkçe)
